اشرف غنی؛ رئیس جمهور در سفر بهولایت قندهار گفته که خبر امضای تفاهمنامه با سازمان اطلاعات ارتش پاکستان، آی‌اس‌آی، شایعه است و این تفاهمنامه تا به حال امضا نشده است.
آقای غنی که روز سه‌ شنبه در جمع مردم قندهار صحبت می‌کرد، گفت که چنانچه دولت افغانستان بخواهد چنین تفاهنامه‌ای را امضا کند، متن آن توسط خود او تهیه شده و برای تایید به شورای امنیت ملی افغانستان فرستاده خواهد شد.
انتشار خبر امضای این تفاهمنامه در هفته‌های گذشته، به موضوعی جنجال‌برانگیز در افغانستان بدل شده است.
این تصمیم با مخالفت‌های بسیاری در داخل افغانستان روبرو شد، از جمله حامد کرزی؛ رئیس جمهوری پیشین گفت که این تفاهمنامه باید "هرچه سریعتر" باطل شود.
دوتن از رؤسای سابق امنیت ملی نیز با آن به شدت مخالفت کردند.
پیشتر سخنگوی ریاست امنیت ملی از امضای این تفاهنامه خبر داده بود؛ اما پس از بالاگرفتن انتقاد‌ها، شورای امنیت ملی اعلام کرد که آنچه امضا شده است تنها پیش‌نویس این تفاهمنامه است.
موضع تازه آقای غنی در این زمینه نیز به عقیده تحلیلگران نشان می دهد که انتقادها و نگرانی های شدید در این زمینه، هنوز فروکش نکرده است و آقای غنی همچنان ناگزیر است در باره این تصمیم مبهم اما مهم، به مردم پاسخ بگوید و توضیح بدهد.
این از دید ناظران اوضاع، نشان دهنده تبعات سنگین چنین تصمیمی است؛ تصمیمی که اگر بر اساس اظهار مواضع اولیه، کاملا امضا و نهایی شده باشد، یک فاجعه و خیانت است و اگر در آینده قرار باشد امضا شود، نیازمند طی مراحل دشواری است که به نظر نمی رسد مانند هر اقدام دیگر حکومت، به آسانی و بدون درد سر امکان پذیر باشد.
اظهار نظر روز سه شنبه رییس جمهور همچنین یکبار دیگر به این تردید دامن زد که آیا اساسا امضای تفاهمنامه استخباراتی با آی اس آی، یک شایعه بوده یا تکذیب و انکار امضای آن، در پی عقب نشینی از مواضع اولیه دولت، پدید آمده است؟
اشرف غنی در موضع گیری دیروز، سخنانی را ابراز کرد که بر اساس آن، حتی پیشنویس این تفاهمنامه نیز نباید امضا شده باشد؛ زیرا رییس جمهور گفت که اگر چنین تفاهمنامه ای قرار باشد امضا شود، متن آن را خود او تهیه خواهد کرد و برای تأیید به شورای امنیت ملی افغانستان خواهد برد. این یعنی آنکه حتی پیشنویس آن نیز میان افغانستان و پاکستان امضا نشده است؛ زیرا پیشنویس همان چیزی است که اشرف غنی می گوید آن را خود او باید تهیه و شورای امنیت ملی، تأیید کند؛ اتفاقی که براساس سخنان دیروز وی، هنوز نیفتاده است.
با این حساب، کدامیک از اقوال و موضع گیری ها را در این زمینه باید باور کرد: اظهارات اولیه سخنگوی امنیت ملی مبنی بر امضای تفاهمنامه استخباراتی میان سازمان های اطلاعاتی دو کشور افغانستان و پاکستان یا امضای «پیشنویس» این تفاهمنامه به روایت شورای امنیت ملی افغانستان و یا شایعه بودن همه این موضع گیری ها و عدم امضای هیچگونه سند تفاهمنامه ای میان دو کشور؟!
کارشناسان می گویند که یافتن نتیجه درست و واقعیت ماجرا از میان اینهمه موضع گیری ها و اظهار نظرهای ضد و نقیض مبنی بر تأیید و تعدیل و سپس تکذیب کامل، بسیار دشوار است؛ اما چیزی که محرز به نظر می رسد این نکته است که حکومت به رهبری آقای غنی، آشکارا در این خصوص، عقب نشینی کرده و در برابر فشار سنگین سیاسی و اجتماعی و رسانه ای که ایجاد شد، عملا دست تسلیم بالا برده است.
این امر به عقیده آگاهان روابط افغانستان و پاکستان، حتی امضای چنین تفاهمنامه ای در آینده را نیز به شدت دشوار می سازد؛ زیرا حکومت آقای غنی، حتی در زمینه سازی ذهنی و آماده کردن فضای سیاسی و رسانه ای برای این منظور نیز ناکام ماند و نتوانست حمایت های لازم سیاسی و یک اجماع قابل قبول و نیرومند را پیرامون این تصمیم چندپهلو و خطرناک، فراهم آورد؛ بنابراین، بسیار طبیعی است که حتی طرح این مساله نیز در آینده، با واکنش شدید مردم و مراجع سیاسی و رسانه ای و گروه های فشار مدنی و اجتماعی روبرو خواهد شد؛ زیرا آنها پیشتر، غلبه بر تصمیم دولت را تجربه کرده اند و نسبت به غلبه دوباره بر این تصمیم نیز دلگرم و امیدوار هستند.
به این ترتیب، آیا می توان انتظار داشت که امضای تفاهمنامه استخباراتی با آی اس آی، در آینده، حتی قابل تصور هم نیست؟
با توجه به فضای جاری، پاسخ این پرسش، مثبت است؛ مگر آنکه حکومت، در آینده با مدیریت و دستکاری افکار عمومی، دست به اعجاز بزند.