در افغانستان خط بریل از حدود نیم قرن به این‌سو کاربرد دارد. در ابتدا نابینانیان از وسایل نوشتاری ساده استفاده می‌کردند اما با گذشت زمان و با پیشرفت تکنالوژی جدید به وسایل مدرن دست یافتند.

برای چاپ و نشر کتاب‌های بریل، مطبعه ملی خط بریل در مکتب نابینانیان در کابل ایجاد شده اما به دلیل نداشتن کارمندان و به ویژه برق، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. ساختمان مفشن و زیبای این مطبعه در صحن مکتب نابینایان توجه هر عابری را به خود جلب می‌کند اما زمانی که داخل آن می‌روید، وضعیت طور دیگری است. ماشین چاپ خودکار که مخصوص خط بریل است در یک گوشه اتاق گذاشته شده اما مملو از خاک و دود.

این مطبعه حدود چهار سال پیش به کمک مالی بانک جهانی ساخته شده است.

جواد نادر پور، از کارمندان این مطبعه می‌گوید: "برق نداریم. برق با انرژی قوی نیاز است برای روشن شدن این ماشین های چاپ. تشکیلات این مطبعه که باید حداقل ۳۵ نفر باشد تا هنوز منظور نشده. کارمندان فنی و خدماتی اصلا وجود ندارد."

در کنار این مطبعه یک بخش کوچک مکتب نابینایان کار چاپ و نشر کتاب‌ها با خط بریل را پیش می‌برد. اکثریت ماشین‌های چاپ در این مکتب از سالها پیش است اما سه ماشین مدرن به تازگی به این بخش کمک شده است. در این مکتب بیشتر از دوصد کودک نابینا درس می‌خوانند.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، نزدیک به نیم میلیون نفر در افغانستان از نابینایی رنج می‌برند و تنها بیست درصد از نابینایان امکانات استفاده از خط بریل را دارند.

خواجه کبیر صدیقی، مدیر مکتب نابینایان می‌گوید حدود هفتاد درصد نیازمندی‌های این مکتب از کتاب‌های درسی را همین ماشین‌های چاپ مرفوع می‌کند.

هدیه شاگرد صنف دهم این مکتب است. او می‌گوید کودکان نابینا در صنف اول و حتی پیش از دوره مکتب ابتدا الفبای خط بریل را می‌آموزند.

او گفت: "ما امکانات محدود داریم. تکنالوژی مدرن ویژه نابینایان در اینجا اصلا نیست و یا هم محدود است.

انگشت شمار نابینایان به این تکنالوژی دسترسی دارند. به طور نمونه تکنالوژی برای روابط در شبکه‌های اجتماعی، لوحه هایی با خط بریل در جاده‌ها، علامت گذاری‌های مخصوص نابینانیان روی اجناس در فروشگاه‌ها و از این نوع امکانات دیگر."

در کنار مکتب نابینایان برخی نهادهای غیردولتی دیگر هم در افغانستان به کودکان نابینا با خط بریل برنامه‌های آموزشی دارند.

در"موسسه خدمات بازتوانایی راهیاب" آموزش به کودکان نابینا همراه با موسیقی و کارهای عملی صورت می‌گیرد. این نهاد از سوی یک زوج نابینا تاسیس شده است. در این مرکز آموزشی، کودکان با استفاده از وسایل مخصوص نابینایان، خواندن و نوشتن فرامی‌گیرند و از طریق موسیقی الفبا را می‌آموزند.

بنفشه یعقوبی، رئیس این نهاد می‌گوید حدود ۱۰۰ شاگرد در این مرکز به طور رایگان از خدمات بهره مند می‌شوند اما با امکانات کم و محدود. در این مرکز تنها یک ماشین چاپ خط بریل برای شاگردان مواد درسی تهیه می‌کند.

مکتب نابینایان کابل سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ شاگرد فارغ می‌دهد اما شامل شدن این نوجوانان به دانشگاه‌ها هم با مشکلات فراوانی روبروست. اصلا هیچ امکاناتی برای نشر و چاپ مواد درسی با خط بریل در دوره تحصیلات عالی برای نابینایان وجود ندارد. دانشجویان نابینا به کمک وسایل ضبط صدا درس استادان را ثبت می‌کنند و دوباره آن را می‌شنوند و آمادگی برای امتحانات می‌گیرند.

بریل خط برجسته‌ای است که به کمک آن افراد نابینا می‌توانند، بخوانند و بنویسند. خط معیاری بریل مرکب از شش نقطه در قالب دو ستون سه نقطه‌ای است که از ترکیب این نقاط حروف مختلف در هر زبان ساخته می‌شود. نقاط برجسته تشکیل شده روی ورق با لمس کردن انگشتان دست قابل خواندن است.

لویی بریل یا لوییس بریل مخترع خط بریل با ابتکار ماندگارش حدود سه قرن پیش توانست امکان خواندن و نوشتن برای نابینایان را مساعد کند. او از فرانسه بود و خود نیز از نابینایی رنج می‌برد. او در سال ۱۸۵۳ به دلیل بیماری سل درگذشت. از چهارم جنوری همه ساله به یادبود از او به عنوان روز جهانی بریل بزرگداشت می‌شود.

منبع: بی بی سی