ذبیح‌الله مجاهد در واکنش به نگرانی رییس‌جمهور ازبکستان از تاثیر ساخت کانال قوش‌تپه بر به‌هم‌زدن رژیم آبی آسیای میانه، می‌گوید که افغانستان با ایجاد کاناش قوش‌تپه حق هیچ کشوری را تلف نکرده و تنها سهم خود را از دریای آمو گرفته است.

خبرگزاری صدای افغان (آوا) -سرویس مانیتورینگ: شوکت میرضیایف، رییس‌جمهور ازبکستان، روز گذشته در نشست شورای سران کشورهای بنیان‌گذار صندوق بین‌المللی نجات در شهر دوشنبه‌، گفته است که ساخت کانال قوش‌تپه، رژیم آبی آسیای میانه را تغییر می‌دهد.

رییس‌جمهور ازبکستان، ایجاد یک کارگروه مشترک برای بررسی همه جنبه‌های ساخت این کانال با حضور نماینده‌‌ای از جانب افغانستان را برای حل این نگرانی ضروری خوانده است.

میرضیایف، افزوده است: «خوب می‌دانید که جانب افغانستان فعالانه در حال ساخت این کانال است. ایجاد آن نظام آبی و تعادل را در آسیای مرکزی به طور اساسی تغییر می‌دهد. ما پیشنهاد می‌کنیم که موضوع مشارکت نمایندگان افغانستان در گفت‌وگوهای منطقه‌ای در مورد استفاده‌ی مشترک از منابع آبی، بررسی شود.»

در واکنش به نگرانی رییس‌جمهور ازبکستان از پیامد ساخت کانال قوش‌تپه بر به‌هم‌زدن رژیم آبی آسیای میانه، ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی امارت اسلامی، به سلام‌وطندار می‌گوید که افغانستان حق هیچ کشوری را تلف نکرده و تنها سهم خود را از دریای آمو گرفته است.

سخن‌گوی امارت اسلامی، می‌افزاید: «این خطر که این‌ها حس می‌کنند، به جا نیست. امارت اسلامی افغانستان نمی‌خواهد حقوق ملت‌ها و کشورهای دیگر را تلف کند یا حق شان را از دریای آمو ضایع کند، ما متوجه آن هستیم. فقط همان سهمی که افغانستان دارد و مالک آن است، همان را ما می‌گردانیم. کانال قوش‌تپه هم از خود کنترل دارد.»

مجاهد در پیوند به پیشنهاد ازبکستان مبنی بر تشکیل کارگروه مشترک برای بررسی همه ‌جنبه‌ها‌ی کانال‌ قوش‌تپه، می‌گوید که اگر ایجاد آن به سود منطقه و افغانستان باشد، پذیرفته خواهد شد.

شماری از کارشناسان حقوق بین‌المللی آب، نگرانی ازبکستان و کشورهای سهیم در آب دریای آمو را نادرست می‌خوانند و می‌گویند که این کشورها، همواره حقوق آبی افغانستان از دریای آمو را نادیده گرفته اند.

نجیب‌آقا فهیم، پژوهش‌گر حوزه‌ی آب و محیط زیست، می‌گوید که نظر به قراردادهایی که میان اتحادیه‌ی جماهیر شوروی پیشین و افغانستان درباره‌ی استفاده از دریای آمو امضا شده بود، دو کشور هم‌جوار از حقوق مساوی در گونه‌های استفاده از آب دریای آمو برخوردار اند.

او می‌افزاید: «با فروپاشی اتحادیه شوروی کشور های تشکیل دهنده، در قرارداد های که برای استفاده از آب آمو دریا بین خود به امضا رسانیدند، سهم و نقش برای افغانستان در نظر نگرفتند، با وجودیکه افغانستان ۳۰ تا ۴۰ درصد آب آمو را تشکیل می‌دهد، اینها با نادیده گرفتن عرف و قوانین بین الملل، به گونه یک جانبه اب امو دریا را مصرف کردند.»

از سویی هم، نجیب‌الله سدید، دیگر کارشناس حقوق بین‌المللی آب، می‌گوید که کانال قوش‌تپه، تنها ۸ تا ۱۲ درصد آب را از دریای آمور به افغانستان انتقال می‌دهد.

او می‌افزاید: «کانال قوش تپه بین ۸ تا ۱۲ درصد ابی امو دریا را انتقال می دهد،در حالی که ۲۷ اعشاریه ۵ درصد آب دریای آمو را تامین می کند، این مقداری زیادی نیست که کشور های اسیا میانه تشویش کند عدم تبادل ارقام درست، سوء تفاهم ایجاد کرده برای رفع سوءتفاهم درباره این کانال اطلاعات درست داده شود.»

کانال قو‌ش‌تپه با ۲۸۵ کیلومتر طول، بزرگ‌ترین پروژه‌ی انتقال آب در بلخ، جوزجان و فاریاب است که به گفته وزارت اقتصاد تا اکنون، کندن‌کاری نزدیک به ۱۰۸ کلیومتر آن تکمیل شده و حدود ۹ میلیون متر مکعب آب در آن ذخیره شده است.