شورای عالی صلح اعلام کرده که مقامهای ایرانی بر مشارکت گروه طالبان در دولت آینده افغانستان اصرار دارند؛ ولی میگویند از تمامیتخواهی این گروه باید جلوگیری شود.
محمدعمر داوودزی؛ رئیس دبیرخانه شورای عالی صلح گفت در سفری که به پاکستان، چین و ایران داشته، همه این کشورها توافق داشتهاند که قانون اساسی افغانستان و نظامی که براساس این قانون بنا شده، "بزرگترین دستاورد افغانستان در ۱۸ سال گذشته است و باید حفظ شود".
آقای داوودزی گفت که اصرار هرسه کشور این بود که نباید از دایره قانون اساسی افغانستان خارج شد. این اظهارات به این معنی است که در افغانستان باید رهبری نظام به دست یک حکومت مشروع باشد و مشروعیت آن با برگزاری انتخابات ادامه یابد.
چند ماه قبل محمدجواد ظریف؛ وزیر خارجه ایران گفته بود که غیر ممکن است که طالبان در دولت آینده افغانستان هیچ نقشی نداشته باشند؛ اما این نقش نباید غالب باشد.
این در حالی است که به دلیل رفتار پنهانکارانه و پرسش برانگیز امریکا در روند صلح با طالبان، روابط کابل و واشنگتن، یکی از سردترین و پرتنش ترین فصل های خود را تجربه می کند.
کابل از اینکه توسط واشنگتن، پشت سر گذاشته شده و خارج از روند صلحی قرار گرفته که پیش از هر چیزی یک مسأله داخلی مرتبط با امنیت و حاکمیت ملی افغانستان است، خشمگین و ناراضی است؛ اما واشنگتن بدون توجه به این امر، همچنان به تبانی پنهانی اش با طالبان ادامه می دهد و در صدد تحمیل الگوی صلح مورد نظر خود بر دولت و مردم افغانستان است.
در چنین شرایطی، یکی از ابزارهایی که کابل در اختیار دارد، ایجاد یک محور منطقه ای قدرتمند حول محور حمایت از سیاست های اصولی خود در روند صلح است. به نظر می رسد سفر منطقه ای اخیر محمدعمر داوودزی؛ رییس دبیرخانه شورای عالی صلح و نماینده رییس جمهوری در امور منطقه ای برای اجماع صلح به سه کشور پاکستان، چین و ایران هم در همین راستا صورت گرفته باشد.
پاکستان از طرف های اصلی و اثرگذار در روند صلح افغانستان با طالبان است؛ زیرا این کشور سلطه بی مانندی بر گروه طالبان دارد و به روایتی، طالبان پیاده نظام پاکستان در جنگ و صلح افغانستان هستند. بنابراین، هر تلاشی که در این زمینه صورت می گیرد، به ناگزیر باید نقش و سهم پاکستان را مد نظر قرار دهد. به همین دلیل، امریکا نیز به کمک پاکستان، روند صلح مورد نظر خود با طالبان را به پیش می برد و تصور می شود که بدون همکاری و همراهی پاکستان، این مأمول برای ایالات متحده، امکان تحقق نخواهد داشت؛ اما روند صلحی که امریکا در متن و محور آن قرار دارد، مطلوب دولت افغانستان نیست؛ بنابراین، کابل ناگزیر است راه دیگری برای رخنه در سیاست جاری اسلام آباد پیدا کند و آن راه، چین است.
چین حامی سنتی و متحد استراتژيک پاکستان است و همزمان با طالبان نیز روابط پیچیده ای دارد. از آنسو پکن در سال های اخیر، روابط متعادل و رو به توسعه ای با کابل داشته است. بنابراین، افغانستان امیدوار است با استفاده از نفوذ و قدرت چین بتواند بر رویکرد پاکستان در قبال صلح افغانستان اثر بگذارد و روند کنونی گفتگوهای صلح را به سمت اهداف و سیاست های مورد نظر خود، تغییر دهد.
قدرت منطقه ای مهم دیگر ایران است. ایرانی ها با طالبان تماس و ارتباط دارند و از آنسو با رویکرد یکجانبه گرایانه و غیرشفاف امریکا در زمینه صلح با طالبان، مخالف اند. به نظر می رسد موضع ایران در قبال صلح با طالبان و چشم انداز سیاسی آینده این گروه در ساختار سیاسی آینده افغانستان هم واقع بینانه است، هم منطبق با سیاست های اصولی کابل و هم برپایه منطق مورد حمایت قانون اساسی افغانستان.
ایران می گوید طالبان باید در ساختار سیاسی آینده افغانستان، سهم داشته باشند. این همان چیزی است که به نحوی دولت کابل هم آن را می پذیرد و به نظر می رسد که یک واقعیت بدیهی در گفتگوهای صلح با طالبان هم به حساب می آید؛ زیرا نابخردانه است که از یکسو در پی صلح با طالبان به عنوان یک گروه قدرتمند مسلط بر بخش های وسیعی از افغانستان باشیم؛ اما از سوی دیگر، انتظار داشته باشیم که آن گروه، بدون مشارکت در قدرت و ساختار سیاسی کشور، سلاح هایش را تحویل دهد و از جنگ دست بکشد.
با این حال، ایران می گوید نقش طالبان در آینده سیاسی افغانستان نباید هژمونیک و غالب باشد. این همان چیزی است که کابل هم از آن حمایت می کند و متضمن حفظ قانون اساسی و دستاوردهای ۱۸ ساله نیز می باشد.
بنابراین، کابل در شرایط کنونی، بیش از آنکه نیازمند بازی بر طبق قواعد یکجانبه گرایانه و غیرشفاف واشنگتن در حوزه صلح باشد، به حمایت قدرت های مؤثر منطقه ای از جمله ایران ضرورت دارد. کابل در سایه ایجاد یک بلوک قدرتمند از کشورهای منطقه ای حامی رویکرد خود در زمینه صلح با طالبان می تواند امیدوار به تغییر موضع واشنگتن باشد و از آنسو، نسبت به حفظ دستاوردهای سالیان اخیر و نیز ارزش های قانون اساسی و منافع و دغدغه های واقعی مردم افغانستان، اطمینان داشته باشد.