حسن روحانی؛ رییس جمهوری ایران، دیروز پنجشنبه برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، راهی نیویارک شد.
آقای روحانی قرار است در روز نخست اجلاس امسال مجمع عمومی سازمان ملل متحد در روز دوشنبه سخنرانی کند. او هشتمین سخنران این اجلاس خواهد بود.
آقای روحانی پیش از سفر به نیویارک اعلام کرد که پس از مسایل و تدارکات مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به «برجام» تمرکز او روی توسعه رابطه ایران با جهان خواهد بود.
در همین حال، برخی خبرگزاری های خارجی به ویژه رسانه های امریکایی از احتمال دیدار «تصادفی» او در راهروهای سازمان ملل متحد با باراک اوباما؛ رییس جمهوری امریکا نیز سخن گفته اند؛ هرچند منابع رسمی ایرانی و امریکایی، اصولا وجود چنین برنامه ای را رد کرده اند.
با این حال، به نظر می رسد اقدام غافلگیرکننده دو رییس جمهور در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال گذشته مبنی بر گفتگوی تلفنی با همدیگر، زمینه را برای گمانه زنی های اینچنینی بیشتر از پیش فراهم کرده است.
به تعبیر دیگر، امسال مردم، ناظران و رسانه ها، با یک پیشفرض و زمینه ذهنی قبلی، منتظر اند که در جریان سفر جاری رییس جمهوری ایران به امریکا، چه اتفاق تازه ای در روابط دو کشور خواهد افتاد.
چیزی که نمی توان انکار کرد این است که هر دو طرف، تمایل زیادی دارند تا یخ های رابطه به مرور آب شود تا آنها بتوانند در فضایی کاملا برابر و عادلانه، روابط عادی خود را از سر بگیرند؛ اما این چیزی نیست که با مکالمه های تلفنی یا دیدارهای «تصادفی» قابل دستیابی باشد.
ایران و امریکا دست کم ۳۶ سال است که باهم روابط سیاسی و دیپلماتیک ندارند. افزون بر آن، دو کشور در خصوص مسایل بسیاری در عرصه بین المللی، در برابر همدیگر قرار دارند و در یک خصومت آشکار و کاملا اعلام شده به سر می برند.
بسیاری از ناظران با خوش بینی زاید الوصفی انتظار داشتند که امضای توافق هسته ای بتواند عامل طیف وسیعی از همکاری ها و داد و ستدهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... میان کشورهای طرف قراردا به ویژه ایران و امریکا نیز باشد. این اتفاق برای بسیاری دیگر از کشورها از جمله ایران و انگلیس و نیز ایران و فرانسه و به همین گونه سایر قدرت های اروپایی و غربی افتاد؛ اما برای ایران و امریکا نه تنها نیفتاده بلکه هر روز نسبت به روز پیش، چشم انداز چنین امری، تیره تر می شود.
دیروز در خطبه های نماز عید قربان در تهران، حجت الاسلام احمد خاتمی به نمازگزاران گفت که باید مراقب باشیم که امریکا از روزنه برجام به ایران نفوذ نکند.
همزمان، معاون وزارت خزانه داری امریکا هم در یادداشتی نوشت که امریکا به رغم امضای توافق هسته ای با ایران، پس از برجام نیز سیاست خود در قبال ایجاد مانع و محدودیت فراراه بلندپروازی های موشکی ایران در حوزه موشک های استراتژیک بالستیک را ادامه خواهد داد.
امریکایی ها همچنین ادبیات زمان خصومت خود با ایران را نیز هنوز کنار نگذاشته اند. آنها همچنان ایران را «حامی تروریزم» و «عامل بی ثباتی منطقه خاور میانه» می دانند و این چیزی است که ایرانی ها را عمیقا خشمگین می کند.
با این حساب، کارشناسان می گویند که انتظار نمی رود در جریان سفر جاری رییس جمهوری و هیات بلندپایه ایرانی به نیویارک، اتفاق غیر مترقبه تازه ای در روابط ایران و امریکا رخ دهد.
ضمن آنکه یک رسانه معتبر امریکایی برای نخستین بار از جاسوسی و شنود مکالمات تلفنی رییس جمهور ایران و هیات همراه او در جریان سفر محمود احمدی نژاد؛ رییس جمهوری پیشین ایران به امریکا در سال ۲۰۰۷ توسط آژانس امنیت ملی امریکا به دستور کاخ سفید خبر داده و در عین حال، پیش بینی کرده که امسال نیز چنین اقدامی در مورد حسن روحانی و هیات همراه او صورت بگیرد.
این رویدادها چشم انداز بهبود و عادی سازی روابط دو کشور را تیره تر می کند و بدگمانی و بی اعتمادی ایرانی ها نسبت به امریکایی ها را تشدید خواهد کرد.
بنابراین، صرف نظر از دیدار یا عدم دیدار «تصادفی» روحانی با اوباما در راهروهای سازمان ملل، هیات ایرانی شاید در این سفر بتواند دستاوردهای قابل توجهی برای توسعه روابط ایران و جهان کسب کند؛ اما نه لزوما در مورد روابط ایران و امریکا.