عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی، سه کشور حوزه خلیج فارس در اعتراض به آنچه مداخله در امور داخلی شان نامیده ‌اند، دیروز سفرای خود را از قطر فراخوانده‌ اند.
این سه کشور عربی در بیانیه‌ای گفته ‌اند که قطر نتوانسته به تعهدات خود در موافقتنامه‌ ای که حدود سه ماه پیش امضا کرد، پایبند باشد.
هیچ اشاره ای به جزئیات این موافقتنامه نشده است؛ اما گفته شده که این کشورها "تلاش کرده‌اند قطر را راضی کنند" که به تعهدات مربوط به ترتیبات امنیتی مشترک که در اجلاس سال گذشته شورای همکاری خلیج فارس بر سر آن توافق شد، عمل کند.
این بیانیه می‌افزاید که قطر به این تعهدات عمل نکرد و به همین دلیل فراخوانده شدن سفرا از قطر با هدف "امنیت و ثبات" اتخاذ شده است.
این یکی از جدی‌ترین موارد اختلاف بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است.
مقر شبکه تلویزیونی بین‌المللی الجزیره که درباره عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس گزارش‌ های انتقادی پخش می ‌کند، در قطر است.
قطر یکی از حامیان دیپلماتیک و مالی اخوان‌المسلمین است. فعالیت اخوان‌المسلمین در عربستان، امارات و مصر ممنوع است و کارشناسان می گویند که این تصمیم سه کشور عربی نمی تواند با این مساله بی ارتباط باشد.
از سوی دیگر، از دید تحلیلگران جهان عرب، هدف از ایجاد شورای به اصطلاح همکاری خلیج فارس، ایجاد جبهه ای از کشورهای حاشیه خلیج فارس حول محور ناسیونالیزم عربی به منظور تامین سروری عربستان سعودی است.
این کشور، مدعی رهبری جهان عرب است و خود را قدرت بلامنازع عربی می داند. اخیرا و به دنبال بروز انقلاب های عربی و اسلامی در خاور میانه و کشیده شدن دامنه آن به بحرین و به تبع آن، دخالت و اشغال نظامی بحرین توسط عربستان سعودی، این کشور تلاش کرد؛ تا بحرین را به صورت کامل به خاک خود، مدغم کند؛ اما این مساله با مخالفت برخی دیگر از کشورهای عربی از جمله قطر روبرو شد.
همچنین عربستان سعودی از همه رژیم های عربی که به صورت غیر دموکراتیک با حمایت قدرت های فرامنطقه ای و بدون پشتوانه های ملی روی کار آمده اند حمایت های گسترده مالی، تسلیحاتی و معنوی می کند؛ کشورهایی که مصر به رهبری مبارک، تونس قبل از انقلاب به رهبری زین العابدین بن علی، بحرین به رهبری آل خلیفه، یمن به رهبری علی عبدالله صالح و امارات متحده عربی شامل آن است.
این در حالی است که قطر که به کمک برخی از قدرت های خارجی، خود را قدرت نوظهور منطقه خاور میانه می داند از جنبش های اصلاح طلبانه ای حمایت می کند که قدرت سنتی غالبا غیر مشروع، غیر دموکراتیک و ضد مردمی رژیم های عربی را به چالش کشیده و طرح های تازه ای برای سیاست و حکومت دارند. به همین دلیل، قطر یکی از حامیان اصلی جنبش اخوان المسلمین محسوب می شود و با روی کار آمدن دولت های اخوانی در مصر و تونس پس از انقلاب، این رویدادها، عملا نشانگر غلبه قطر بر عربستان سعودی بود و شیوخ مسلط بر شبه جزیره را به شدت خشمگین کرد.
اما با ساقط کردن اداره اخوانی منتخب مردم در مصر و برخورد تند و مرگبار با بقایای جنبش اخوان المسلمین در آن کشور و همچنین اعمال فشارهای سنگین بر دولت اخوانی مسلط بر تونس و سرانجام آغاز تغییرات گسترده به نفع سکولارها، لیبرال ها و بقایای رژیم سابق در آن کشور، عربستان و قطر یکبار دیگر رویاروی هم قرار گرفتند و دامنه شکاف در شورای به اصطلاح همکاری خلیج فارس افزایش و گسترش یافت.
مساله مهم دیگر، بحران سوریه است. قطر یکی از حامیان اصلی بخشی از تروریست های فعال در سوریه و مسئول تقویت گرایش های اخوانی در آن کشور است؛ چیزی که دولت بشار اسد نیز بارها نسبت به آن هشدار داده است؛ اما عربستان سعودی، بخش دیگری از جریان های تکفیری را حمایت می کند که وابسته به القاعده و معتقد به سلفی گری اند.
شماری از کارشناسان می گویند که جنگ جاری میان برخی گروه های تندرو تروریستی در سوریه از جمله داعش و جبهه نصرت نیز نتیجه رقابت شدید عربستان و قطر است.
در هر حال، اقدام دیروز عربستان سعودی و دو کشور عربی تحت سلطه آن کشور، نشان داد که شورای همکاری خلیج فارس دیگر موضوعیت خود را از دست داده و اعراب عملا به جان هم افتاده اند.