از اواخر ماه مارچ ۲۰۱۵ ائتلاف نظامي تشكيل شده تحت رهبري عربستان سعودي در تلاش براي عقب راندن حوثي ها و علي عبدا.. صالح، متحد آنها، و بازگرداندن منصور هادي به قدرت در صنعا، بخش هاي وسيعي از يمن را بمباران كرده است. هدف اصلي اين عمليات وادار كردن حوثي ها به عقب نشيني و جلوگيري از دستيابي صالح به قدرت اعلام شده است اما تا كنون تنها دستاورد قطعي اين عمليات تلفات بالاي غير نظاميان در يمن بوده است. دست كم هزار يمني در اين عمليات كشته، هزاران نفر ديگر زخمي و صدها هزار نفر بي خانمان شده اند.
عمليات موسوم به "طوفان قاطعيت" برنامه اي طرح ريزي شده از سوي نسل جديد خاندان سلطنتي عربستان محسوب مي شود كه بر اساس وصيت عبدالعزيز بن سعود بنيانگذار آل سعود مبني بر كنترل هميشگي يمن، مبادرت به كاربرد نيروي نظامي نموده اند و در صددند تا خود را نماينده كشورهاي كوچك منطقه اي مطرح كنند. و وانمود كنند كه قادرند هر وقت لازم بدانند صحنه بازي را بر هم بزنند. لذا جنگ يمن بخشي از تغيير راهبردي گسترده در سياست امنيتي عربستان بر اساس"دكترين سلمان" است كه هدفش همراه كردن مسلمانان سني مذهب با خود براي به دست گرفتن زمام امور در يمن است.
به نظر مي رسد هدف سياست تهاجمي عربستان حفظ حكومت استبدادي در يمن و به حاشيه راندن بيشتر بخش وسيعي از جامعه يمن براي گسترش هژموني سازش ناپذير خود در منطقه است. اين ماجراجويي عربستان براي بازگرداندن غرور فرسوده شده خاندان سعودي نه تنها عملياتي براي ايجاد بي ثباتي در يمن است بلكه بيانگر تلاش آل سعود براي بر هم زدن نظم منطقه است. عربستان با كوبيدن بر طبل جنگ و با حمله نظامي به يمن باعث افزايش تنش و بي ثباتي در منطقه شده است.
در زمره مهمترين پيامدهاي بحران يمن مي توان به ناتواني عربستان در اجماع سازي منطقه اي، تقويت جريان هاي تروريستي در منطقه، تسويه حساب هاي داخلي در آل سعود، از بين رفتن نقش برادر بزرگتري عربستان در ميان كشورهاي شوراي هماهنگي خليج فارس و زير سوال رفتن پرستيژ سعودي ها در سطوح منطقه اي و بين المللي به دليل رفتارهاي لجوجانه با توجه به كوبيدن بر طبل ستيزه جويي اشاره كرد. افزايش شكاف بين خاندان سديري و غير سديري ها در سطح داخلي عربستان و بر هم خوردن توازن قدرت در نظام سياسي عربستان به نفع سديري ها به دليل توسل سلمان به گزينه نظامي، موجب ايفاي نقش پر رنگ توسط چهره هاي تندرو و اتخاذ رويكرد تهاجمي و نظامي گرايانه در سياست امنيتي عربستان گرديده كه آينده مبهمي را براي صلح و ثبات منطقه خاورميانه ترسيم مي كند. توطئه هاي پايان ناپذير سعودي عليه ملت يمن مي تواند به تقويت القاعده در اين كشور بيانجامد همانگونه كه خطر بازگشت افراط گرايان عرب را در منطقه به همراه دارد. مطرح شدن سلفي گري جهادي به عنوان مظهر اسلام در سطح جهاني نه تنها موجب مشوه شدن چهره جهان اسلام مي شود بلكه بهانه اي را به دست رسانه هاي غربي مي دهد تا به پروژه اسلام هراسي در جهان دامن بزنند. عربستان سعودي با درپيش گرفتن سياست امويان و مداخله نظامي در امور داخلي يمن نه تنها موجب افزايش بي¬ثباتي در همسايه جنوبي خود شده است كه به تشديد وخامت اوضاع نيز دامن زده است. در واقع، عربستان در حال آسيب رساندن به منافع خود و فراهم كردن امكان گسترش خشونت به خاك خويش است. عدم توجه رياض به پيشنهادهاي سياسي براي حل بحران يمن موجب گرديده كه هنوز اين صحنه ميداني نبرد باشد كه جلوه گري مي كند. با وضعيت داخلي عربستان و چشم انداز آينده جنگ يمن به نظر مي رسد كه عربستان هيچ گزينه و سناريوي آبرومندانه براي خروج از اين بحران ندارد و هر روز كه مي گذرد بيشتر خود را در باتلاق يمن گرفتار مي كند. عمليات "توفان قاطعيت" سرانجام متوقف خواهد شد و پس از آن واكنش ها و حملات انتقام جويانه به جنوب عربستان آغاز مي شود و شايد به داخل اين كشور نيز كشيده شود؛ زيرا هم اكنون يك ميليون يمني در عربستان زندگي مي¬كنند و يك سوم نيروهاي اردوی عربستان نيز يمني تبار هستند و نظام آل سعود متعاقبا با پيامدهاي داخلي عمليات نظامي خود مواجه خواهد شد.
تجاوز نظامي عربستان سعودي به يمن در حقيقت نشانه شكست آل سعود است زيرا ثروتمندترين كشور جهان عرب براي ايجاد تغييرات سياسي در فقيرترين كشور جهان عرب به بمباران نظامي و زور متوسل شده است. عربستان در جنگ يمن به بن بست رسيده است زيرا نشان داد كه اختصاص سالانه چند ميليارد دلار براي خريد تسليحات و جنگ افزارها و ارتقاي توان نظامي نه براي تأمين امنيت ملي كه براي تبديل يمن، عراق و سوريه به ميدان آزمايش سلاح هاي امريكايي است. البته در اين ميان، اتحاديه عرب و شوراي همكاري خليج فارس ضعف و ناكارآمدي خود را نشان دادند چراكه حاضر شدند تن به فشارهاي عربستان سعودي دهند تا اوضاع منطقه را بيش از پيش بي ثبات سازند.
در واقع، عربستان بازنده حقوقي و عملي جنگ يمن است زيرا تنها راه حل بحران يمن پس از اين همه كشتار نشستن طرف هاي يمني بر سر ميز مذاكره در خارج از رياض براي توافق با يكديگر است. افزون بر اين، طولاني شدن تجاوز سعودي به يمن موجب بروز فاجعه انساني در يمن شده است به گونه اي كه بيش از نيمي از جمعيت اين كشور از شدت گرسنگي در خطر مرگ قرار دارند. بعلاوه، حمله عربستان سعودي به يمن و كشتار وسيع مردم اين كشور نوعي نسل كشي محسوب مي گردد. بمباران كور مناطق داراي جمعيت چه بدون هشدار قبلي چه با هشدار نقض قوانين بشر دوستانه بين المللي است زيرا كه اصل منع توسل به زور به عنوان قاعده آمره حقوق بين الملل، دولت ها را موظف مي¬نمايد كه از تجاوز و استفاده از نيروي نظامي به عنوان نماد اصلي توسل به زور عليه كشور ديگر پرهيز نمايند. از اينروست كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد ضمن تأكيد بر لزوم آتش بس انساني، مجوز لازم را براي ورود و ارسال لوازم اوليه امداد رساني از جمله غذا، دارو و سوخت براي شهروندان يمني داده است كه ورود كشتي تجاري ايران به بندر عدن براي كمك بشردوستانه به مردم يمن در اين چارچوب صورت مي¬گيرد. البته سازمان ملل متحد بايد گام هاي اساسي و عملي براي ايجاد فضاي آرامش در يمن و آماده سازي شرايط براي تحقق راه حل سياسي را بردارد و به طرح جامع جمهوري اسلامي براي حل بحران يمن از جمله: توقف حملات نظامي و برقراري آتش بس كامل، تأمين كمك هاي بشر دوستانه در سطح گسترده و از سرگيري گفتگوهاي ملي توجه كند. اكنون براي پايان بحران يمن، سازمان هاي بين المللي بايد در شيوه هاي خود براي ايجاد صلح بازنگري كنند و مانع از بروز فاجعه انساني در اين كشور گردند.
نویسنده: داكتر محمدرضا دهشيري