سرانجام مقام ‌های عربستان سعودی «تایید» کرده اند که ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه این کشور در اثر ابتلا به عفونت ریه، در سن ۹۰ سالگی مرده است.
خبر مرگ پادشاه عربستان سعودی در نخستین ساعات روز جمعه از تلویزیون رسمی این کشور اعلام شد.
این در حالی است که این خبر دست کم دو هفته پیش از سوی منابع غیر رسمی اعلام شده بود؛ اما رسما توسط منابع دولتی دربار سعودی تایید نمی شد.
کارشناسان می گویند که به احتمال زیاد، تلاش برای برگزاری مراسم تشریفاتی تشییع پیکر امیر سعودی و همچنین ماجراهای پیچیده ای که در دربار آل سعود از دیرباز در خصوص موضوع جانشینی سلطان در جریان بوده، مانع از تایید سریع این اتفاق شده است.
به هر حال، دست کم بر اساس سلسله مراتبی که خود او در زمان حیاتش تعیین کرده، قاعدتا با مرگ ملک عبدالله، برادر او ملک سلمان ۷۹ ساله، پادشاهی عربستان سعودی را بر عهده خواهد گرفت.
ملک عبدالله در چند هفته اخیر به علت ابتلا به عفونت ریه در شفاخانه بستری بود. او در سال ۲۰۰۵ و پس از مرگ برادرش، ملک فهد، پادشاه عربستان سعودی شد.
از زمان بستری شدن ملک عبدالله در شفاخانه، ولیعهد ملک سلمان وظایف او را بر عهده گرفته بود؛ همان اتفاقی که پیش از این در مورد ملک فهد و ملک عبدالله نیز روی داده بود و یکی از اصلی ترین دلایل آن، بالابودن شدید سنین شاهزاده های آل سعود و مهم تر از آن، ترس از بروز تنش و جنگ شدید قدرت در لایه های پنهان دستگاه سلطنتی سعودی بوده است.
با اعلام پادشاهی ملک سلمان، امیر مقرن بن عبدالعزیز برادر ناتنی ملک عبدالله به عنوان ولیعهد جدید معرفی شده است.
ملک عبدالله، ملک سلمان و امیر مقرن هر سه پسران ملک عبدالعزیز؛ بنیانگذار کشور عربستان سعودی در دوران مدرن هستند که از آنها با عنوان آل سعود یاد می شود.
ملک عبدالله، سیزدهمین پسر در میان ۳۷ پسر ملک عبدالعزیز بود.
بنا به گزارش‌های رسمی، ملک عبدالله در سال ۱۹۲۴ در ریاض به دنیا آمد؛ اما درباره محل تولد او اختلاف نظراتی وجود دارد.
از ملک عبدالله در داخل عربستان سعودی به عنوان پادشاهی اصلاحگرا نام برده می شود؛ زیرا در دوران زمامداری ملک عبدالله، انتقاد نسبی و نرم از عملکرد دولت در مطبوعات سعودی اجازه انتشار یافت. ملک عبدالله همچنین از افزایش حضور زنان در بازار کار، محتاطانه حمایت می کرد.
با این حال، در دوران زمان داری او عربستان سعودی همچنان بسته ترین، غیر دموکراتیک ترین، مستبدترین و انعطاف ناپذیرترین نظام سیاسی در خاور میانه و چه بسا جهان باقی ماند و تنها حدود یک هفته قبل از اعلام رسمی خبر مرگ سلطان سعودی، رسانه های اجتماعی ویدئویی را منتشر کردند که گردن زدن یک زن در شهر مقدس مکه توسط مأموران دربار آل سعود در ملآ عام را نشان می داد و این تنها نمونه ای کوچک از نقض گسترده حقوق اساسی، انسانی و اسلامی نیمی از پیکره اجتماعی عربستان است.
رانندگی زنان هرچند در زمان او گفته شد که مجاز اعلام خواهد شد؛ اما همچنان یک تابو محسوب می شود.
نقد صریح، بی پرده و بدون هراس، از عملکرد دستگاه توتالیتر سعودی هنوز با عواقب وخیم و دردناکی همراه است؛ چیزی که تنها در یک مورد، در خصوص وبلاگ نویس منتقد سعودی، بحث برانگیز و رسانه ای شد.
بنابراین، کارشناسان می گویند دوره زمام داری عبدالله، کماکان یکی از سیاه ترین دوران تاریخ سیاسی شبه جزیره محسوب می شود.
ملک سلمان، پادشاه تازه، در سال ۲۰۱۲ به حکم ملک عبدالله به مقام ولایتعهدی رسید. او در سال ۲۰۱۱ به عنوان وزیر دفاع عربستان سعودی تعیین شد و تا پیش از آن برای ۴۸ سال امیر منطقه ریاض بود.
پادشاه تازه نیز ۷۹ سال دارد؛ سنی که در دیگر کشورهای جهان که دارای نظام های دموکراتیک و باز هستند، سن بازنشستگی و گوشه گزینی از کار سیاسی محسوب می شود؛ اما او اکنون یکی از دشوارترین وظایف سیاسی را عهده دار شده است؛ وظیفه ای سخت در تنگناها و محدودیت های دست و پاگیر و خطرناک روابط پیچیده حاکم میان شاهزاده های قدرت طلب آل سعود.
باراک اوباما؛ رئیس جمهوری امریکا نخستین رهبری بود که درگذشت ملک عبدالله را تسلیت گفت.
آقای اوباما با صدور بیانیه ای، فقدان ملک عبدالله را به مردم عربستان سعودی و خاندان سلطنتی این کشور تسلیت گفت و او را "رهبری قاطع با عزمی راسخ " دانست که برای روابط سعودی و امریکا، اهمیت ویژه ای قائل بود.
همچنین آقای اوباما در این بیانیه تسلیت نوشته، بخشی از میراث ملک عبدالله، تقویت مناسبات امریکا و عربستان خواهد بود.
با این حال،‌ کم نیستند شمار کسانی در خاور میانه، دنیای اسلام و خود عربستان سعودی که این گرایش افراطی او به امریکا و غرب را مهم ترین نقطه ضعف وی می دانستند.
این در حالی بود که او تا پیش از به دست گرفتن رسمی سکان هدایت کشتی سلطنت در دریای متلاطم و توفانی سیاست سعودی، از منتقدان جدی غرب و به ویژه امریکا و طرفدار حقوق فلسطینیان بود؛ اما با دست یافتن به قدرت، شاید تحت تاثیر نفوذ عمیق و سنگین امریکا و غرب بر سازوکار پیچیده و غیر دموکراتیک دربار سعودی، ۱۸۰ درجه تغییر دیدگاه داد و به یکی از اصلی ترین هواخواهان سلطه امریکا بر منابع نفتی و مقدرات سیاسی خاور میانه تبدیل شد و آشکارا در قبال مساله فلسطین سکوت و محافظه کاری اختیار کرد.
جرج بوش پدر؛ رئیس جمهوری اسبق امریکا، نیز با صدور بیانیه ای، ملک عبدالله را "متحدی قابل اعتماد و آگاه" برای امریکا توصیف کرده و مرگ او را تسلیت گفته است.
آقای بوش با اشاره به روزهای پس از اشغال کویت توسط عراق، نقش استراتژیک ملک عبدالله در تحکیم روابط امریکا و عربستان سعودی در جنگ اول خلیج فارس را که منجر به آزادسازی کویت شد ستایش کرد.
این ابراز ارادت بوش به ملک عبدالله نشان می دهد که جایگاه او و خدماتش در پیشبرد اهداف سلطه جویانه غرب و امریکا در خاورمیانه چه بوده و امریکا چقدر مدیون سرسپردگی حاکم غیر مشروع سعودی است.
از میان رهبران اروپایی، فرانسوا اولاند؛ رئیس جمهوری فرانسه در نخستین ساعات انتشار خبر، فقدان ملک عبدالله را تسلیت گفت.
قرار است مراسم تشییع پیکر ملک عبدالله روز جمعه در ریاض انجام شود.
پادشاه اردن و رئیس جمهوری مصر به عنوان دو تن از رهبران جهان عرب که برای حضور در نشست داووس در سوییس بودند با ناتمام گذاشتن سفر خود، راهی ریاض شدند؛ تا در این مراسم حضور یابند.
ملک عبدالله دوم پادشاه اردن همچنین در کشورش ۴۰ روز عزاداری عمومی اعلام کرده است!
اردن عمق استراتژیک عربستان در دنیای عرب محسوب می شود و اقدام عجیب پادشاه اردن نیز نشانگر گستره سلطه سعودی بر اردن است. مصر قبل و بعد از مرسی نیز به شدت وابسته به عربستان و تابع سیاست های منطقه ای و بین المللی آن است.
آقای سیسی، فقدان ملک عبدالله را ضایعه ای تاریخی دانسته و گفته مصری ها هرگز مواضع این رهبر را فراموش نخواهند کرد.
رئیس جمهوری مصر همچنین ابراز اطمینان کرده که ملک سلمان به عنوان پادشاه جدید و امیر مقرن، ولیعهد تازه، راه ملک عبدالله را ادامه خواهند داد.
محمود عباس، رهبر تشکیلات خودگردان فلسطین نیز در سرزمین های فلسطینی سه روز عزای عمومی اعلام کرد.
هرچند ملک عبدالله در زمان حیاتش، به ویژه قبل از رسیدن به پادشاهی به شدت مخالف و منتقد یاسر عرفات؛ رهبر پیشین فلسطینیان بود؛ اما دولت خودگردان فلسطینی با تکیه بر ناسیونالیزم عربی، در برابر متحدان منطقه ای حماس، خود را در سایه دستگاه سیاسی عربستان سعودی تعریف می کند.
با همه این احوال، ناظران این احتمال را دور از امکان نمی دانند که وضعیت در عربستان سعودی از این پس به شدت بی ثبات، شکننده و آسیب پذیر شده و با رفتن سلطان، شاهزاده ها هرکدام با استفاده از نفوذ، جایگاه، ثروت و قدرتی که در اختیار دارند برای تصاحب سهم بیشتری از میراث او به جان هم بیفتند و در آن صورت به نظر نمی رسد سلمان به اندازه سلطان، دارای شخصیتی نافذ و مسلط بر دیگر همگنانش باشد؛ تا اوضاع را به نفع آرامش و ثبات در شبه جزیره، کنترل و مدیریت کند.