سیگار یا دفتر سرمفتش خاص امریکا در امور بازسازی افغانستان در گزارش نسبتاً طولانی از دولت امریکا می خواهد تا در برنامه هایش در افغانستان، نظارت بیشتر و دقیق تری داشته باشد. در این گزارش پر طمطراق که گویی بسیاری از مشکلات دولت و ملت افغانستان از طفیل حضور چندین ساله جامعه جهانی و به خصوص امریکا، حل و فصل شده، جناب سرمفتش خاص برای بهتر شدن برنامه ها و بازدهی مناسب آنها، توصیه هایی به مقامات دولتی امریکا می کند.
دراین گزارش از وزارت خارجه‏ی امریکا و نهاد های دیگر که به برنامه های مختلف انکشافی افغانستان کمک می کنند، خواسته شده است که پروژه های شان را دقیقاً نظارت و در ارزیابی آن جدی باشند.
برای نقد دقیق و بهتر اظهارات سرمفتش خاص امریکا در امور بازسازی افغانستان، به بخشی از سخنان وی توجه می دهیم:" وزارت امور خارجهء امریکا از سال ۲۰۰۵، برای مبارزه با مواد مخدر و انکشاف سیستم قضایی به شمول آموزش و تربیت قاضی ها، سارنوالان و وکیلان مدافع در افغانستان، حداقل ۲۲۳ میلیون دالر را به مصرف رسانده است.
برنامه‎ی انکشاف قضایی کشور دارای سه بخش برنامه های کارمندان قضایی و قاضی های منطقوی، بلند بردن ظرفیت های حل و فصل قضایا و ارتقای قابلیت های اداری در وزارتخانه ها می باشد.
ایالات متحدهء امریکا و جامعه بین المللی از سال ۲۰۰۱، برنامه های بازسازی در افغانستان راآغاز نموده که انکشاف سیستم عدلی و قضایی در صدر آن قرار داشته و هدف آن تقویت حاکمیت قانون در افغانستان و دسترسی مردم به عدالت می باشد.
امریکا تلاش کرده که بخش رسمی و غیر رسمی قضایی در کشور را تقویت کند.
در سیستم قضایی غیر رسمی جرگه ها و شورای های محلی شامل بوده که در حل مشکلات مردم کمک می کند.
جرگه و شوراهایی که در حل مشکلات مردم بطور بی طرفانه و عادلانه قضاوت می کنند، برای سیستم عدلی و قضایی کشور یکی از سنت های سیاسی مهم در افغانستان به شمار می رود.
کمک امریکا در بخش سیستم قضایی رسمی افغانستان، شامل انکشاف ستره محکمه، وزارت عدلیه و سیستم اداری سایر وزارتخانه ها می باشد."
جان سپکو (سرمفتش) در رابطه با این گزارش، چهار طرح را پیشنهاد کرده که به دلیل اختصار، به همین مقدار بسنده می شود.
از بند نخستین سخنان آقای جان سپکو شروع می کنیم. از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ می شود ۹ سال و اگر فرض کنیم که امریکایی ها در این مدت صادقانه کار کرده باشند و چنانچه ادعا می کنند با صرف یک چنین هزینه گزافِ ۲۲۳ میلیون دالری، به جنگ با مواد مخدر و انکشاف سیستم عدلی و قضایی و حاکمیت قانون و برقراری عدالت در جامعه افغانستانی، رفته باشند، از لازمه عقلی و عرفی آن، تغییر محسوس و مثبت در بیشتری از زمینه های یاد شده می باشد.
بنابراین ادعای سرمفتش امریکایی، پس از سپری شدن ۹ سال تمام و آنهم با تلاش شبانه روزی و صرف هزینه های واقعاً سنگین، در شرایط کنونی، در بسیاری از بسترهای مذکور باید شاهد پیشرفت و شکوفایی محیرالعقول و خیره کننده ای باشیم.
به عنوان مثال در بخش مبارزه با مواد مخدر، می بایستی به موفقیتهای قابل توجهی رسیده باشیم؛ به گونه ای که در هیچ یک از ولایات کشور، شاهد هیچ کشت و زرعی و از هیچ نوع و قسمی از مواد افیونی مرگ آفرین نباشیم.
در زمینه آموزش قضات، وکلا و سارنوالان و قانونمندی و عدالت سالاری در ادارات و شعبات ستره محکمه کشور و سایر ادارات فرعی قضایی و حقوقی کشور نیز و با گذشت این همه سال، بایستی شاهد برترین و بهترینها باشیم.
اما در زمینه بازسازی افغانستان و به خصوص مرمت و تعمیر زیرساختها، باید توانسته باشیم به حد اقلی از نیازمندی های مردم این کشور، پاسخ داده باشیم و همچنان در برقراری عدالت اجتماعی برای آحاد مردم افغانستان، توانسته باشیم طعم و بوی ولو ضعیف و ملایمی از آنها را به کام آنان رسانده و چشانده باشیم.
اما آیا امریکایی ها و سایر همپیمانان اروپایی آنها، توانسته اند بر تمامی این مهم ها در افغانستان دست یازند و آیا در اساس، یک چنین اهدافی را از اول در برنامه ریزی های شان در افغانستان مد توجه و نظر داشته اند و کمک به افغانستان و دولت و ملت آن برای آنها و همکاران غربی شان، جزءِ اهداف شان بوده است؟!
به نظر می رسد امریکایی ها و دوستان غربی و منطقه ای آنان، از اول چنین نیات و اهداف بشر دوستانه و انسانی ای نسبت به دولت و مردم افغانستان نداشته و در آینده نیز نخواهند داشت؛ چرا که اگر غیر این بود، امروزه در افغانستان و آنهم به قول خود آنان، با مصارف گزاف و هنگفت دالری، شاهد این همه نابسامانی و صد البته در تمامی موارد یاد شده نمی بودیم!
گمان نمی رود نیازی به یادآوری داشته باشد که از طفیل کمکها و آموزشهای مربیان امریکایی و اروپایی در زمینه های مختلف، امروزه ادارات کشور و به خصوص بخش قضا و جزاء، با ترافیک سنگین بی عدالتی، قانون گریزی و رشوه ستانی های استخوان سوز، دست به گریبان است.
صد البته ازدیاد غیر قابل تصور مواد مخدر و ناامنی های نقشه شده و هدفمند در افغانستان نیز از جمله مواردی است که امریکایی ها و همکاران غربی شان در کار نامه چندین ساله خویش، ثبت و ضبط دارند.