سید حامد امینی/ کابل، شهری که از دل تاریخ پرفراز و نشیب برخاسته، اکنون به میدان جدل تازهای تبدیل شده است: توسعه و مدرنسازی یا آوارگی مردم به بهانه زیباسازی؟ گزارشهایی که اخیراً در رسانههای غربی منتشر شدهاند، از جمله گزارش روزنامه گاردین، تأکید دارند که برنامههای توسعه شهری امارت اسلامی، هزاران نفر را در کابل بیخانمان کرده است. گاردین ادعا میکند که این تخریبها عمدتاً در مناطق هزارهنشین و تاجیکنشین رخ داده است، اما آیا واقعیت همان است که این رسانهها مطرح میکنند؟ یا باید روایت دیگری از این ماجرا شنید؟!
ادعاهای گاردین؛ تمرکز بر تنش قومی
گاردین در گزارش خود تأکید دارد که طالبان تحت پوشش «مدرنسازی کابل» در حال تخریب خانههای اقوام خاص هستند. این ادعاها، با استفاده از تصاویر ماهوارهای و شهادت برخی افراد، ظاهراً به دنبال ایجاد حساسیتهای قومی و منطقهای است.
اما یک نکته قابلتوجه این است که تأکید بیش از حد بر قومیت در چنین گزارشهایی، میتواند تنشزا باشد و به جای کمک به رفع مشکلات، به اختلافات قومی دامن بزند. این در حالی است که مشکلات توسعه شهری و جابهجایی مردم میتواند در هر جامعهای رخ دهد و محدود به قومیت خاصی نیست.
روایت شهرداری کابل؛ شواهدی از پیشرفت و توسعه
در مقابل این ادعاها، شهرداری کابل تأکید دارد که تمامی پروژههای توسعهای در چارچوب یک برنامه کلان و با هدف بهبود زیرساختهای شهری صورت گرفتهاند. برخی از این پروژهها که در حال اجرا یا تکمیل شدهاند، نمونههای خوبی از تلاش برای مدرنسازی شهر هستند.
برای نمونه:
سرک شهرک امید سبز: این جاده در غرب کابل سالها در دوران جمهوریت نیمهکاره باقی مانده بود. در حالی که دهها مقام سیاسی در این منطقه سکونت داشتند، توجهی به مشکلات مردم نمیشد. اما امارت اسلامی با تکمیل این سرک، دسترسی ساکنان به خدمات شهری را آسانتر کرده است. اکنون مردم این منطقه بهراحتی به کارهای روزمره خود میپردازند.
سرکهای دهافغانان و چهارراهی تایمنی: پروژههایی که سالها در وضعیت فرسوده باقی مانده بودند، در این دوره تکمیل شدهاند و جریان ترافیک در این مناطق را بهبود بخشیدهاند.
ترمیم پارکهای عمومی مانند پارک شهر نو: که اکنون به فضایی بهتر و پاکتر برای خانوادهها و کودکان تبدیل شدهاند.
این نمونهها نشان میدهد که توسعه کابل، اگرچه ممکن است در برخی موارد با نارضایتیهایی همراه باشد، اما نتایج ملموس و مثبتی نیز داشته است.
این در حالی است که شواهد کافی حاکی از آن است که شهرداری کابل با مدیریت امارت اسلامی، نگاهی متوازن برای بهسازی شهری به خصوص جادهها در مناطق محروم غرب کابل، برخلاف عملکرد نظام و دولتهای گذشته داشته که با استقبال گسترده مردم این منطقه که عمدتا شیعه و هزاره اند، مواجه شده است.
از سوی دیگر، اصلاحاتی که در شمال کابل، که عمدتا هموطنان تاجیک حضور دارند، توسط شهرداری صورت گرفته، گرههای زیادی از مشکلات مردم این مناطق، به خصوص در عرصه رفت و آمد را باز کرده است.
تناقضها و چالشها در روایتها
دو روایت متناقض در این ماجرا دیده میشود:
1. رسانههای غربی بر اساس قومیت، برنامههای توسعهای را تبعیضآمیز جلوه میدهند.
2. شهرداری کابل پروژهها را در چارچوب برنامهای کلان و با هدف بهبود زندگی مردم و به صورت متوازن در تمام نقاط شهر معرفی میکند.
اما چیزی که نمیتوان انکار کرد، وجود مشکلاتی در نحوه اجرای این پروژههاست. گزارشهایی از برخوردهای خشن نیروهای امنیتی، پرداخت ناکافی خسارت یا عدم شفافیت در برخی مناطق وجود دارد که نیاز به اصلاح و پاسخگویی دارد.
پیشنهادات عملی برای بهبود سیاستهای توسعهای و رسانهای
1. تاکید بر دستاوردهای ملموس
رسانههای داخلی و مسئولین باید با برجسته کردن پروژههای موفق، نشان دهند که توسعه کابل چگونه زندگی مردم را بهبود میبخشد. استفاده از تصاویر، ویدیوها و گزارشهای مستند از پروژههایی مانند تکمیل سرک شهرک امید سبز یا ترمیم پارکهای عمومی میتواند اعتماد عمومی را جلب کند.
2. شفافیت در جبران خسارتها
برای جلوگیری از نارضایتی، تمامی مالکان خانهها و زمینهای تخریبشده باید جبران خسارت منصفانه و مطابق با قیمت روز را دریافت کنند. شهرداری میتواند گزارشی از میزان پرداختها و نحوه ارزیابی املاک ارائه دهد.
3. نظرسنجی از مردم درباره پروژهها
انجام نظرسنجیهای عمومی درباره تأثیرات پروژههای توسعهای، میتواند دیدگاه واقعی مردم را روشن کند و به بهبود روند تصمیمگیری کمک کند.
4. اصلاح رفتار نیروهای اجرایی
نیروهای امنیتی و شهرداری باید آموزشهای لازم را برای برخورد حرفهای با مردم ببینند. هرگونه رفتار خشونتآمیز میتواند تأثیرات مثبت پروژهها را زیر سؤال ببرد.
پیام نهایی
زیباسازی و توسعه کابل، اگر با دقت و احترام به حقوق شهروندان انجام شود، فرصتی برای ساختن آیندهای بهتر است. رسانهها، مسئولین و مردم باید با همفکری و همکاری، بهگونهای عمل کنند که این توسعه به فرصتی برای اتحاد و بهبود زندگی تبدیل شود، نه عاملی برای تفرقه و اختلاف. زیبایی کابل، نه در تخریب خانههای مردم، بلکه در ساختن شهری برای همه است.