به دنبال مرگ صدها مهاجر در روزهای اخیر، سازمان ملل متحد گفته است که برای جلوگیری از مرگ مهاجرانی که به اروپا می گریزند باید تلاش "خیلی بیشتری صورت گیرد."
بان کی مون؛ دبیر کل این سازمان خواستار یک واکنش جمعی برای مقابله با این بحران شد و از کشورهای روبرو با سیل مهاجران خواست "مسیرهای ایمن و قانونی" برای آنها درست کنند.
روز پنجشنبه اجساد ۷۱ نفر که تصور می شود اهل سوریه باشند در کامیونی در اتریش پیدا شد و در پی غرق دو قایق در آب های لیبی بیم مرگ حدود ۲۰۰ نفر دیگر می رود.
این در حالی است که بر اساس گزارش ها، هزاران شهروند افغانستان نیز شامل مردان، زنان و کودکان، از طریق مرزهای ایران راهی ترکیه و یونان شده اند تا در نهایت به اروپا برسند.
آمارهای تکان دهنده از خروج هزاران نفری شهروندان از مرزهای کشور، منتشر می شود و همزمان، ریاست پاسپورت وزارت امور داخله و دروازه های سفارتخانه های خارجی نیز انباشته از سیل داوطلبانی است که در صدد خروج از کشور، غالبا به امید رسیدن به اروپا هستند.
در همین حال، منتقدان می گویند که دولت افغانستان در برابر این سیل جمعیت داوطلب خروج از کشور که بیشتر به یک فرار دسته جمعی شباهت دارد، هیچ تدبیر کوتاه مدت و زودبازدهی روی دست ندارد.
همین انتقاد در خصوص دیگر کشورهای مهاجرفرست و درگیر بحران مانند سوریه و عراق نیز وارد است.
در همین حال، آقای بان تازه ترین حوادث را "هولناک و مایه دلشکستگی" خواند.
او گفت:"اکثریت بزرگی از کسانی که این سفر طاقت فرسا و خطرناک را به جان می خرند پناهجویانی هستند که از کشورهایی مثل سوریه، عراق و افغانستان می آیند."
او افزود:"جامعه جهانی باید عزم بیشتری برای حل مناقشه ها و سایر مشکلاتی که برای مردم چاره کمی جز ترک کشور باقی می گذارد نشان دهد."
آقای بان از کشورها خواست به قوانین بین المللی در مورد درخواست پناهجویی احترام بگذارند و مردم را "در صورت وجود ترس از ظلم و سرکوب، وادار به بازگشت به جاهایی که از آن گریخته اند نکنند... این نه فقط مساله قوانین بین المللی، بلکه وظیفه انسانی ماست."
او گفت:‌"این یک تراژدی انسانی است که یک واکنش مصمم سیاسی و جمعی را لازم می آورد. این یک بحران همبستگی است، نه یک بحران آماری."
کارشناسان هم می گویند که کشورهای هدف سیل مهاجران نیز در بحران به وجود آمده، مقصر و مسؤول اند؛ زیرا اکثر این کشورها در ایجاد بحران و درگیری در کشورهای جنگ زده ای مانند عراق و سوریه و افغانستان، نقش دارند و در مواردی نیز به مسؤولیت های واقعی خود در زمینه تامین امنیت، ثبات، توسعه اقتصادی و ایجاد شغل در این کشورها عمل نکرده اند.
به عنوان نمونه، افغانستان در حالی شاهد سیل عظیمی از مهاجرت های دسته جمعی است که نیروهای نظامی ناتو و امریکایی در کشور حضور دارند و همزمان، درگیری خونین و کم سابقه با تروریزم نیز تا پشت دروازه های پایتخت، گسترش یافته است.
علاوه بر اینها وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم نیز اسفبار است و هیچ طرح امیدوارکننده ای برای توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال و تامین معیشت مردم روی دست دولت و همکاران بین المللی آن نیست.
بنابراین، بدیهی است که کشورهای مهاجرپذیر در قبال مرگ و زندگی مهاجران، مستقیما مسؤول اند و باید در برابر آن، شرایط عبور مهاجران و پذیرش آنها را تسهیل کنند.
دبیر کل سازمان ملل همچنین خواستار اقدامات بیشتر علیه قاچاقچیان انسان شد، درخواستی که جاش ارنست؛ سخنگوی کاخ سفید هم جمعه منعکس کرد.
آقای ارنست گفت:‌"خشونت ها و بی ثباتی در شمال افریقا و خاورمیانه نه فقط منطقه مجاور را بی ثبات می کند؛ بلکه آثار بی ثبات کننده آن در سایر مناطق جهان هم به تدریج حس می شود، از جمله در اروپا."
کارشناسان مسایل اجتماعی هم با اشاره به این واقعیت ها می گویند که از همین اکنون فاصله فرهنگی و تضاد طبقاتی میان جوامع میزبان و مهاجران از یکسو و برخورد شدید پولیسی با بحران پناهندگی از سوی دیگر، دامنه ناامنی های جاری در سوریه، عراق و افغانستان را به اروپا کشانده است و این روند، اگر به درستی مدیریت نشود، برای خود آن کشورها به یک بحران بدل خواهد شد.
اینهمه در حالی است که در پی غرق دو قایق در روز پنجشنبه، حین عبور از زووارا در غرب طرابلس به سوی ایتالیا، بیم غرق حدود ۲۰۰ نفر می رود.
اجساد حدود ۱۰۰ نفر تاکنون پیدا شده و امدادگران در لیبی همچنان مشغول جستجو برای یافتن ۱۰۰ نفر دیگر هستند.
بعضی از بازماندگان پس از گذراندن شب در آب - با کمک جلیقه های نجات - نجات یافته اند.
تصور می شود که بیشتر قربانیان این حادثه اهل سوریه و افغانستان باشند؛ اما یک دیپلمات بنگلادشی گفت که حداقل پنج نفر از کشور او هم در میان قربانیان هستند.
افزایش بی رویه مرگ مهاجران با افزایش بی سابقه سیل پناهجویان، ارتباط مستقیم دارد و در این میان، شکست خوردن استراتژي پناهندگی کشورهای اروپایی از یکسو و نبود یک برنامه جامع و منسجم برای مدیریت این بحران از سوی دیگر، زمینه را برای سوء استفاده بی رحمانه قاچاقچیان انسان فراهم آورده که به جز پول، به هیچ دیگری حتی جان انسان های بی گناه فکر نمی کنند.
در تحولی جداگانه پولیس ایتالیا پس از کشف ۵۲ جسد در داخل یک کشتی در سواحل لیبی در روز چهارشنبه می گوید که ۱۰ قاچاقچی مظنون را دستگیر کرده است.
همزمان پولیس مجارستان هم گفت که ۴ نفر را در ارتباط با کشف اجساد ۷۱ مهاجر در کامیونی در اتریش بازداشت کرده است.
ماه گذشته ۱۰۷ هزار و ۵۰۰ نفر از مرزهای اروپا گذشتند که یک رکورد به حساب می آید.
بعضی از آنها مبالغ هنگفتی برای این سفر به قاچاقچیان می پردازند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل می گوید که بیش از ۲۵۰۰ نفر در سال ۲۰۱۵ هنگام تلاش برای رسیدن به اروپا جان باخته اند.
در همین حال، پولیس اتریش اعلام کرد که یک تبعه افغانستان و سه شهروند بلغاریا را به اتهام قاچاق و مسؤولیت مرگ ۷۱ نفر در داخل یک کامیون یخچال دار، بازداشت کرده است.
رد پای یک افغان در قاچاق این افراد، به باور کارشناسان، احتمال حضور شهروندان افغانستان در میان قربانیان این رویداد فجیع را تقویت کرده است.
به دنبال این حادثه، رییس جمهوری اتریش به احترام قربانیان یک دقیقه سکوت اعلام کرد؛ اما فدریگا موگرینی؛ مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که با اعلام یک دقیقه سکوت نمی شود به بحران مهاجرت در اروپا خاتمه داد.
خانم موگرینی گفت:«می دانیم که نمی شود با این وضع ادامه داد اینکه هر بار افرادی می میرند و یک دقیقه سکوت کنیم.»
موگرینی افزود، اتحادیه اروپا در حالی که در برابر جان انسان ها و آنهایی که از ترس جنگ کشور شان را ترک می کنند، مسؤولیت دارد؛ اما در برابر قاچاقچیان انسان نیز باید مبارزه شود.
کارشناسان مسایل اجتماعی می گویند این اظهارات اگرچه خوب است؛ اما واقعیت تلخ جاری را تغییر نمی دهد.
این بحران نیازمند یک راه حل کوتاه مدت و فوری برای مدیریت است تا از حجم مرگ و میر مهاجران کاسته شود، مشقت های آنان برای رسیدن به اروپا کاهش یابد و راه های قانونی و امن برای عبور آنان فراهم شود و از سوی دیگر، نیاز به یک راه حل ریشه دار و استراتژيک بلندمدت دارد که از توسعه اجتماعی و اقتصادی و ایجاد ثبات و استقرار سیاسی و امید به آینده در کشورهای مهاجرخیز شروع می شود و تا اصلاح استراتژي پناهندگی کشورهای مهاجرپذیر گسترش پیدا می کند.