نشست مقام های عالیرتبه کشورها و نهادهای کمک کننده به افغانستان با سخنرانی اشرف غنی؛ رییس جمهور شامگاه روز جمعه رسما در ارگ ریاست جمهوری آغاز شد.
آقای غنی در محفل افتتاحیه این نشست، در مورد تصویر کلی اقتصادی افغانستان بر اساس طرح خودکفایی صحبت کرد و از پیشرفت های کشور پس از کنفرانس ۲۰۱۴ لندن توضیح داد.
هدف اصلی این نشست بحث در مورد تعهدات افغانستان و پیگیری تصامیم اتخاذشده در دو کنفرانس اقتصادی توکیو و لندن خوانده شده است.
در کنفرانس های توکیو و لندن، افغانستان و کشورهای کمک‌کننده روی مکانیزمی برای حسابدهی متقابل در مورد کمک‌هایی که به کشور می‌شود و نیز عمل به تعهداتی که افغانستان در زمینه مبارزه با فساد و تامین حقوق ‌بشر سپرده، به توافق رسیدند.
اما ارزیابی های کارشناسان حاکی از آن است که افغانستان در سپردن وعده های بلندبالا، خوب عمل می کند؛ اما در عملیاتی کردن آن وعده ها، موفقیت چندانی کسب نکرده است.
به باور کارشناسان، وضعیت نابسامان اقتصادی، فساد شایع و ریشه دار اداری، سوء مدیریت، ناامنی، فرار سرمایه از کشور و توقف بسیاری از پروژه های حیاتی و زیربنایی، افزون بر کارنامه غیر قابل دفاع کشور در مورد حقوق بشر، آزادی های اساسی و حقوق شهروندی، از شاخص های بارز این ناکامی محسوب می شوند.
با این حال، اشرف غنی می گوید که آجندایی که حکومت وحدت ملی در کنفرانس لندن ارائه کرد، تنها یک سند نه؛ بلکه منشوری بود که چگونگی طرح دولت را به خاطر احیای مجدد افغانستان منعکس می ساخت.
نشست لندن سال گذشته برگزار شد و در آن کشورهای کمک کننده به افغانستان، ادامه کمک های اقتصادی خود را مشروط به ایجاد اصلاحات وسیع و حکومت داری خوب در افغانستان کردند و دو رهبر حکومت وحدت ملی نیز با اطمینان نسبت به این خواسته ها، تمکین کردند و آن را پذیرفتند؛ اما به عقیده ناظران مسایل اقتصادی، از آن زمان تاکنون اقدام بزرگ و چشمگیری در نظام اقتصادی و اداری کشور به وجود نیامده و حتی در برخی موارد، شاهد عقبگردهای نگران کننده ای نیز بوده ایم.
غنی در مورد برنامه های توسعه ای و اقتصادی افغانستان در «دهه تحول» هم در افتتاحیه این نشست صحبت کرد.
دهه تحول اصطلاحی است که قرار بود یک بازه زمانی ده ساله از سال ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۴ میلادی را در بربگیرد و براساس وعده های اولیه در این دهه، افغانستان قاعدتا باید شاهد جهشی کم سابقه و بی نظیر در رشد و پیشرفت و توسعه اقتصادی و سایر زمینه ها باشد؛ اما مردم و ناظران عقیده دارند که دولت هیچ برنامه راهبردی عملی برای رسیدن به چنین افقی از پیشرفت و توسعه، روی دست ندارد و به نظر نمی رسد برخلاف وعده های داده شده، در این دهه نیز مانند دهه گذشته، معجزه ای رخ دهد.
غنی می گوید که فیصدی قابل ملاحظه نفوس افغانستان را جوانان با انرژی تشکیل می دهند و به گفته او لازم است تا بالای منابع انسانی در افغانستان سرمایه گذاری شود.
اشرف غنی همچنین، یکبار دیگر به جایگاه و موقعیت جفرافیایی افغانستان در تجارت منطقه ای اشاره کرد و گفت که پیوستگی و اتصال افغانستان به کشورها فرصت می دهد تا افغانستان دوباره همان نقش تاریخی خود را منحیث چهارراه تجارتی آسیا به دست آورد.
به گفته آقای غنی با انجام این کار، بازارهای تجارتی و شغل ایجاد می شود و میزان واردات کاهش می یابد. همزمان او تاکید کرد که دولت خواهان تغییرات ساختاری و زیربنایی افغانستان است.
او خطاب به شرکت کنندگان نشست گفت که شرکای بین المللی افغانستان باید وابستگی میان گذار امنیتی، سیاسی و اقتصادی را درک کنند.
اشرف غنی می گوید که افغانستان می تواند از تجارب روند توسعه در شرق آسیا – کوریا، جاپان، چین و تایوان- بهترین استفاده را ببرد؛ زیرا به گفته او، این کشورها سرمایه گذاری را از کمترین تولیدات آغاز کرده مازاد آن را در تقویت بخش داخلی و تولیدات صادراتی استفاده کرده و بالاخره در بازارهای جهانی به رقابت پرداختند.
رییس جمهوری با اشاره به ایجاد فراهم آوری زمینه های بهتر کاری برای شرکت های خصوصی گفت:«ما باید موانع فراراه شرکت های داخلی و خارجی که مانع تولید و شغل زایی می شود را در مشورت با بخش خصوصی برطرف کنیم.»
با این حال، کارشناسان مسایل اقتصادی و توسعه ملی می گویند که افغانستان برای گذار به یک آینده روشن و درخشان از توسعه و پیشرفت، طرح و برنامه کم ندارد. پیش از این نیز برنامه های مشابهی در سطح ملی روی میز مقام های دولتی بوده است؛ اما این برنامه ها دو مشکل اساسی دارند: یکی اینکه با زمینه های اجرایی و عملی، فاصله فراوانی دارند و به تعبیر دیگر منطبق با واقعیت های جاری در افغانستان، پایه ریزی نشده اند و از سوی دیگر، اراده ای قوی و پیگیر برای عملیاتی سازی این برنامه ها در سطوح بالای دولتی وجود ندارد و به نظر می رسد بیشتر این برنامه ها و راهبردها به منظور جلب پول های بیشتر و استمرار کمک های پیشین کشورها و سازمان های کمک کننده، طراحی شده اند و پس از اینکه دولت موفق به جلب مجدد کمک های خارجی شد، این برنامه ها نیز از دستور کار خارج می شوند.
به همین دلیل، آنچه آقای غنی می گوید نیز در حد ایده و نظریه، طرح های عالی و خوشایندی هستند؛ اما در زمینه اجرا و عمل، هیچگاه عملیاتی نمی شوند.
آقای غنی ضمن اظهار این مطلب که با پایان دهه تحول، وابستگی افغانستان به کمک های خارجی کاهش خواهد یافت گفت که کشور یکی از اعضای خانواده جهانی خواهد بود که دموکراسی و حقوق بشر را حمایت کرده و آینده را از طریق تجارت و سرمایه گذاری مصون خواهد ساخت.
او به جایگاه اقتصادی افغانستان با کشورهای همسایه اشاره کرد و در مورد پاکستان گفت که شرایط مطلوبی خواهد رسید که افغانستان و پاکستان بتوانند اقتصاد خود را برای خوشبختی و رفاه مردمان شان توسعه دهند.
اما ناظران می گویند که برای رسیدن به این مأمول، دولتمردان افغانستان باید نسبت به همیشگی بودن کمک های خارجی، تجدید نظر کنند و بدانند که این کمک ها روزی قطع خواهند شد؛ بنابراین، از این کمک ها می بایست برای احیای زیرساخت های اقتصادی برای رسیدن به خودکفایی ملی سود ببرند؛ کاری که تاکنون حتی در مرحله ابتدایی نیز انجام نشده است.
در مورد روابط اقتصادی افغانستان و پاکستان نیز صاحب نظران می گویند که تا زمانی که کابل و اسلام آباد، مشکلات تاریخی و جغرافیایی شان را به صورت اصولی و پایدار حل نکرده اند، روابط اقتصادی دو کشور نیز تحت تاثیر همیشگی بحران های سیاسی و امنیتی باقی خواهد ماند و این امر، چنانچه تاکنون اتفاق افتاده، می تواند تمامی رویاهای افغانستان برای ترقی و پیشرفت و شکوفایی و امنیت و رفاه و صلح را به کابوس بدل کند.
لازم به ذکر است که 'نشست مقامات عالیرتبه' هر سال برای بررسی مراحل همکاری دوجانبه میان افغانستان و جامعه جهانی که در کنفرانس توکیو (جولای ۲۰۱۲) مشخص شد، برگزار می‌شود.
براساس مفاد نشست توکیو، افغانستان و جامعه جهانی تعهداتی دارند که هردو مکلف به اجرای آن در 'چارچوب حسابدهی مشترک' هستند و وزارت خارجه گفته است که هدف از نشست کنونی در کابل بررسی پیشرفت‌هایی است که افغانستان در نشست لندن (دسامبر ۲۰۱۴) با طرح برنامه 'خود اتکایی' متعهد به اجرای آنها شده بود.
در این نشست، مقامات بیش از ۳۰ کشور جهان و ۴۰ سازمان بین المللی، حضور دارند.
دومین نشست 'مقامات عالیرتبه' در پی دو روز برگزاری یک نشست دیگر بین‌المللی در کابل، آغاز به کار کرد.
اجلاس ریکا روزهای پنجشنبه و جمعه در کابل برگزار شد و در آن کشورهای منطقه اهمیت افغانستان را برای اقتصاد و همکاری‌های منطقه‌ای مورد بررسی قرار دادند.
ترکمنستان در این اجلاس اعلام کرد که حاضر است هفتمین اجلاس ریکا را در سال ۲۰۱۷ میزبانی کند.