یوکیا آمانو؛ مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، برجام را گواهی بر توفیق دیپلماسی توصیف کرد.

وی روز سه شنبه در نشست مجمع عمومی سازمان ملل گفت که شورای امنیت در پی حصول توافق اتمی میان ایران و ۱+ ۵ راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات ایران در چارچوب برجام را به این آژانس واگذار کرده و او نیز طرح عملی خاصی را به منظور شفاف سازی در خصوص ابعاد برنامه اتمی ایران تنظیم کرده که همه مراحل آن در موعد مقرر یعنی ۱۵ اکتبر به طور کامل به پایان رسیده است.

آمانو همچنین افزود که اگرچه هنوز کارهای زیادی در پیش است؛ اما پیشرفت های شایانی که در رابطه با موضوع هسته ای ایران حاصل شده گواهی بر توفیق دیپلماسی است و نشان می دهد که حتی پیچیده ترین و چالش برانگیزترین مسائل را می توان در صورت تمایل طرفین ذینفع با گفتگو و مذاکره به طور مؤثر از میان برداشت.

کارشناسان می گویند که اکنون همه نگاه ها به گزارش آینده رییس سازمان انرژی اتمی است. این گزارش مشخص خواهد کرد که ایران طی مدت تعیین شده به تعهدات خود در زمینه برداشتن گام های مقدماتی برای آغاز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک، عمل کرده است یانه. البته این تعبیری است که عمدتا از سوی کارشناسان غربی مطرح می شود؛ اما آنچه به ایرانی ها مربوط می شود با توجه به رفتارشناسی مسؤولان و بازرسان آژانس بین المللی انرژي اتمی، آنها انتظار دارند دست کم این بار، گزارش رییس این سازمان بین المللی در مورد فعالیت های هسته ای ایران، واقع بینانه، غیر جانبدارانه و مبتنی بر واقعیت های جاری باشد نه برآمده از اغراض و اهداف سیاسی یا تحت تاثیر اعمال نفوذ قدرت های بزرگ و دشمنان جمهوری اسلامی ایران.

به عقیده آگاهان، آنچه از سخنان اخیر رییس سازمان انرژي اتمی می توان استنباط کرد این است که او نسبت به محتوای یافته های این سازمان، خوشبین و راضی به نظر می رسد و از همه مهم تر، از اینکه پیگیری پرونده فعالیت های هسته ای ایران بار دیگر از شورای امنیت سازمان ملل متحد به آژانس بین المللی انرژي اتمی منتقل شده، خشنود است.

با این حساب، پیش بینی می شود که در گزارش آتی این سازمان، برای نخستین بار، نگاهی واقع بینانه و مثبت نسبت به فعالیت های اتمی ایران، لحاظ شده باشد.

از جانب دیگر، به عقیده کارشناسان، این آزمون مهمی برای خود آژانس بین المللی انرژی اتمی و فعالیت های آینده آن نیز هست که از فرصت به وجود آمده به خوبی استفاده کند و با مدیریت درست این روند، اعتبار و جایگاه خود را در عرصه صلح و امنیت بین المللی، تثبیت کند.

اینکه اعجاز دیپلماسی و دیالوگ موجب حل و فصل یکی از مهم ترین، طولانی ترین و پیچیده ترین پرونده های حقوقی بین المللی شده و آنچه در قبال آن به دست آمده، به اندازه جلوگیری از یک جنگ بزرگ و ویرانگر و دامن گستر برای همه جهانیان اهمیت دارد، می تواند الگویی مناسب در دیگر زمینه های مشابه نیز باشد.

به عنوان نمونه، آژانس بین المللی انرژي اتمی مسؤولیت دارد تا همانگونه که در خصوص برنامه های اتمی ایران و نیز وجود احتمالی سلاح های کشتار جمعی در عراق تحقیق کرد و این تحقیق را بخشی از صلاحیت و مسؤولیت خود در چارچوب «صلح و امنیت بین المللی» به حساب آورد، در مورد زرادخانه های اتمی رژيم اسراییل نیز همین وظیفه را انجام دهد.

این انتظاری است که همه جهانیان از یک سازمان مدعی بی طرفی فعال در عرصه نظارت و ارزیابی فعالیت های هسته ای کشورها دارند و باید برآورده شود.

با این حساب، برنامه اتمی ایران از دو جهت، یک آزمون مهم برای سازمان بین المللی انرژي اتمی است: یکی اینکه این سازمان در فرایند تحقیق، بازرسی و نظارت بر اجرای برنامه جامع اقدام مشترک، صداقت و بی طرفی کامل خود را حفظ و اثبات کند و دوم، همین برخورد را به صورت متوازن، عادلانه و کاملا واقعی و قابل ارزیابی با دیگر کشورها و رژيم های مشکوک به داشتن برنامه های اتمی با ابعاد نظامی مانند رژيم اسراییل نیز داشته باشد.

اگر این سازمان در قبال ایران، با جدیت عمل کند؛‌ اما در برابر رژيم اسراییل همچنان سکوت کند این بدون تردید، دوگانه رفتاری آشکاری است که اعتبار و وجهه این سازمان بین المللی را مخدوش می کند و به صلح و امنیت بین المللی به شدت آسیب می زند.