اولین روز از دومین نشست چهارجانبه افغانستان، پاکستان، امریکا و چین برای تعیین نقشه راه برای برقراری صلح در افغانستان، روز دوشنبه در کابل برگزار شد.

نمایندگان چهار کشور درباره شرایط و زمان و مکان آغاز گفتگوهای رودرروی صلح میان دولت افغانستان و گروه ‌های طالبان باهم تبادل نظر می ‌کنند.

دور اول این نشست، هفته پیش در اسلام‌آباد؛ پایتخت پاکستان، برگزار شد و دولت افغانستان با برگزاری دور دوم نشست در کابل سعی دارد گفتگوهای صلح را به یک روند بدل کند.

با این حال، کارشناسان می گویند که انتظار نمی رود انتظارات افغانستان از این نشست، به زودی برآورده شود.

کابل امیدوار است که دست کم در یک بازه زمانی دوماهه، گفتگوهای مستقیم صلح میان افغانستان و گروه های مسلح مخالف دولت، برگزار شود و به نتایج ابتدایی برسد؛ اما ناظران می گویند که سایر طرف های شرکت کننده در این نشست به ویژه امریکا و پاکستان، ظاهرا عجله ای برای این امر ندارند و همین موضوع، احتمال دست یافتن به چارچوبی در این خصوص در آینده نزدیک را دور از تصور می نماید.

صلاح‌الدین ربانی؛ وزیر خارجه در افتتاحیه این اجلاس گفت:"اراده جمعی این گروه به حمایت قوی از یک پروسه صلح نتیجه‌محور و تمایل همکاران ما به‌ویژه پاکستان برای بحث روی استفاده از همه ابزارهای لازم علیه آن عده از گروه ‌هایی که از به زمین گذاشتن سلاح و پیوستن به زندگی مسالمت‌آمیز خودداری می‌کنند، برای افغانستان امیدوارکننده بوده است."

او گفت:"تعهد قوی و پی‌ هم رهبری پاکستان در این دوره برای همکاری با ما در عرصه‌ های مختلف از جمله مبارزه با تروریزم و تسهیل یک روند نتیجه‌محور صلح، که پیشرفت آن از جانب گروه هماهنگی چهارجانبه نظارت می‌شود، باعث دلگری ما شده است."

این اظهارات از دید آگاهان نشان می دهد که دولت افغانستان، پیش از آنکه به مواضع طالبان، نظر داشته باشد، به اقدامات عملی پاکستان، چشم دوخته است و این یکی از تفاوت های بنیادی این روند است.

کارشناسان می گویند که در دولت گذشته، افغانستان تلاش می کرد تا حتی خارج از اداره و اراده اسلام آباد، گفتگوهای پنهانی صلح را با رهبران طالبان، به پیش ببرد؛ اما در ادامه، مشخص شد که این رویکرد، محکوم به شکست است.

بسیاری از رهبران و فرماندهان طالبان که طرفدار صلحی مستقیم و بی واسطه با کابل بودند، ترور شدند؛ ترورهایی که دولت پیشین آن را به پاکستان نسبت می داد.

افزون بر این، اسلام آباد تلاش های مستمر کرزی برای همکاری واقعی و صادقانه آن کشور برای آغاز روند رسمی صلح را نیز ناکام و نیمه کاره گذاشت.

اینک حکومت اشرف غنی، پس از شکست نخستین مرحله از گفتگوهای صلح که قبل از مرگ ملاعمر برگزار شد، تلاش می کند ابتدا با پاکستان صلح کند و با امریکا و چین نیز به تفاهمی در این زمینه دست پیدا کند تا به این ترتیب، طالبان و سایر گروه های ستیزه جو، به خودی خود، به میز مذاکره حاضر شوند.

اجلاس چهارجانبه کابل در سطح معاونان وزرای خارجه افغانستان و پاکستان و نمایدگان ویژه امریکا و چین برای افغانستان و پاکستان برگزار شده است.

افغانستان و پاکستان سعی دارند بستر مشترکی برای گفتگو با گروه طالبان پیدا کنند.

اما هنوز هیچ اطمینانی در خصوص نزدیکی نگاه دو کشور نسبت به گفتگو با طالبان، به وجود نیامده است.

مهم ترین نکته این است که هیچ تغییری در رویکرد پیشین پاکستان در قبال طالبان، قابل مشاهده نیست و از جانب دیگر، طالبان نیز بر پیش شرط های پیشین خود از جمله خروج کامل نیروهای خارجی و برقراری یک حکومت اسلامی، برای صلح، تاکید می کنند.

در چنین شرایطی، چشم انداز دستیابی سریع به یک نقشه راه برای صلح، تیره به نظر می رسد.

نکته ظریف دیگر این است که هم طالبان و حامیانش و هم دولت افغانستان، سعی می کنند روی میز مذاکره، خود را در موضع قدرت و مقام برتر نشان دهند و هیچکدام نمی خواهند بپذیرند که مذاکره را از موضع ضعف و ناگزیری پذیرفته اند یا دست کم در یک شرایط برابر گفتگو خواهند کرد. همین امر به باور کارشناسان، موجب ادامه بن بست و اختلاف شده و مسیر و امکان دست یافتن به توافق را دشوارتر کرده است.

دولت افغانستان انتظار دارد که طالبان سه پیش ‌شرط اساسی افغانستان شامل حفظ تمامیت ارضی، قانون اساسی و حقوق زنان را بپذیرند و تا دو ماه دیگر نتایج اولیه گفتگوها در قالب کاهش خشونت دیده شود؛ اما چنانچه اشاره شد، طالبان نیز بر سه پیش شرط خود که عبارت از خروج کامل نیروهای خارجی، قطع کامل حملات نظامی آنها در افغانستان و اعلام یک حکومت اسلامی در کابل است، تاکید کرده اند.

ناظران می گویند که فاصله عمیقی میان این پیش شرط ها وجود دارد و در صورت پافشاری هریک از طرفین بر آن، به نظر نمی رسد، صلح در آینده نزدیک، در دسترس باشد.

همچنین هفته پیش سرتاج عزیز؛ مشاور نخست ‌وزیر پاکستان در امور خارجی و امنیت ملی که همزمان سرپرست وزارت خارجه آن کشور هم هست، گفت که صلح با خوش‏بینی شکل‏ نمی‌گیرد و باید حوصله داشت و پیش‌شرطی برای مذاکره با طالبان وجود نداشته باشد.

آقای عزیز تاکید کرد که تهدیدی مبنی بر اقدام نظامی علیه تروریست های آشتی‌ناپذیر نمی‌تواند قبل از پیشنهاد صلح به تمام گروه‏‌ها و پاسخ آنها به این پیشنهاد صورت گیرد و هم اینکه خط‌ مشی صلح باید واقع‌بینانه و انعطاف‌پذیر باشد.

تحلیلگران می گویند که این بخش از سخنان آقای عزیز، به تمامی انتظارات افغانستان از این نشست ها پایان می دهد و این نکته را گوشزد می کند که پاکستان برخلاف برداشت خوش بینانه ای که کابل دارد، در حال حاضر، نه کاری برای دستیابی سریع به صلح انجام خواهد داد و نه متعهد به مبارزه نظامی همه جانبه با گروه های آشتی ناپذیر تروریستی است.