سیزدهمین نشست کشورهای عضو کنفرانس اسلامی در استانبول ترکیه بر گزار می شود. یک هفته قبل از این، وزرای خارجه کشورهای اسلامی پشت درهای بسته گفت و گوهایی را آغاز کردند و گفته می شد که دستور کار سران کشورهای اسلامی در آن نشست مقدماتی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

اکنون داکتر عبدالله عبدالله رئیس اجرایی حکومت افغانستان عازم ترکیه شده تا در نشست سران کشورهای اسلامی شرکت کند. بر اساس خبرنامه ای که از سوی حکومت منتشر شده است، گفته می شود که عبدالله در این نشست سخنرانی خواهد کرد. اوضاع کشور را با سران کشورهای اسلامی در میان خواهد گذاشت. این نشست به ابتکار ترکیه تدویر یافته است.

برخی آگاهان وابسته به حکومت افغانستان امیدوارند که داکتر عبدالله در این نشست بتواند مواضع حکومت افغانستان را درست تبیین کند.

ورای این توصیه ها و امیدواری ها، آنچه که بیش از همه جلب توجه می کند آنست که، زمینه ای برای دفاع از منافع ملت وجود دارد یا آنکه تدویر کنندگان این نشست غرض های خاصی دارند که می خواهند جهت کنفرانس را بدانسوی سوق دهند تا اهداف آنها تامین گردد؟

واقعیت آنست که این نشست در حالی بر گزار می گردد که کشورهای اسلامی با مسایل بسیار بغرنجی مواجه است. مسایل و مشکلاتی که اگر چنانچه مهار نشود پی آمدهای ناگواری در کل جهان اسلام و بویژه در خاورمیانه برجای خواهد نهاد. امروز تنها افغانستان نیست که با تروریستان رویاروی قرار گرفته و با این پدیده شوم دست و پنجه نرم می کند. سوریه، عراق، یمن و بسیاری از کشورهای دیگر به چنین مصیبتی گرفتار هستند. اگر چنانچه دست کشورهای اسلامی در ساختن و پرداختن تروریست دخالت نمی داشت، ممکن بود این اتفاق نظر بوجود آید که به کشورهای آسیب پذیر کمک شود. اما وقتی که دستان ناپاک سران برخی کشورهای اسلامی از جمله ترکیه در تروریست پروری دیده می شود، کنفرانس اسلامی چه کاری کرده می تواند جز چند توصیه اخلاقی که هیچ بار اجرایی ندارد.

اولین نقد بر میزبان این نشست وارد است. حزب عدالت و توسعه که حزب حاکم در ترکیه است بعد از آنکه به پیروزی رسید توانست در رونق اقتصادی ترکیه نقش پررنگی داشته باشد، آن کشور را در محراق توجه بسیاری از کشورهای منطقه و جهان اسلام قرار داد. دفاع آقای اردوغان در نشست داوس سویس از مواضع مردم فلسطین چهره ای محبوبی از او ترسیم کرد، اما ترک ها این همه بزرگی را تاب نیاوردند و نتوانستند تحمل کنند. حرکت های غیر عقلانی سران حزب عدالت و توسعه در موضع گیری علیه سوریه و بلند پروازی های آن کشور نه تنها اقتصاد روبه رشد و پررونق ترکیه، رو به ضعف نهاد که مشکلات بیشتری را متوجه آن کشور کرد.

این نشست در حالی برگزار می گردد که در ماه های اخیر حمله های تروریستی در داخل مرزهای ترکیه، جان صدها تن از شهروندان آن کشور را گرفته و خطر بالقوه ای فراوانی متوجه حکومت آن کشور کرده است.

موضع گیری ترکیه علیه سوریه و همنوایی مقام های آن کشور با سازمان های تروریستی چهره ترکیه را به عنوان یک کشور میانه رو اسلامی سخت دچار آسیب کرده است. شاید ترکیه می خواست از وضعیت بوجود آمده در سوریه، نفعی مادی کمایی کند و نفت سوریه را با قیمت به مراتب ارزان تر از قیمت بین المللی آن بدست آورد، اما حضور روسیه در سوریه و برملا شدن معامله های پنهانی ترکیه با داعش، اتوریته آن کشور را مخدوش ساخته است. اگر چنانچه ترک ها مفاد پول هایی را که از فروش نفت بدست آورده است بدهد، هیچ معلوم نیست که آبروی برباد رفته خود را به دست آورد. هم نوایی با عربستان سعودی و حمایت از گروه های تروریستی چیزی نیست که از ذهن مردم بیرون رود و ذهنیت شفافی نسبت به ترکیه بوجود آید.

برخی آگاهان بدین نظر اند که نشست کنونی صرف برای بازسازی چهره مخدوش شده ترکیه تدویر یافته است تا بتواند گذشته خود را به نحوی جبران کند و به عنوان یک کشور اسلامی نقش خود را در میان کشورهای اسلامی بدست آورد. اگر این گمانه ها درست باشد، حضور مقام های حکومت افغانستان چه دست آوردی می تواند داشته باشد؛

حکومت افغانستان اولین موضوعی را که مطرح خواهد کرد، آنست که افغانستان توسط نیروهایی نا امن می شود که از خارج افغانستان می آیند. این نیروها عمدتا در خاک پاکستان حضور دارند و به نحوی تحت حمایت آن کشور قرار دارد. نشست های چهار جانبه شکست خورده است، و امکان از سر گیری مذاکره میان حکومت افغانستان و طالبان وجود ندارد. این ها قصه های کهنه و تکراری حکومت افغانستان در نشست استانبول خواهد بود.؟

گفته شده است که رئیس اجرایی با مقام های ترکیه نیز مذاکره خواهد کرد، حال این مذاکره چه خواهد بود، قطعا حول محورهایی دور خواهد زد که قبلا نیز میان سران حکومت افغانستان و ترکیه در نشست های سه جانبه مطرح شده بود.

بنابراین گاهی ژست هایی از جانب سران ترکیه گرفته می شد مبنی بر اینکه از طریق پاکستان بر طالبان نفوذ دارد و می تواند در گره گشایی میان حکومت و طالبان نقش ایفا کند. ولیکن گذشت زمان و مشکلاتی که ترک ها خود بدان مواجه شده اند، امروز این احتمال بسیار اندک است که ترکیه در این مورد بتواند کاری انجام دهد.

مشکل دیگری که میان ترکیه و افغانستان وجود دارد آنست که ترک ها دارای مدرسه های زنجیره ای در داخل افغانستان هستند. این مدارس توسط رقبای حکومت ترکیه یعنی "فتح الله گولن" تغذیه می شود، در حمله های تروریستی که چند ماه قبل اتفاق افتاد و چند تاجر ترک در شهرنو کابل به قتل رسید گفته شد که این تاجران توسط افراد وابسته به این فرد صاحب نفوذ ترک یعنی گولن کشته شده اند. اگر چنانچه ترکیه از حکومت افغانستان بخواهد که از فعالیت این گروه در خاک افغانستان جلوگیری کند آیا حکومت قادر خواهد بود که چنین کاری انجام دهد یا نه؟

گرچه نفس شرکت در این گونه نشست ها با اهمیت است، اما تردید وجود دارد که مقام های حکومت افغانستان بتواند در این گونه عرصه ها توجه کشورهای اسلامی را به مشکلات داخل کشور معطوف دارد و از آنها راه حل بخواهد. تجربه ای که مردم افغانستان دارد آنست که در پانزده سال گذشته سیاست مداران پاکستان بسیار زیرک تر از افغانستانی ها ظاهر شده و توانسته اند هم طالبان را حمایت کند و هم از انتقاد های شدید جامعه جهانی و اعضای کنفرانس اسلامی جان به سلامت ببرد.

در چنین فضایی موفقیت حکومت افغانستان بسیار اندک است. اما با آنهم می تواند روابط نیک با کشورهای مسلمان بوجود آید و از برخی کشورهای اسلامی برای کمک به برون شد وضعیت امنیتی کشور کمک خواسته شود.