رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین همتای روس وی برای اولین بار پس ازساقط شدن جنگنده روسیه توسط نیروهای ترک در نوامبر ۲۰۱۵ با یکدیگر دیدار کردند. دیدار دو رئیس جمهور وقتی صورت می گیرد که رخدادهای مهمی شکل گرفته یا در حال شکل گرفتن است .
مهم ترین رخدادی که اتفاق افتاد کودتای نظامی در ترکیه بود،اگر منجر به سقوط حکومت اسلام گرایان در ترکیه می شد ممکن بود تاثیری شگرفی بر منطقه برجای بگذارد و به دگرگونی سیاسی در منطقه منجر شود.
این اتفاق نیافتد و کودتای نظامی علیه حکومت ترکیه ناکام ماند. نکته دوم آنست که ترکیه یکی از پشتیبانان گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه خوانده می شد، در حالی که روسیه یکی از کشورهای مدافع حکومت سوریه و ضد داعش است. نکته سوم آنست که در جریان کودتای نظامیان علیه حکومت ترکیه سران عربستان سعودی و برخی کشور های اقمار آن ، مواضع خنثی در قبال حکومت ترکیه اتخاذ کردند، در حالی در جریان جنگ سوریه مواضع مشترک داشتند و از آغاز حملات داعش علیه حکومت سوریه موضع یگانه ای را اتخاذ کرده بودند. لذا دیدار پوتین و اردوغان این پرسش را به وجود می آورد که با توجه به مجموعه تحولاتی که رخداده است آیا این دیدار را می توان نقطه عطفی در تحولات منطقه ویک دیگر دیسی آشکار در مواضع ترکیه باید دانست یا آن که هردو کشور بدون در نظر گرفتن سایر مشکلات منطقه ،صرفا به ترمیم روابط دو جانبه خود خواهند پرداخت ودر سوریه هم چنان رو در روی همه قرار خواهد داشت ؟
برخی آگاهان بدین باور هستند که اگر روابط میان روسیه و ترکیه قبل از کودتای نظامی بهبود یافته بود شاید تاثیری چندانی بر اوضاع منطقه نمی کرد،اما اکنون وضعیت بسیار متفاوت از گذشته است. حکومت رهیده از دام کودتای ترکیه اینک رهبر کودتای نا کام را"فتح الله گولن" می داند که از مدت ها بدین سوی در خاک امریکا زندگی می کند و دارای فعالیت و شبکه های گسترده ای در سطح جهان است و به نظر می رسد که در خواستِ استرداد گولن توسط ایالات متحده امریکا رد شده است .
رد این در خواست می تواند تاثیر منفی فراوانی برروی روابط ترکیه با امریکا و هم چنان مواضع مشترک این دو کشور در سطح جهان داشته باشد. از جانب دیگر در جریان کودتا و هم چنان بعد از کودتا صد ها نفر به اتهام مشارکت در کودتا دست گیر شدند که مورد اعتراض مقام های غربی وامریکا قرارگرفت وحکومت ترکیه را توصیه به خویشتن داری در قبال کودچیان کرد. اما حکومت ترکیه توصیه ها را رد کرد.
این در خواست ها می تواند تاثیرمنفی میان ترکیه و کشورهای غربی بر جای بگذارد. با توجه به مجموعه ای تحولات منطقه ای، گمان بر آنست که نشست دو رئیس ترکیه و روسیه در سنت پترزبورگ روسیه، افزون بر رفع مشکلات سیاسی و اقتصادی و ایجاد مناسبات حسنه میان دو کشور می تواند منشای تحولات مثبت و مهمی در منطقه شود. اولین تحول مهم آنست که موضع گیری ترک ها نسبت حکومت سوریه تغییر یابد موضع حکومت سوریه و ترکیه از دشمنی به دوستی تغییر یابد و در نتیجه روسیه پشتیبان منطقه ای دیگری در سوریه پیدا کند.
اگر قبلا تنها ایران، عراق و سوریه محور مقاومت و متحدان ضد داعش تلقی می شدند با پیوستن ترکیه به جمع کشورهای متحد ضد داعش، جبهه جنگ به نفع دولت سوریه تغییرکند و گروه های تروریستی در مواضع ضعف و انفعال قرار گیرند.گرچه گفته می شود که ترکیه موضع گیری علنی برضد داعش نه خواهد کرد، زیرا بیم از آن دارد که داعش حملات خود را در داخل مرزهای ترکیه افزایش دهد ومشکلاتی برای ترکیه به وجود آورد.
اما برخی را گمان برآنست که صرف تغییر موضع ترکیه می تواند یک چرخش مثبت و به نفع حکومت سوریه و ضد داعش تلقی گردد. بنابراین تغییر موضع حکومت ترکیه گروه های تروریستی را در مضیقه قرارخواهد داد. گرچه این تغییر موضع بدون هزینه نخواهد بود. از جمله ممکن است موضع گیری عربستان سعودی نسبت به ترکیه تغییر پیدا کند و هم چنان روابط میان امریکا و ترکیه کاهش یابد، ولیکن ترکیه می داند که اتحاد سعودی وهابی با ترکیه متمایل با اخوان المسلمین هیچ گاه استراتژیک نخواهد بود. زیرا ترکیه از نظر فکری خود را به اخوان المسلین نزدیک ترمی داند در حالی که حکومت سعودی دشمنی خود با اخوان المسلمین را هیچگاه پنهان و کتمان نکرده و یکی ازکشورهایی است در سقوط حکومت اخوان درمصرنقش فعال داشته است.
ایران نیز در جریان کودتای نظامیان نشان داد که خواهان ثبات سیاسی در ترکیه است و هیچگاه از مواضع کودچیان حمایت نکرد در حالی که در سوریه عملا رو در رو با ترکیه قرار داشت. مجموع رخداد های ریز و درشت منطقه و موضع گیری های گوناگون له و علیه ترکیه نشان می دهد که نشست دو رئیس جمهور ترکیه و روسیه باید نقطه عطف مهمی در منطقه بزرگ خاورمیانه باشد و گسست ها و پیوست های جدیدی را به وجود آورد.