سید نصرالدین محسنی/ خداوند رحمن پیامبر اکرم(ص) را به اخلاق عظیمش یاد و ستایش نموده و فرموده است: "وَ إنّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِیم"(سوره قلم، آیهی 4) و در جای دیگر فرموده است: "وَ لَوکُنتَ فَظّاً غَلِیظَ القَلبِ لَانفَضُّوا مِن حَولِکَ"(آل عمران، 159) اگر نرمخو و خوشاخلاق نبودی، مردم از کنارت متفرق میشدند؛ بدینلحاظ اخلاق نیک مهمترین صفت پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت طاهرینش(ع) دانسته شده است. اینک که در آستانهی سالروز شهادت ششمین حجت خدا و رئیس مذهب جعفری قرار داریم، به نکاتی از فرمایشات آن امام همام پیرامون بایستهها و نبایستههای اخلاق فردی و اجتماعی مسلمانان میپردازیم.
الف) امام صادق علیهالسلام میفرماید: "من احسن خُلقه احبه الاخیار وجانبه الفجار" انسان خوش اخلاق از دوستی مردمان خوب برخوردار و از تعرض آدمهای نااهل و شرور در امان است.1
ب) امام صادق علیهالسلام میفرماید: "سِتَّۀٌ لَا تَکُونُ فِی المُؤمِنِ: اَلعُسرُ وَ النَّکَرُ وَ اللَّجَاجَهُ وَ الکِذبُ وَ الحَسَدُ وَ البَغیُ"2 در این حدیث شریف امام به شش خصلت اشاره میفرماید که در مؤمن وجود ندارد؛
۱. سختگیری
۲. کارشکنی
۳. لجبازی
۴. دروغگویی
۵. حسدورزی
۶. ستمکاری
با این اوصاف؛ شخصیتهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که خود را مؤمن و ولایتمدار میدانند باید از این اوصاف رذیله دور باشند تا مصدر خدمت در جامعه قرار بگیرند.
ج) از امام صادق علیهالسلام راجع به حسنخُلق سؤال شد. حضرت ضمن بیان این حدیث: "تُلینُ جانَبَک و تُطِیبُ کلامک و تَلقی أَخَاکَ بِبِشرٍ حَسَنٍ"3 به سه امر تصریح فرمودند؛ حُسنخُلق سه محور دارد:
1. رفتاری؛ یعنی یکی از نشانههای حسنخلق، نرمخویی و انعطافپذیری است. انسانی دارای حسنخلق؛ خودرأی نیستند، انتقادات دیگران را نسبت خود با کمال سعهیصدر میشنود و در صورتی که انتقادها بر وی وارد باشند را میپذیرد.
2. گفتاری؛ از دیگر نشانههای خُلق خوش، خوشکلامی و زیبایی در سخن گفتن است. فردی که دارای اخلاق حسنه باشد؛ سخنانش نرم و ملایم و همراه با ملاطفت و مهربانی است. طرز بیان و گفتارش ایجاد تنفر نمیکند.
3. حالاتی؛ نشانهی دیگر حسنخلق، خوشرویی و متبسم بودن است. انسان خوشخلق چهرهاش گشاده است، هیچگاهی با ترشرویی با کسی برخورد نمیکند. از موضعگیری دیگران علیه خود برآشفته نگردیده، با کمال خونسردی و با متانت هرچه تمامتر پاسخ منطقی ارائه مینماید.
د) امام صادق علیهالسلام میفرماید: "اَفَاضِلُکُم اَحسَنُکم اَخلاقاً المُوَطِّئون اکنافاً الذین یَألَفون و یُؤلَفون"4 برترین شما کسانی هستند که هم با دیگران الفت برقرار میکنند و هم اجازه میدهند تا دیگران با آنان انس بگیرند.
امیداست بزرگان ما و شخصیتهای ما که وظیفهی مقدس راهنمایی، و رهبری جامعه و مردم مظلوم افغانستان را به عهده دارند و خودرا پیرو امام صادق علیهالسلام میدانند؛ با این اوصاف درجامعه ظاهر شوند. تا با جذب حداکثری مردم به سمت و سوی ارزشهای مقدس دینی و مذهبی، مایهی فخر و زینت ائمه علیهمالسلام باشند، و خداینخواسته با بد خلقی و رفتارهای خشن و دور از شأن یک پیرو مکتب اهلبیت علیهمالسلام، مایهی سرافکندگی ایشان نباشند.
از خدای متعال کمک میخواهیم (...و ایاک نستعین اهدناالصراط المستقیم) که همه ما را توفیق متصف شدن به صفت حسنخُلق عنایت بفرماید. انشاءالله.
منابع:
قرآن کریم.
1. مستدرک الوسایل ج ۸ ص ۴۴۹.
2. بحارالانوار، ج72، ص193.
3. بحارالانوار، ج71، ص389.
4. بحارالانوار، ج68، ص380.