سید مصطفی حبیبی/ در حالی که مردم افغانستان و جامعه جهانی سرخوش از امضای توافقنامه صلح بین طالبان و امریکا هستند و آمدن روزهای آرامی را در افغانستان انتظار می‌کشیدند، سخنگوی طالبان دو روز پس از امضای این توافقنامه از پایان دوره کاهش خشونت‌ها خبر داد و اظهار داشت: پس از 9 روز مرحله کاهش خشونت‌ها پایان یافته و عملیات نظامی طالبان علیه نیروهای افغان آغاز شده، اما اعضای این گروه به نیروهای امریکایی حمله نخواهند کرد.
با نگاهی به مفاد توافق نامه صلح دوحه که به امضای ملا برادر و زلمی خلیلزاد به نمایندگی از طالبان و امریکا رسید، یکی از آن‌ها نگران‌کننده به نظر می‌رسد و آن هم، آزادی پنج هزار زندانی طالب قبل از آغاز گفتگوهای بین‌الافغانی طی ده روز می‌باشد.
اشرف غنی یک روز پس از امضای توافقنامه صلح در کابل گفت: "دولت افغانستان هیچ تعهدی برای آزادی پنج هزار زندانی طالبان که در توافقنامه آمده نداده است! و این تصمیم در اختیارات ایالات متحده نیست، آن‌ها فقط یک واسطه هستند!"
با توجه به بند دیگر این توافقنامه مبنی بر کاهش نیروهای امریکایی به 8600 سرباز، و تداوم تدریجی این کاهش، آزادی زندانیان طالب می‌تواند چالشی را برای حکومت افغانستان ایجاد کند.
یک بخش دیگر از سخنان اشرف غنی درباره آزادی زندانیان طالب نیز می‌تواند حائز اهمیت باشد و آن، این بخش است که "رهایی زندانیان می‌تواند جزء آجندای مذاکرات قرار گیرد، اما نمی‌تواند پیش‌شرط باشد و این‌بار موضوع حُسن نیت نیز مطرح نیست".
اشرف غنی پیش از این به دلایل مختلف و به خاطر متقاعد کردن طالبان برای مذاکره با دولت، صدها تن از زندانیان طالبان را آزاد کرده است. او از آن به عنوان حسن نیت یاد کرده بود؛ بماند که اکثر طالبان آزاد شده به جبهه بازگشتند و سلاح به دست گرفته و خون مردم افغانستان را ریختند.
آخرین نمونه از آزادی زندانیان طالبان، رهایی انس حقانی بود؛ کسی بود که به گفته اشرف غنی، برای رهایی دو استاد دانشگاه آمریکایی و زمینه سازی برای گفت‌وگوهای مستقیم صلح با طالبان آزاد شد و به دوحه رفت.
با نگاهی به حافظه سیاسی افغانستان در سال های نه چندان دور، مشاهده می‌کنیم که طالبان بارها خواهان رهایی انس حقانی از زندان دولت افغانستان شدند و نام او در بین تیم مذاکره کننده طالبان برای گفت‌وگوهای صلح با امریکایی‌ها بود. از او به عنوان یکی از اعضای مهم تیم مذاکره کننده طالبان یاد می‌شد که باید رها شود.
اما آن زمان ریاست امنیت ملی افغانستان گفت که انس حقانی در زندان است و حکومت افغانستان مکلف به تطبیق قانون است و کسانی که در مقابل مردم افغانستان مرتکب جرم شده‌اند، بر اساس قوانین در مورد آن‌ها تصمیم گرفته می‌شود.
زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا در امور صلح نیز بارها از رهایی حقانی سخن گفته بود، اما حکومت اعلام کرد رهایی انس حقانی خط سرخ دولت است.
حال نیز بنا به دلایلی از جمله تاکید طالبان بر آزادی زندانیان این گروه، قبل از آغاز گفتگوهای بین الافغانی، حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی مجبور به تکرار تاریخ و نشان دادن حسن نیت می‌شود؟! سوالی که در همین نزدیکی‌ها پاسخ داده خواهد شد.
اگر مذاکرات بین الافغانی آغاز نشود و صلحی برقرار نگردد؛ آزادی زندانیان طالبان که امریکا وعده آن را داده است، تا امضای توافقنامه، پیامدهای ناگواری برای مردم افغانستان خواهد داشت.
بیش از چهار دهه است که مردم افغانستان به دنبال سرابی به نام صلح می‌دوند؛ هرچند به زعم خود تلاش می‌کنند، اما تاکنون به آن دست نیافته و با توجه به موضوعات مطرح شده پسا امضای توافقنامه بین طالبان و امریکا نیز صلح بازهم دست نیافتی به نظر می‌رسد.
هجده سال پیش امریکا جنگی را برای پایان دادن به جنگی دیگر در افغانستان شروع کرد، که نه تنها روند کاهشی نگرفت که روزانه بر دامنه و ابعاد جغرافیایی آن افزوده شد و حتی توافقنامه‌ای هم که در دوحه به امضا رسید، بین دو جناح اصلی جنگ یعنی طالبان و امریکا بود، نه ضلع سوم به نام افغانستان که قاعده و زیربنای اصلی این جبهه جنگ، افغانستان است؛ گویا وابستگی آن به منابع خارجی باعث شده نه تنها از سوی طالبان به عنوان دشمن که حتی از سوی متحد اصلی آن، امریکا هم نادیده گرفته شود.
به باور کارشناسان امور سیاسی و نظامی، آزادی ۵ هزار طالب که دست‌شان به خون مردم گناه افغانستان آغشته است، باعث تضعیف روحیه و مورال نیروهای امنیتی و در مقابل سبب تقویت طالبان می‌شود؛ در حالی که شمار نیروهای امریکایی کاهش می یابد و در حالی که طبق توافقنامه، خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند و با پایان کاهش خشونت‌ها، نیروهای افغانستانی می‌مانند و طالبان و حامی اصلی آن‌ها، پاکستان که امروز سرخوش و مست به دنبال امتیازگیری از فضای نه چندان آرام و ملتهب سیاست افغانستان، توسط مهره‌ای به نام طالبان است.
سهیل شاهین سخنگوی طالبان هم از نقش پاکستان در توافقنامه صلح تاریخی که بین طالبان و امریکا در دوحه به دست آمده است، تمجید کرد و وزیر خارجه پاکستان نیز با قیافه‌ای حق به جانب، گفته است، "کسانی که قبلا از پاکستان انتقاد می‌کردند، امروز این کشور را ستایش می‌کنند!" چرا که توافق صلح به راحتی حاصل نشده و یک سال و نیم زمان برده تا از امضای توافق بین دو طرف اطمینان حاصل شود!
اما رحمت‌الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی و از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اظهارات قریشی خاطرنشان کرد: "پس از امضای توافقنامه آمریکا وطالبان در دوحه، پاکستان وانمود می‌کند که طرف اصلی این توافق است".
وی همچنین تصریح کرده است، آزاد نمودن 5000 زندانی طالبان بدون آتش‌بس سرتاسری در افغانستان و قبل از برچیدن پناه‌گاه‌های امن طالبان در پاکستان، یک اشتباه بزرگ خواهد بود.
به باور برخی دیپلمات‌ها و مقامات کنونی و سابق امریکا، با تحقق احتمالی توافقنامه صلح دوحه و خروج نیروهای امریکایی، یک تهدید احتمالی تروریستی در منطقه باقی می‌ماند و آن حضور رهبران باقیمانده القاعده در پاکستان می‌باشد که امکان دارد تحت سلطه طالبان به افغانستان برگردند، اما به باور بسیاری از مقامات استخباراتی، گروه‌هایی مانند داعش بیش از آن‌که تهدیدی برای امریکایی‌ها باشند، مشکلاتی برای طالبان و دولت افغانستان ایجاد خواهند کرد.
به هر حال امریکا همانند انگلیس و شوروی می‌رود و افغانستان می‌ماند یک توافقنامه نسبی با محتوای پیدا و پنهان؛ مفاد آشکارش که چندان به نفع مردم افغانستان نیست، بماند دو عنصر محرمانه‌اش که وزیر خارجه امریکا از آن یاد کرده است!
با نگاهی به مفاد توافق نامه صلح دوحه که به امضای ملا برادر و زلمی خلیلزاد به نمایندگی از طالبان و امریکا رسید، یکی از آن‌ها نگران‌کننده به نظر می‌رسد و آن هم، آزادی پنج هزار زندانی طالب قبل از آغاز گفتگوهای بین‌الافغانی طی ده روز می‌باشد.
اشرف غنی یک روز پس از امضای توافقنامه صلح در کابل گفت: "دولت افغانستان هیچ تعهدی برای آزادی پنج هزار زندانی طالبان که در توافقنامه آمده نداده است! و این تصمیم در اختیارات ایالات متحده نیست، آن‌ها فقط یک واسطه هستند!"
با توجه به بند دیگر این توافقنامه مبنی بر کاهش نیروهای امریکایی به 8600 سرباز، و تداوم تدریجی این کاهش، آزادی زندانیان طالب می‌تواند چالشی را برای حکومت افغانستان ایجاد کند.
یک بخش دیگر از سخنان اشرف غنی درباره آزادی زندانیان طالب نیز می‌تواند حائز اهمیت باشد و آن، این بخش است که "رهایی زندانیان می‌تواند جزء آجندای مذاکرات قرار گیرد، اما نمی‌تواند پیش‌شرط باشد و این‌بار موضوع حُسن نیت نیز مطرح نیست".
اشرف غنی پیش از این به دلایل مختلف و به خاطر متقاعد کردن طالبان برای مذاکره با دولت، صدها تن از زندانیان طالبان را آزاد کرده است. او از آن به عنوان حسن نیت یاد کرده بود؛ بماند که اکثر طالبان آزاد شده به جبهه بازگشتند و سلاح به دست گرفته و خون مردم افغانستان را ریختند.
آخرین نمونه از آزادی زندانیان طالبان، رهایی انس حقانی بود؛ کسی بود که به گفته اشرف غنی، برای رهایی دو استاد دانشگاه آمریکایی و زمینه سازی برای گفت‌وگوهای مستقیم صلح با طالبان آزاد شد و به دوحه رفت.
با نگاهی به حافظه سیاسی افغانستان در سال های نه چندان دور، مشاهده می‌کنیم که طالبان بارها خواهان رهایی انس حقانی از زندان دولت افغانستان شدند و نام او در بین تیم مذاکره کننده طالبان برای گفت‌وگوهای صلح با امریکایی‌ها بود. از او به عنوان یکی از اعضای مهم تیم مذاکره کننده طالبان یاد می‌شد که باید رها شود.
اما آن زمان ریاست امنیت ملی افغانستان گفت که انس حقانی در زندان است و حکومت افغانستان مکلف به تطبیق قانون است و کسانی که در مقابل مردم افغانستان مرتکب جرم شده‌اند، بر اساس قوانین در مورد آن‌ها تصمیم گرفته می‌شود.
زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا در امور صلح نیز بارها از رهایی حقانی سخن گفته بود، اما حکومت اعلام کرد رهایی انس حقانی خط سرخ دولت است.
حال نیز بنا به دلایلی از جمله تاکید طالبان بر آزادی زندانیان این گروه، قبل از آغاز گفتگوهای بین الافغانی، حکومت افغانستان از جمله اشرف غنی مجبور به تکرار تاریخ و نشان دادن حسن نیت می‌شود؟! سوالی که در همین نزدیکی‌ها پاسخ داده خواهد شد.
اگر مذاکرات بین الافغانی آغاز نشود و صلحی برقرار نگردد؛ آزادی زندانیان طالبان که امریکا وعده آن را داده است، تا امضای توافقنامه، پیامدهای ناگواری برای مردم افغانستان خواهد داشت.
بیش از چهار دهه است که مردم افغانستان به دنبال سرابی به نام صلح می‌دوند؛ هرچند به زعم خود تلاش می‌کنند، اما تاکنون به آن دست نیافته و با توجه به موضوعات مطرح شده پسا امضای توافقنامه بین طالبان و امریکا نیز صلح بازهم دست نیافتی به نظر می‌رسد.
هجده سال پیش امریکا جنگی را برای پایان دادن به جنگی دیگر در افغانستان شروع کرد، که نه تنها روند کاهشی نگرفت که روزانه بر دامنه و ابعاد جغرافیایی آن افزوده شد و حتی توافقنامه‌ای هم که در دوحه به امضا رسید، بین دو جناح اصلی جنگ یعنی طالبان و امریکا بود، نه ضلع سوم به نام افغانستان که قاعده و زیربنای اصلی این جبهه جنگ، افغانستان است؛ گویا وابستگی آن به منابع خارجی باعث شده نه تنها از سوی طالبان به عنوان دشمن که حتی از سوی متحد اصلی آن، امریکا هم نادیده گرفته شود.
به باور کارشناسان امور سیاسی و نظامی، آزادی ۵ هزار طالب که دست‌شان به خون مردم گناه افغانستان آغشته است، باعث تضعیف روحیه و مورال نیروهای امنیتی و در مقابل سبب تقویت طالبان می‌شود؛ در حالی که شمار نیروهای امریکایی کاهش می یابد و در حالی که طبق توافقنامه، خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند و با پایان کاهش خشونت‌ها، نیروهای افغانستانی می‌مانند و طالبان و حامی اصلی آن‌ها، پاکستان که امروز سرخوش و مست به دنبال امتیازگیری از فضای نه چندان آرام و ملتهب سیاست افغانستان، توسط مهره‌ای به نام طالبان است.
سهیل شاهین سخنگوی طالبان هم از نقش پاکستان در توافقنامه صلح تاریخی که بین طالبان و امریکا در دوحه به دست آمده است، تمجید کرد و وزیر خارجه پاکستان نیز با قیافه‌ای حق به جانب، گفته است، "کسانی که قبلا از پاکستان انتقاد می‌کردند، امروز این کشور را ستایش می‌کنند!" چرا که توافق صلح به راحتی حاصل نشده و یک سال و نیم زمان برده تا از امضای توافق بین دو طرف اطمینان حاصل شود!
اما رحمت‌الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی و از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اظهارات قریشی خاطرنشان کرد: "پس از امضای توافقنامه آمریکا وطالبان در دوحه، پاکستان وانمود می‌کند که طرف اصلی این توافق است".
وی همچنین تصریح کرده است، آزاد نمودن 5000 زندانی طالبان بدون آتش‌بس سرتاسری در افغانستان و قبل از برچیدن پناه‌گاه‌های امن طالبان در پاکستان، یک اشتباه بزرگ خواهد بود.
به باور برخی دیپلمات‌ها و مقامات کنونی و سابق امریکا، با تحقق احتمالی توافقنامه صلح دوحه و خروج نیروهای امریکایی، یک تهدید احتمالی تروریستی در منطقه باقی می‌ماند و آن حضور رهبران باقیمانده القاعده در پاکستان می‌باشد که امکان دارد تحت سلطه طالبان به افغانستان برگردند، اما به باور بسیاری از مقامات استخباراتی، گروه‌هایی مانند داعش بیش از آن‌که تهدیدی برای امریکایی‌ها باشند، مشکلاتی برای طالبان و دولت افغانستان ایجاد خواهند کرد.
به هر حال امریکا همانند انگلیس و شوروی می‌رود و افغانستان می‌ماند یک توافقنامه نسبی با محتوای پیدا و پنهان؛ مفاد آشکارش که چندان به نفع مردم افغانستان نیست، بماند دو عنصر محرمانه‌اش که وزیر خارجه امریکا از آن یاد کرده است!