در نظام‌های آزاد که حکومت‌ها به خواست و رأی مردم تشکیل می‌شود، مجلس نمایندگان یا همان قوه مقننه به حیث رکن مهم و اساسی و به عنوان صدای ملت و شهروندان کشور، نقش حیاتی و محوری در تصمیم‌گیری‌ها و تغییر وضعیت به نفع ملت دارد. اما در افغانستان و در دوره‌هایی که مجلس و پارلمان وجود داشته، این مجالس یا برای نمایش و تأیید کارکردهای شاه مطلقه و مشروطه و رؤسای جمهور تمامیت‌خواه بوده و به خواست آنان عمل کرده و کف زده‌اند؛ یا هم مانند مجالس پسا بن، بیشتر نابسامان، ناکارا و فرمایشی. این یعنی که مجالس افغانستان کمتر عملکرد قابل پسند را به عنوان یکی از ارکان مهم قوه‌های سه گانه داشته است.
البته کم‌کاری، تنش و چالش در تمامی مجالس دنیا معمول است؛ حتی تقابل و برخوردهای لفظی و فیزیکی؛ اما آنچه در مجالس پسا بن افغانستان و مجلس اخیر اتفاق افتاده و می‌افتد، کم‌پیشینه و حتی شرم‌آور و افتضاح است.
البته در هر سه دوره پارلمان پسا بن، هیچ یک از مجالس، کارآمد، قانون‌گذار و نظارت‌کننده به تمام معنی و تمثیل‌کننده واقعی خانه ملت نبوده است. هرچند در دوره‌های اول و دوم مجلس در نظام جدید، با وجود روش انتخاب و گزینش، ادامه کار غیرقانونی، بی‌کفایتی در تقنین و...، اما با آن‌هم تعدادی افراد دلسوز و کارا وجود داشت و پارلمان کشور بسا معیارهای عرفی و عینی مجلس را داشت و به آن عمل می‌کرد، اما مجلس اخیر؛ از افتضاح برگزاری، تا تقلبات گسترده و ادعای تبادله میلیون‌ها دالر در انتخاب نمایندگان و گزینش‌های جنسی، فساد کمیشنران و...، بی‌مثال بوده است.
اگر از روند گزینش، انتخاب و انتصاب این نمایندگان بگذریم و این‌که کی چگونه نماینده شد و کدام نماینده واقعی و غیرواقعی است، نزدیک به دو ماه از آغاز کار عملی شورای ملی می‌گذرد، اما تاکنون مجلس نمایندگان نتوانسته رئیس و هئیت اداری‌اش را انتخاب کند، بلکه همه روزه شاهد کشمکش و جنجال بوده، نمایندگان موافق و مخالف دست به یقه همدیگر بوده و به جای مسوده و مصوبه ـ که ملت منتظر بحث و تأیید آن است، به همدیگر ناسزا گفته و از فحش ناموسی تا وسایل به دست و در کمین زدن و بریدن و دریدن همدیگر دریغ نکرده‌اند. در تازه‌ترین مورد هم که دیروز اتفاق افتاد، پارلمان دقیقا شبیه به یک میدان رزمی تمام عیار می‌نمایاند.
با این وجود چه انتظاری می‌شود از مجلس جدید و قوه مقننه تازه و به اصطلاح پارلمان تشکیل شده داشت؟
حالا این‌که حکومت و قوه مجریه پروسه انتخابات مجلس را از رأی‌گیری تا گزینش و انتخاب رئیس و هیأت اداری به نفع خود مخدوش و سبوتاژ کرده و می‌کند، تا مجلس قوی و قدرت‌مند که بتواند اعمال قوه مجریه را نظارت و نقد کند، وجود نداشته باشد؛ دقیق و موید همان سخن ماکس وبر؛ اما کسانی که امروزه در مجلس به هر طریقی رفته‌اند، چه آنانی که با انتخاب رفته یا انتصاب شده و معاملات پیدا و پنهان، همه مسئولیت دارند تا به عنوان تبعه این سرزمین، حداقل اگر نمی‌توانند کاری عملی و عینی برای کاستن رنج و غم ملت خسته از جنگ بکنند، مایه تشدید شکاف، اختلافات قومی و شرمساری و افتضاح نشوند.
بدون شک که مشکل اصلی مجلس امروز، تمامیت‌خواهی و انحصارطلبی بعضی افراد، رفتارهای قوم‌گرایانه و تک‌محور و تلاش برای منفعت‌طلبی شخصی و فردی است که با ۵۵ رأی در مقابل ۱۲۳ رأی از قانون و قلم سخن می‌گویند. با چنین نمایندگان، انتخابات و گزینشی که مردم کردند یا نکردند، و این‌که چه تعداد نماینده به رأی مردم انتخاب شده و برای ملت دل می‌سوزاند و چه کسی از طرق دیگر و برای معامله و خیانت رفته‌اند، باز هم این مردم اند که در زد و بندها و تنش‌ها ضربه و ضرر می‌بند.
بنابراین در صورت ادامه این روند، هم نمایندگان واقعی که خواست‌شان کار برای ملت است، هم ردیف دیگران بدنام گردیده، و هم افتضاح و شرمساری مجلس هر روز وجهه تازه گرفته و بدبختی و دربدری بیشتری برای مردم و جامعه به بار می‌آید.
نویسنده: سید غلام رضا سادات
البته کم‌کاری، تنش و چالش در تمامی مجالس دنیا معمول است؛ حتی تقابل و برخوردهای لفظی و فیزیکی؛ اما آنچه در مجالس پسا بن افغانستان و مجلس اخیر اتفاق افتاده و می‌افتد، کم‌پیشینه و حتی شرم‌آور و افتضاح است.
البته در هر سه دوره پارلمان پسا بن، هیچ یک از مجالس، کارآمد، قانون‌گذار و نظارت‌کننده به تمام معنی و تمثیل‌کننده واقعی خانه ملت نبوده است. هرچند در دوره‌های اول و دوم مجلس در نظام جدید، با وجود روش انتخاب و گزینش، ادامه کار غیرقانونی، بی‌کفایتی در تقنین و...، اما با آن‌هم تعدادی افراد دلسوز و کارا وجود داشت و پارلمان کشور بسا معیارهای عرفی و عینی مجلس را داشت و به آن عمل می‌کرد، اما مجلس اخیر؛ از افتضاح برگزاری، تا تقلبات گسترده و ادعای تبادله میلیون‌ها دالر در انتخاب نمایندگان و گزینش‌های جنسی، فساد کمیشنران و...، بی‌مثال بوده است.
اگر از روند گزینش، انتخاب و انتصاب این نمایندگان بگذریم و این‌که کی چگونه نماینده شد و کدام نماینده واقعی و غیرواقعی است، نزدیک به دو ماه از آغاز کار عملی شورای ملی می‌گذرد، اما تاکنون مجلس نمایندگان نتوانسته رئیس و هئیت اداری‌اش را انتخاب کند، بلکه همه روزه شاهد کشمکش و جنجال بوده، نمایندگان موافق و مخالف دست به یقه همدیگر بوده و به جای مسوده و مصوبه ـ که ملت منتظر بحث و تأیید آن است، به همدیگر ناسزا گفته و از فحش ناموسی تا وسایل به دست و در کمین زدن و بریدن و دریدن همدیگر دریغ نکرده‌اند. در تازه‌ترین مورد هم که دیروز اتفاق افتاد، پارلمان دقیقا شبیه به یک میدان رزمی تمام عیار می‌نمایاند.
با این وجود چه انتظاری می‌شود از مجلس جدید و قوه مقننه تازه و به اصطلاح پارلمان تشکیل شده داشت؟
حالا این‌که حکومت و قوه مجریه پروسه انتخابات مجلس را از رأی‌گیری تا گزینش و انتخاب رئیس و هیأت اداری به نفع خود مخدوش و سبوتاژ کرده و می‌کند، تا مجلس قوی و قدرت‌مند که بتواند اعمال قوه مجریه را نظارت و نقد کند، وجود نداشته باشد؛ دقیق و موید همان سخن ماکس وبر؛ اما کسانی که امروزه در مجلس به هر طریقی رفته‌اند، چه آنانی که با انتخاب رفته یا انتصاب شده و معاملات پیدا و پنهان، همه مسئولیت دارند تا به عنوان تبعه این سرزمین، حداقل اگر نمی‌توانند کاری عملی و عینی برای کاستن رنج و غم ملت خسته از جنگ بکنند، مایه تشدید شکاف، اختلافات قومی و شرمساری و افتضاح نشوند.
بدون شک که مشکل اصلی مجلس امروز، تمامیت‌خواهی و انحصارطلبی بعضی افراد، رفتارهای قوم‌گرایانه و تک‌محور و تلاش برای منفعت‌طلبی شخصی و فردی است که با ۵۵ رأی در مقابل ۱۲۳ رأی از قانون و قلم سخن می‌گویند. با چنین نمایندگان، انتخابات و گزینشی که مردم کردند یا نکردند، و این‌که چه تعداد نماینده به رأی مردم انتخاب شده و برای ملت دل می‌سوزاند و چه کسی از طرق دیگر و برای معامله و خیانت رفته‌اند، باز هم این مردم اند که در زد و بندها و تنش‌ها ضربه و ضرر می‌بند.
بنابراین در صورت ادامه این روند، هم نمایندگان واقعی که خواست‌شان کار برای ملت است، هم ردیف دیگران بدنام گردیده، و هم افتضاح و شرمساری مجلس هر روز وجهه تازه گرفته و بدبختی و دربدری بیشتری برای مردم و جامعه به بار می‌آید.
نویسنده: سید غلام رضا سادات