عید سعید فطر در شرایطی در افغانستان، گرامی داشته می شود که این نخستین بار پس از سقوط رژيم طالبان است که دو طرف درگیر خود را متعهد به رعایت یک آتش بس موقت می دانند و از دست بردن به گلوله و آتش، احتراز می کنند.
با این حال، هم طالبان و هم دولت افغانستان، بالاترین سطح آمادگی های جنگی با رویکرد «دفاعی» و بازدارندگی را در ایام عید برای خود محفوظ دانسته اند.
افزون بر این، هم دولت و هم طالبان، استثنائاتی را برای تعهد آتش بس خود در نظر گرفته اند. دولت گفته است که طرح آتش بس، فقط مشمول طالبان «افغان» است و جز این، گروه هایی مانند داعش را در بر نمی گیرد.
طالبان هم گفته اند که نیروهای آنها در طول آتش بس سه روزه در ایام عید، به نبرد خود با نیروهای خارجی مسلط بر افغانستان، ادامه خواهند داد.
با این وجود، بسیاری از ناظران، نسبت به این رویداد با امید و خوش بینی نگاه می کنند.
ناظران همسو با دولت به ویژه امیدوار اند که این روند در نهایت، آغازی برای شکل گیری یک روند پایدارتر در راستای صلح و ثبات و آرامش در افغانستان، قرار بگیرد و دوطرف درگیر، با تمدید زمان این آتش بس، بتوانند به چارچوب هایی برای گفتگو و راه حل سیاسی جنگ، دست پیدا کنند.
از سوی طالبان اما این امید، کمرنگ و چه بسا محو و غیر ملموس است.
این گروه حتی پس از آنکه اعلام کرد که در ایام عید، آتش بس می کند و دست از جنگ با نیروهای دولتی می کشد نیز ابعاد حملات و کشتارهای خود در سراسر افغانستان را به نحو غیر معمولی توسعه داد؛ به گونه ای که تنها در ظرف کمتر از ۲۴ ساعت، نزدیک به ۷۰ نیروی امنیتی در چند رویداد جداگانه از سوی جنگجویان طالبان، شهید شدند.
با این حساب، به عقیده کارشناسان، برای استمرار و توسعه این نقطه کور امید، هنوز موانع و چالش های بسیار سنگین و بزرگی وجود دارد.
از سوی دیگر، نباید انتظار داشت که ایام عید در افغانستان، به طور کامل، عاری از جنگ و خشونت و آتش باشد؛ زیرا هردو جانب آتش بس، استثنائاتی را در نظر گرفته اند و این استثنائات نیز خود از عوامل اصلی و مهم استمرار و ادامه و گسترش جنگ و بحران و بی ثباتی در کشور محسوب می شوند.
به باور آگاهان، حتی اگر دولت بتواند سرانجام به هدف در حال حاضر خوش بینانه خود مبنی بر ادامه آتش بس با طالبان، دست پیدا کند و این امر، در نهایت به شکل گیری یک صلح مستقر و دایمی، منجر گردد، هیچ اطمینانی وجود ندارد که این رویداد، به ختم جنگ و مرگ تروریزم و پایان بی ثباتی و بحران در کشور بیانجامد؛ زیرا بخشی از طالبان که هنوز به پاکستان و سایر رژيم های حامی تروریزم در منطقه و جهان، تعلق خاطر دارند، این بار زیر نام و عنوان جدیدی مانند داعش به حیات و حضور هراس افکنانه خود ادامه خواهند داد و با دریافت کمک های غیبی از سوی مراجع داخلی و خارجی، روز به روز فربه تر و قوی تر و اثرگذارتر و خونریزتر خواهند شد.
بنابراین در ایام عید هم این احتمال قویا وجود دارد که رویدادهای خونبار تروریستی در کشور رخ دهد، با این تفاوت که برخلاف سال های قبل، به جای طالبان، داعش مسؤولیت آنها را بر عهده بگیرد!
همین امر در مورد نبرد طالبان با نیروهای خارجی هم صادق است. نیروهای خارجی از عوامل اصلی تشدید جنگ و ادامه ناامنی در کشور هستند؛ زیرا تا زمانی که آنها در افغانستان حضور داشته باشند، تروریست ها به آسانی جنگ خود را توجیه می کنند و به جنایت های شان مشروعیت می بخشند و به این ترتیب، هیچگاه صلحی متولد نخواهد شد.
به همین دلیل، در ایام عید، طالبان این حق را برای خود محفوظ نگه داشته اند که به جنگ شان با نیروهای خارجی ادامه دهند.
حتی اگر عملا جنگی در این ایام میان آنها و خارجی ها رخ ندهد – کما اینکه مدت هاست آنها به نحو پرسش برانگیزی در صلح به سر می برند- نفس این تهدید، به معنای آن است که حتی با استقرار صلح، تا زمان حضور نیروهای خارجی در افغانستان، بهانه برای جنگ، وجود خواهد داشت.
با همه این احوال، دست کم سه روز عید بدون آتش در افغانستان، خود تجربه ای خوشایند و امیدبخش است؛ به ویژه برای مردمی که حتی در شادی های شان نیز مظلومانه خون داده اند.
دریافت صفحه با کد QR