احمد معاذ خطیب؛ رهبر ائتلاف ملی سوریه دیروز رسماً کرسی "جمهوری عربی سوریه" در اتحادیه عرب را اشغال کرد و سمت نمایندگی از سوریه را به عهده گرفت.
روز سه شنبه، ۶ حمل، اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه عرب کار خود را در دوحه؛ پایتخت قطر، آغاز کرد و در نشست افتتاحیه، کرسی سوریه رسماً به نمایندگان مخالف حکومت آن کشور واگذار شد.
در آغاز این نشست، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی؛ امیر قطر و رئیس اجلاس، از احمد معاذ الخطیب؛ رئیس ائتلاف ملی و غسان هیتو؛ رئیس دولت انتقالی سوریه و هیات همراه آنان دعوت کرد؛ تا در محل "کرسی جمهوری عربی سوریه" حضور یابند.
پس از آنکه هیات اعزامی ائتلاف ملی در این محل قرار گرفت، امیر قطر از رهبران حاضر در اجلاس خواست از آنان رسماً دعوت کنند نمایندگی مردم سوریه را در اجلاس برعهده بگیرند.
این در حالی است که حدود دو هفته پیش در جلسه وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب هم کرسی سوریه به نمایندگان اعزامی مخالفان حکومت سوریه واگذار شد و گفته شد که تا زمان برگزاری انتخابات آزاد و تشکیل دولت ملی در سوریه، ائتلاف مخالفان را نماینده مشروع و قانونی مردم آن کشور اند.

این اقدام البته مخالفانی هم دارد. عراق، لبنان و الجزایر سه کشوری هستند که با این اقدام اتحادیه عرب به شدت مخالف اند؛ اما از‌ آنجایی که این اتحادیه عملاً در سلطه و سیطره عربستان سعودی، قطر و مصر به رهبری اخوانی ها قرار دارد و این کشورها نیز از متحدان جدی غرب و از مخالفان سرسخت حکومت بشار اسد محسوب می شوند، سرانجام این اقدام عملی شد.
با این حال، شماری از کارشناسان معتقدند که این اقدام اتحادیه عرب با اشکالات حقوقی و چالش های سیاسی سنگینی مواجه است.
نخستین اشکال حقوقی آن این است که براساس متن اساسنامه اتحادیه عرب، این اتحادیه متشکل از "کشورهای عربی" است؛ نه "گروه های عربی"؛ این در حالی است که ائتلاف ملی سوریه، نه تنها نمایندگی از یک کشور عربی نمی کند؛ بلکه حتی به عنوان یک گروه نیز از نقطه نظر درونی با اشکالات و بن بست های زیادی مواجه است و تاکنون مشروعیت لازم را ندارد.
نکته دیگر اینکه حتی اگر ائتلاف ملی سوریه را نمایندگی قانونی و مشروع مردم سوریه بدانیم، باید پرسید که این گروه مشروعیت خود را از کجا گرفته است؟ آیا یک انتخابات شفاف و سراسری در سوریه برگزار شده است؛‌ تا بتوان آن را نماینده قانونی "مردم سوریه" به حساب آورد؟ همچنین حتی اگر به دلیل بحرانی بودن وضعیت –که البته بنفسه نمی تواند دلیل موجه و قانع کننده ای باشد- این گروه را نماینده قانونی مردم سوریه به حساب بیاوریم، محل استقرار این گروه در کجای سوریه قرار دارد؟ قلمرو سرزمینی "جمهوری عربی سوریه" که ائتلاف ملی، نماینده آن باشد تا کجاست؟ پایتخت آن در کجاست؟ و...

صرف نظر از اینکه این اقدام اتحادیه عرب، آشکارا ناقض مواد و مفاد اساسنامه این اتحادیه به حساب می آید،‌ از نظر سیاسی نیز با چالش های متعددی مواجه است.
ائتلاف ملی سوریه در حالی نماینده مشروع مردم آن کشور در اتحادیه عرب شناخته می شود که این گروه حتی از تمامی نیروهای در حال جنگ با دولت سوریه نیز نمایندگی نمی کند.
بسیاری از گروه های ضد حکومت بشار اسد اساساً این تشکیلات را به رسمیت نمی شناسند و برای آن مشروعیتی قایل نیستند. ارتش آزاد سوریه که متشکل از سربازان فراری ارتش وفادار به نظام بشار اسد است، ائتلاف ملی را به رسمیت نمی شناسد و با آن همراه نیست.
برهان غلیون و عبدالباسط سیدا؛ رؤسای اول و دوم شورای ملی سوریه نیز که شهرت و مشروعیت اولیه خود را از رهبری ائتلاف برساخته غربی-عربی موجود گرفتند، با جدا شدن از بدنه این ائتلاف اکنون تشکیلات جداگانه ای را رهبری می کنند و با این ائتلاف همسو نیستند. ائتلاف ملی سوریه حتی در درون خود نیز دچار شکاف است و در آستانه فروپاشی قرار دارد.
چندی پیش و به دنبال انتصاب غسان هیتو به عنوان نخست وزیر دولت انتقالی سوریه، ۱۲ عضو ائتلاف ملی سوریه از سمت خود کناره گیری کرده و از آن خارج شدند و گفته می شود یکی از دلایل استعفای سه روز پیش معاذ خطیب نیز مخالفت او با همین انتصاب بود که البته استعفای وی مورد قبول قرار نگرفت.
بنابراین، باید پرسید که احمد معاذ الخطیب از کدام سوریه در اتحادیه عرب،‌ نمایندگی می کند؛ سوریه ای که هر یک از گروه های معارض و تروریست ها و سلفی ها،‌ از آن تعریف جداگانه ای دارند و یا سوریه ای که در میان خون و آتش اعراب و ترکیه و غرب می سوزد و مردم آن، هیچگاه از اینکه خطیب به نمایندگی از آنها برگزیده شده،‌ آگاهی ندارند؟