حامد کرزی؛ رییس جمهور پیشین گفته است كه امریکا شرط‌های حضورش را در افغانستان برآورده نکرده است.
آقای كرزی در جریان سفر اخیرش به روسيه در گفتگو با يك رسانه روس تاكيد كرده که اگر امریکا خواستار حضور درازمدت در افغانستان است، باید ارتش قدرتمندی در کشور ایجاد کند.
به باور او، روسیه نیز زمانی که در افغانستان دخالت داشت، ارتش افغانستان را به پیشرفته ترین تجهیزات جنگی مجهز کرده بود و افغانستان به یک قدرت مبدل شده بود.
کرزی هرچند گفته است كه بعيد به نظر می رسد امريكا افغانستان را ترك كند؛ اما افزوده كه در آن صورت روسيه، چين و هند مي توانند نقش فعالي در افغانستان داشته باشند.
این مواضع آقای کرزی، از دید کارشناسان درست همانند موضع گیری های وی در خصوص حضور و ماموریت نظامی امریکا در افغانستان در سال های آخر حاکمیت اوست.
به عقیده تحلیلگران، این موضع گیری نشان می دهد که آقای کرزی، همچنان بر دیدگاه های پیشین خود در زمینه مأموریت امریکا در افغانستان، پایدار است و عقیده دارد که امریکا و ناتو به آنچه وعده کرده بودند، به درستی عمل نکرده اند.
او در سال های آخر حکومت خود، بارها از امریکا خواست که ارتش و نیروهای مسلح افغانستان را تقویت کند و به آنها سلاح های سنگین بدهد و نیروی هوایی ارتش را فعال سازد؛ اما این خواسته ها هیچگاه از جانب امریکا شنیده و جدی گرفته نشد.
او همچنین باری تهدید کرد که اگر امریکا این کار را نکند او به روسیه، چین و هند مراجعه خواهد کرد و اشاره تازه او به نقش این کشورها پس از ترک افغانستان از سوی امریکا نیز ظاهرا نشانگر تمایل او به محور شرق است.
ناظران می گویند که تیرگی رابطه کرزی با غرب، او را بر پایه یک سنت دیرینه و رایج در میان سیاستمردان افغانستان، به روسیه و چین و هند، متمایل کرده است و سفرهایی اخیر او به هند و چین و تاجیکستان و روسیه نیز ریشه در همین تمایل دارد.
رییس جمهور پیشین در سفری چهار روزه به روسیه رفت و با ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهور آن کشور نیز دیدار کرد.
در این سفر داکتر رنگین دادفر سپنتا و شماری از مسؤولان دفترش او را همراهی می‌کردند.
آقای کرزی همچنین در بخشی از گفتگوی خود گفته است که امریکا نباید حاکمیت ملی افغانستان را به نفع پاکستان پایمال کند.
او تاکید کرده که مردم افغانستان صلح می‌خواهند و امریکا باید زمینه آن را فراهم کند.
او پیش از این نیز بارها تاکید کرده که کلید صلح و امنیت در افغانستان، در دست امریکا و پاکستان است و تا زمانی که این دو کشور نخواهند هیچگاه صلح در افغانستان برقرار نخواهد شد.
موضع گیری های ضد امریکایی و ضد پاکستانی کرزی در سال های آخر حکومت وی، بر روابط خارجی او با این کشورها، عمیقا تاثیر گذاشته بود.
در همین حال، دبیر کل ناتو اخیرا در نشست عمومی وزیران دفاع این سازمان گفته است که وضعیت افغانستان همچنان نگران کننده است.
ینس استولتنبرگ گفت:"وضعیت امنیتی افغانستان هنوز هم دشوار است، چنانچه ما گواه رویدادی که در هفته‌ جاری در کابل رخ داد نیز بودیم؛ اما ما از پاسخ‌گویی نیروهای امنیتی افغان در برابر حمله‌های هراس‌افکنان را ستایش می‌کنیم و در کنار آنها قرار داریم."
وی گفت که ناتو از افغانستان در برابر هرگونه گروه هراس‌افکن حمایت می‌کند.
اشتون کارتر؛ وزیر دفاع امریکا هم تاکید کرده که امریکا و ناتو پس از دسامبر ۲۰۱۶ نیز به حمایت خود از افغانستان ادامه می‌دهند و او شخصا ماموریت دارد تا بودجه لازم را از همین اکنون برای ادامه‌ حمایت ماموریت افغانستان در نظر بگیرد.
وزیران دفاع ناتو در نشست اخیر این سازمان وضعیت افغانستان را بررسی کردند.
این نشست در حالی برگزار می‌شود که خشونت‌ها در افغانستان افزایش پیدا کرده و نیروهای ناتو دیگر ماموریت جنگی ندارند.
کارشناسان می گویند که با توجه به فضای امنیتی موجود، تاکیدهای تکراری اعضای ناتو مبنی بر ادامه حمایت از افغانستان، نمی تواند تکیه گاهی مطمئن و قابل اعتماد محسوب شود.
به باور آنها، همچنان که در اظهارات آقای کرزی نیز مورد تاکید قرار گرفته، دولت افغانستان، باید ناتو و امریکا را تحت فشار قرار دهد تا به مسؤولیت ها و تعهدات خود در قبال نیروهای مسلح کشور به درستی و صادقانه عمل کنند؛ زیرا ادامه حضور نیروهای این سازمان پس از ۲۰۱۶ در حالی که آنها هیچ نقش نظامی و جنگی ایفا نمی کنند، نمی تواند به بهبود امنیت و عبور از وضعیت شکننده و خطرآفرین کنونی، کمکی بکند؛ بنابراین، تنها راه غلبه بر وضعیت موجود، تجهیز و تقویت واقعی نیروهای مسلح امنیتی افغانستان است؛ چیزی که ناتو و امریکا تاکنون به آن توجهی نشان نداده اند.
دبیر کل ناتو گفت:"ما در همکاری با متحدان خود و حکومت افغانستان می‌توانیم به دستاوردهای چشمگیری در افغانستان دست یابیم. آینده‌ افغانستان در دست خود افغان‌ها است و ما متعهد هستیم تا آنها را در هر قدمی که برای ثبات و خوشبختی کشور شان ‌برمی‌دارند، کمک کنیم."
ناظران اما می گویند که در این شکی نیست که آینده افغانستان در دست خود افغان هاست؛ اما ناتو و سایر کشورهای طرف پیمان افغانستان، متعهد و مسؤول اند که به وعده ها و مسؤولیت های خود در این زمینه عمل کنند؛ در غیر آن، آینده هرگز بهتر از گذشته نخواهد بود.
در همین حال، برخی اعضای شورای ملی با اشاره به نیازمندی های نیروهای امنیتی افغان به سلاح های سنگین، از ناتو خواستار تجهیز هرچه بیشتر نظامیان افغان به خصوص نیروی هوایی کشور هستند.
محمد نادر بلوچ؛ رییس کمیسیون امنیت داخلی و امور دفاعی مجلس سنا می گوید:"ما همیشه در مجلس سنا گفته ایم که افغانستان حالا نظامیان قوی و توانمندی دارد؛ اما باید این نظامیان در بخش هوایی هم قوی باشند. متاسفانه در ۱۳ سال گذشته ناتو در بخش تجهیز قوای هوایی ما توجه جدی نداشته و ما در کمیسیون امنیت داخلی و امور دفاعی مجلس سنا همیشه دنبال این موضوع هستیم تا دولت این خواست را به شکل مستقیم از ناتو داشته باشد."
خلیل احمد شهیدزاده؛ نماینده هرات در مجلس نیز گفت:"ما همیشه با ناتو از موضع ضعیف صحبت کرده ایم. ناتو خودش می داند که ما در کدام بخش ها ضعف داریم و باید نظر به تعهداتش به این مشکلات رسیدگی کند."
با توجه به این موضع گیری ها، کارشناسان می گویند که افکار عمومی افغانستان، از آنچه ناتو و امریکا در قبال امنیت افغانستان بر عهده گرفته و به آنچه عمل کرده اند، هرگز راضی نیست و وضعیت کنونی، به خوبی نشان می دهد که فاصله میان حرف تا عمل ناتو در قبال امنیت افغانستان چقدر است.
با این حال، این دولت افغانستان به ویژه نهادهایی مانند شورای ملی است که می تواند ناتو و امریکا را به عمل به تعهدات خود در برابر امنیت افغانستان، پاسخگو سازد؛ زیرا این نهادها به پیمان های امنیتی با ناتو و امریکا، رأی تایید داده اند و مسؤولیت دارند از منافع افغانستان در این پیمان ها نیز دفاع و پاسداری کنند.
آگاهان همچنین عقیده دارند که افغانستان از فهرست اولویت های امنیتی ناتو خارج شده است و این امر، خود ناقض تعهداتی است که این سازمان در قبال امنیت افغانستان بر عهده گرفته و در ضدیت با مفاد پیمان هایی قرار دارد که با افغانستان امضا کرده است.
به باور تحلیلگران، در روز نخست نشست ناتو که روز پنجشنبه هفته گذشته آغاز شد، بحران اوكراين، جنگ سوريه و بحران عراق، موضوعات اساسی این نشست بود و وضعیت افغانستان، موضوع بحث روز دوم آن بود و این به عقیده ناظران، کاملا نشان می دهد که وضعیت بحرانی امنیتی در افغانستان، دیگر برای ناتو اهمیت و اولویت استراتژيک ندارد و اگرچه این سازمان بر ادامه حمایت از دولت و نیروهای امنیتی و مبارزه با تروریزم تاکید کرده و بر ادامه حضورش پس از ۲۰۱۶ زیر نام «مشارکت مداوم» پافشاری نموده است؛ ولی وعده صریح و عملی و قابل محاسبه ای را از ناتو نسبت به افغانستان در نشست اخیر این سازمان شاهد نبودیم و این صریحا نمایانگر تغییر اولویت های استراتژيک این سازمان و نقض تعهدات کاغذین آن در قبال افغانستان است.