وزارت مهاجرین و عودت کننده‌گان می‌گوید که باید هرگونه برگشت پناهجویان افغان از کشورهای میزبان به کشور در چارچوب تفاهمنامه های قبلی صورت گیرد.
این در حالی است که پناهجویان افغان پس از تحمل خطرات فراوان از قبیل پیمودن راه های پرخطر مانند غرق شدن در آب تا مصارف هنگفت مالی و ناپدید شدن و... خود را به اروپا می‌رسانند؛ اما به دلیل پذیرفته نشدن درخواست پناهندگی شان دوباره از سوی کشورهای میزبان به افغانستان بازگردانده می‌شوند.
در تازه ترین مورد، ناروی در نظر دارد تا گروهی از پناهجویان افغان را از آن کشور اخراج کند.
با این وصف، مقام های حکومت به ویژه وزارت امور مهاجرین و عودت ‌کنندگان، تاکنون تلاش های فراوانی به خرج داده تا مانع از عملی شدن اقدام اروپا برای اخراج پناهجویان افغان شود.
اسلام الدین جرأت؛ سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می ‌گوید که ناروی در اخراج مهاجرین افغان باید مطابق به تفاهمنامه های قبلی که با افغانستان عقد کرده است عمل کند.
آقای جرأت افزود:«گزارش ها می ‌رسانند که قرار است ناروی تعدادی از پناهجویان افغان را که تا هنوز درخواست پناهند‌گی شان بررسی شده و بیانگر این است که آنها به عنوان پناهنده پذیرفته نشده ‌اند در چوکات تفاهمنامه های قبلی به دولت افغانستان قابل پذیرش است و دولت افغانستان مکلفیت های بین‌المللی خود را مطابق کنوانسیون و میثاق بین‌المللی حد اقل تطبیق می‌کند.»
آقای جرأت اما توضیح نمی دهد که تفاهمنامه های امضا شده میان دوطرف در زمینه پناهجویان کدام است و شامل چه مفادی می شود.
کارشناسان می گویند در صورتی که چنین تفاهمنامه هایی از اساس، وجود داشته باشد، افغانستان می تواند کشورهای میزبان را در قبال جمعیت انبوه پناهجویان افغان، مسؤولیت پذیر سازد.
از اظهارات سخنگوی وزارت امور مهاجرین، چنین استنباط می شود که کشورهای اروپایی و در این مورد، ناروی حق ندارند به صورت یکجانبه اقدام به اخراج انبوه پناهجویان افغان کنند.
این کشورها هر عکس العملی که در قبال پناهجویان نشان می دهند می بایست بر پایه مفاد تفاهمنامه های امضا شده باشد.
با توجه به این امر، افغانستان باید گام هایی فراتر از اظهار نظرهای صرف در حد وزارت مهاجرین در این زمینه بردارد. این گام ها می تواند شامل طیفی از اقداماتی باشد که افغانستان در مجامع بین المللی از جمله سازمان ملل متحد مطرح کند و به این ترتیب، حقوق پناهجویان افغان در اروپا را اعاده نماید.
نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد، کمیسیون حقوق بشر افغانستان، رسانه های جمعی، مجلس نمایندگان از طریق همکاری های بین پارلمانی و همچنین کنوانسیون های چندجانبه بین المللی در زمینه حقوق پناهجویان که افغانستان و اروپا نیز عضو آن باشند، بخشی از امکانات و اهرم هایی اند که با استفاده از آنها افغانستان خواهد توانست کشورهایی اروپایی را از اقدام یکجانبه علیه پناهجویان افغان در آن کشورها بازدارد.
این در حالی است که ناروی به تازگی کمپاینی تبلیغاتی را در افغانستان به هدف متوقف ساختن مهاجرت های غیرقانونی افغان ‌ها به آن کشور، آغاز کرده است.
پیش از این جرمنی نیز چنین کمپاینی را در افغانستان به راه انداخته بود تا افغان ‌ها از رفتن غیر قانونی به آن کشور دست بکشند.
ناروی گفته است با استفاده از تبلیغات رسانه ای، در این راه تلاش خواهد کرد.
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می ‌گوید که هر گام مثبتی که به خاطر جلوگیری از مهاجرت های غیر قانونی افغان‌ ها به کشورهای اروپایی برداشته می‌شود، قابل تقدیر است؛ اما مقامات این وزارت همزمان می‌ گویند که چنین کمپاین هایی باید در هماهنگی با حکومت افغانستان صورت گیرد.
ناظران مسایل مهاجرت هم عقیده دارند که این، اقدامی مناسب برای کاهش مهاجرت به اروپا در آینده است؛ اما چیزی را در مورد وضعیت افغان های پناهجو در اروپا تغییر نخواهد داد؛ زیرا آنها با استفاده از سیاست «درهای باز» اتحادیه اروپا به آن کشورها مهاجرت کرده و در این مسیر پرخطر و مرگبار، هزینه های سنگینی کرده و خطرات فراوانی را به جان خریده اند؛ بنابراین، اقدام به تبلیغات رسانه ای برای عدم مهاجرت به اروپا برای آنها معنایی ندارد.
از سوی دیگر، این اقدام بسیار دیرهنگام صورت می گیرد؛ هرچند شاید در آینده بتواند مانع از مهاجرت افغان ها به اروپا شود.
با این حساب، کشورهایی اروپایی میزبان پناهجویان، در برابر ناگزیری ها و نیازهایی که پناهجویان دارند مسؤول اند و باید در مورد پذیرش درخواست پناهندگی آنها مسؤولانه عمل کنند.
حد اقل چیزی که در این مورد وجود دارد، خطرات جانی و هزینه های مالی سنگینی است که پناهجویان فقیر برای رسیدن به اروپا در مسیر مرگبار آبی و خاکی، متحمل شده اند؛ بنابراین، اروپا باید در این خصوص، انسانی و مسؤولانه برخورد کند.
اسلام الدین جرأت؛ سخنگوی وزارت مهاجرین می گوید که به پناهجویانی که از کشورهای اروپایی اخراج می‌شوند بسته های تشویقی از سوی کشور میزبان داده می‌شود که از یک هزار تا ۶ هزار دالر امریکایی می‌باشد و از یک سال تا ۵ سال در اختیار آنها قرار داده می‌شود.
اما ناظران می گویند که این بسته های تشویقی بخش اندکی از هزینه های سنگین این سفر پرخطر را هم جبران نمی کند. به علاوه، این مقدار پول، افزون بر آنکه کم است، در بازه زمانی یک تا پنج سال پرداخت می شود، لذا نمی تواند یک زندگی ساده که از صفر آغاز می شود را با توجه به شرایط اقتصادی و امنیتی مردم افغانستان، سامان دهد.
در این میان کمیسیون امور مهاجرین و بیجاشدگان مجلس نمایندگان، از حکومت می‌خواهد که برای جلوگیری از اخراج پناهجویان افغان که با مشکلات زیاد به کشورهای اروپایی رفته اند تلاش کند.
پروین درانی یک عضو این کمیسیون در مورد گفت:«من صد در صد طرفدار این استم که پناهجویان افغان در این کشورها باقی بمانند و همراه شان همکاری شود. حکومت افغانستان باید با مقام‌های آن کشور در این مورد گفتگو کند که آنها را اخراج نکند؛ اما آنهایی که در این اینجا هستند، حداقل یک دلگرمی به آنها باید داشته باشیم تا دست به مهاجرت های غیر قانونی نزنند."
بربنیاد آمارهای دولت، از یکسال پیش تاکنون ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار افغان به اروپا رسیده و بیشتر شان به آلمان پناه برده‌اند.
اخیرا وزیر خارجه از تمام کشورهای اروپایی خواست تا در برابر مهاجرین افغان، سخاوت نشان داده و آنان را به گونه اجباری از کشورهای شان اخراج نکنند.
همچنین چندی پیش، رولا غنی؛ همسر اشرف غنی هم به آلمان رفت تا مقام های آن کشور را مجاب کند، نسبت به پناهجویان افغان، انعطاف بیشتری نشان دهند.
روشن نیست که نتیجه این تلاش ها چه بوده است؛ اما کارشناسان ضمن تایید موضع مجلس نمایندگان می گویند که مقامات، افزون بر تلاش برای احقاق حقوق پناهجویان در اروپا و ممانعت از اخراج انبوه آنان، می بایست زمینه های زندگی در افغانستان را نیز بهبود بخشند؛ تا جلو مهاجرت و فرار دسته جمعی مردم از کشور گرفته شود؛ موضوعی که تاکنون هیچ اقدامی برای آن نشده است.