رئیس مبارزه با مواد مخدر روسیه گفته است که افغانستان به سرعت در حال تبدیل شدن به یک دولت مواد مخدری است .
ویکتور ایوانف در گفتگو با خبرنگاران گفت: در سه سال گذشته زمین های زیر کشت خشخاش در افغانستان از ۱۳۸ هزار هکتار به ۲۰۹ هزار هکتار افزایش یافته و انتظار می رود در سال جاری این مقدار، به ۲۵۰ هکتار افزایش یابد .
وی با تاکید بر اینکه سالیانه در حدود ۱۵۰ میلیارد دوز مواد مخدر در افغانستان تولید می شود و این رقم ۲۵ برابر، بیش از جمعیت جهان برآورد شده افزود که این مقدار مواد، ذخایر هیروئین در خاک افغانستان در نزدیکی روسیه را تامین می کند .
وی گفت هم اکنون سه هزار تن هیروئین خالص در این مناطق انبار شده است .
بربنیاد ارزیابی دفتر مواد مخدر و جرایم سازمان یافته سازمان ملل، تولید تریاک در افغانستان در سال ۲۰۱۳ به حدود ۵۵۰۰ تن رسید که نسبت به سال ۲۰۱۲ افزایش ۴۹ درصدی را نشان می دهد .
در این تردیدی نیست که روسیه یکی از اصلی ترین قربانیان مورد مخدر افغانستان است. حجم عظیمی از مواد مخدر تولیدشده در افغانستان از مرزهای شمال کشور به ویژه مرز با تاجیکستان، راهی آسیای میانه می شود و از آنجا به روسیه می رسد و افزون بر آنکه این کشور به مسیری برای ترانزیت مواد مخدر افغانستان به بازارهای اروپا و جهان تبدیل شده است، عرضه و اشاعه این مواد در داخل روسیه، زندگی طیف وسیعی از جوانان روس را تهدید می کند.
روس ها پیش از این نیز از افزایش بی رویه کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان ابراز نگرانی و انتقاد کرده اند؛ با این حال، پرسش این است که چرا این کشور خود در مبارزه با مواد در افغانستان سهمی نمی گیرد؟
ناظران برای پاسخ به این پرسش، احتمالات گوناگونی را مطرح می کنند.
شماری از آنها با انتقاد از موضع مسکو در این زمینه می گویند که روسیه با استقرار نیروهای نظامی مبارزه با مواد مخدر در طول مرز میان تاجیکستان و افغانستان، به جای مبارزه با ریشه های کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان، هزینه و نیروی خود را صرف یک مبارزه فرعی و حاشیه ای کرده است.
اما گروهی دیگر از صاحب نظران در این خصوص، مسایل جدی تری را مطرح می کنند. به باور آنها ریشه اصلی عدم تمایل روسیه به مشارکت مستقیم در مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، حضور ناتو و امریکا در این کشور و انحصار مبارزه با مواد مخدر از سوی این نیروهاست.
به باور این گروه از ناظران، روسیه می داند که ریشه های اصلی افزایش کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان در کجاست؛ اما از نظر مشارکت مستقیم در مبارزه با آن، با محدودیت های سنگینی روبروست.
در گزارش های رسمی سازمان های بین المللی سعی می شود ناامنی، دلیل اصلی افزایش مواد مخدر معرفی شود و اخیرا نیز سیگار؛ نهاد بازرسی ویژه بازسازی افغانستان توسط امریکا، اعلام کرد که سود اصلی حاصل از این مواد به جیب شورشیان می رود؛ اما براساس برخی تحلیل ها نسبت ناامنی و مواد مخدر، برعکس است؛ به این معنا که این مواد مخدر است که بهانه ای برای ناامنی شده است نه بالعکس.
بر اساس این فرض، باید دست هایی وجود داشته باشند که در سایه ایجاد ناامنی، از کشت و تولید مواد مخدر بهره های میلیاردها دالری می برند.
براساس گزارش های رسمی، درآمد حاصل از مواد مخدر افغانستان به ۷۰ میلیارد دالر در سال می رسد؛ به نظر نمی رسد این درآمد به جیب کشاورزان فقیر محلی یا حتی دولت افغانستان برود.
دو سال پیش، استیفن لندمن؛ يک تحليلگر امريکايي گفت که واشنگتن و بانک‌ هاي عمده در نيويارک مسئول افزايش توليد ترياک در افغانستان هستند.
این نويسنده و نطاق راديو گفت که واشنگتن در قبال افزايش توليد ترياک در افغانستان مسئول است. بانک‌ هاي بزرگ در نيويارک و وال استريت مسئول هستند. دولت امريکا با آنها توطئه مي ‌کند و بانک ‌ها وجوه به دست آمده از تجارت ترياک را پولشويي مي‌کنند. اين امريکا بود که مزارع خشخاش را دوباره در افغانستان ايجاد کرد.
لندمن در ادامه گفت:"سازمان اطلاعات مرکزي امريکا(سیا) نيز در اين مسئله نقش دارد. اين سازمان از پول به دست آمده از تجارت مواد مخدر براي تامين سرمايه عمليات خود استفاده مي‌کند".
لندمن در رابطه با نزديک شدن تاريخ خروج نيروهاي خارجي از افغانستان گفت:"امريکايي‌ها به افغانستان آمدند؛ تا در اين کشور بمانند. تا زماني که کشت خشخاش ادامه داشته باشد و امريکايي ‌ها کنترل افغانستان را در دست داشته باشند، آنها در اين کشور باقي خواهند ماند".
به نظر می رسد این تحلیل، با برداشت روس ها از معمای مواد مخدر افغانستان نیز همخوانی داشته باشد.
با این وجود، این تنها بدنامی کشت و تولید مواد مخدر است که به مردم و دولت افغانستان می رسد؛ اما سود اصلی آن را سازمان ها، بانک ها و کشورهایی می برند که از قضا انحصار مبارزه با مواد مخدر را نیز در کنترل خود دارند.