در دور اول، طرفین پس از چند ساعت گفتوگوی غیرمستقیم، از روند تبادل نظرات و دیدگاهها رضایت نشان دادند و اعلام کردند که دور بعدی مذاکرات، روز شنبهی بعدی یعنی ۳۰ حمل/ فروردین ۱۴۰۴ برابر با ۱۹ آپریل ۲۰۲۵، در عمان برگزار خواهد شد.
در طول این یک هفته، علیرغم ابراز خوشبینی طرفین درباره روند مثبت مذاکرات مسقط، از یکسو تحلیلها و تفسیرهای رسانهای و کارشناسی درباره خواستههای دو طرف و اینکه کدامیک دست برتر را دارد، بهوفور منتشر شد و از سوی دیگر، مقامات آمریکایی از رئیسجمهور گرفته تا وزیر خارجه، اعضای کنگره و حتی نخستوزیر رژیم صهیونیستی، هر یک اظهارنظرهایی مطرح کردند.
برای مثال، ترامپ در یکی از سخنرانیهایش میگوید: «تنها چیزی که میگویم این است که نمیتوانید سلاح اتمی داشته باشید. نمیگویم که حمله به ایران را رد کردهام، اما برای انجام آن عجله ندارم.»
یا نخستوزیر رژیم صهیونیستی میگوید: «حداقل نتیجهی مذاکرات باید این باشد که برنامهی هستهای ایران کاملاً برچیده شود.»
تحرکات دیپلماتیک در منطقه
علاوهبر این اظهارنظرها، منطقه نیز شاهد سلسلهای از تحرکات دیپلماتیک بود؛ رفتوآمدهایی که بیشتر از جنس تلاش برای اثرگذاری بیشتر بر میز مذاکرات بود. از جمله سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران؛ سفر استیو ویتکاف، مذاکرهکننده ارشد آمریکا، به سرزمینهای اشغالی و دیدار با نتانیاهو؛ سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به روسیه و انتقال پیام مهم حضرت امام خامنهای به ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه؛ دیدار سید عباس عراقچی با وزیر خارجه قطر در مسکو؛ سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان سعودی، به تهران و انتقال نامه مکتوب پادشاه عربستان به حضرت امام خامنهای که در آن، ایران و عربستان بهعنوان دو ستون امنیت منطقه معرفی شدند و بر تمایل پادشاه عربستان به گسترش هرچه بیشتر روابط با ایران تأکید شد.
تحولات میدان
در میدان نیز، تحولات قابلتوجهی رخ داد؛ روز پیش از مذاکرات، نیروهای مسلح یمن سنگینترین حملات خود را علیه متجاوزان آمریکایی در دریا و فضا انجام دادند؛ از جمله سرنگونی پهپاد MQ-9 و حمله به ناو هواپیمابر «یواساس کارل وینسون» که برای نخستینبار از آغاز درگیریها صورت گرفت.
در غزه، لبنان و عراق نیز در روزهای اخیر، شایعاتی مبنی بر خلعسلاح گروههای مقاومت مطرح شد؛ با این حال، در غزه، جنبش مقاومت اسلامی حماس صراحتاً اعلام کرد که تحویل سلاح بهمنظور مذاکره با رژیم صهیونیستی را بهشدت رد میکند.
در عراق، برخلاف شایعات پررنگ رسانهای، آقای فالح الفیاض، رئیس سازمان حشدالشعبی، در مراسم تقدیر از افسران دانشکدهی نظامی اظهار داشت: «ما امروز در مرحلهی جدیدی از تاریخ این سازمان قرار داریم، و آن مرحلهی بنا نهادن الحشدالشعبی بهعنوان یک نهاد رسمی است.» الفیاض با رد شایعات انحلال سازمان حشد، خبر از رسمیت یافتن آن بهعنوان یکی از نیروهای مسلح عراق داد.
در لبنان نیز، آمریکاییها و رژیم صهیونیستی از راههای گوناگون تلاش کردند و همچنان تلاش میکنند تا رئیسجمهور لبنان را برای خلع سلاح حزبالله تحت فشار قرار دهند؛ موضوعی که با سخنرانی جناب شیخ نعیم قاسم، قائممقام دبیرکل حزبالله لبنان، روز پیش از برگزاری دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا، بهطور قاطع رد شد. وی سلاح مقاومت را خط قرمز اعلام کرد و هشدار داد که خلع سلاح حزبالله گزینهای غیرممکن است.
امریکا به دنبال تحمیل خواستههای حداقلی
بنابراین، برآیند اظهارات مقامات آمریکایی و صهیونیستی، تحرکات دیپلماتیک منطقهای و وضعیت میدانی نیروهای مقاومت چنین نشان میدهد که آمریکا تمام تلاش خود را برای تحمیل خواستههای حداقلی ــ حداقلی از آن جهت که با توجه به شرایط بینالمللی، وضعیت داخلی ایالات متحده و نیز موقعیت و توان نظامی-دفاعی جمهوری اسلامی ایران، امکان طرح خواستههای حداکثری وجود ندارد ــ بر طرف ایرانی انجام داده و میدهد.
با توجه به آنچه ذکر شد، اکنون این پرسش جدی مطرح است: آیا واقعاً اینبار، آنهم تحت رهبری ترامپ، آمریکاییها بهدنبال یک مذاکرهی واقعی و دستیابی به توافقی جدی و الزامآور برای هر دو طرف هستند یا خیر؟
اما آنچه بر پیچیدگی مذاکرات میافزاید، مواضع متناقض، پراکنده و عمدتاً شتابزدهی سیاستمداران آمریکایی است. تغییر مکان مذاکرات از مسقط به رم نیز یکی دیگر از علامتهای سؤال مهم است: آیا آمریکا واقعاً بهدنبال توافق است یا با این جابهجاییها اهداف خاص دیگری را دنبال میکند؟
ایران آماده رسیدن به توافق با خواستههایی معقول به دور از فشار و تهدید
از مجموع تحلیلها و تفسیرها تاکنون، هیچ نظر قطعی درباره موفقیت یا شکست مذاکرات ارائه نشده است. البته موضع طرف ایرانی، با توجه به سیاستهای اعلامی آن، روشن است: اگر طرف آمریکایی با نگاهی جدی و با خواستههایی معقول، بهدور از تحکم، فشار و تهدید وارد گفتگو شود، جمهوری اسلامی ایران نیز آمادهی رسیدن به توافق خواهد بود.
بههرحال، دور دوم مذاکرات دیروز، بار دیگر با میانجیگری عمان اما در رم، پایتخت ایتالیا برگزار شد. آقای سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، پس از پایان مذاکرات اعلام کرد: «مذاکرات رو به جلو است؛ اما نه جایی برای خوشبینی افراطی هست و نه دلیلی برای بدبینی شدید.»
بر اساس توافق، تیمهای فنی دو طرف روز چهارشنبه پیشرو دیدار خواهند داشت و شنبهی آینده نیز هیأتهای عالیرتبهی دو کشور برای برگزاری دور سوم مذاکرات حاضر خواهند شد.