به مناسبت گرامی‌داشت از سومین سالگرد رحلت حضرت آیت‌الله محسنی (ره)، همایش علمی تحت عنوان «تقریب مذاهب اسلامی از نظر تا عمل» با محوریت دیدگاه ایشان، در شهر مقدس قم برگزار شد. سخنرانان ضمن برشمردن دیدگاه‌های وحدت‌طلبانه و اخوت‌محور آیت‌الله محسنی (ره) گفتند: معظم‌له به تقریب مذاهب اسلامی عمیقا باور‌ داشت و تقریب مذاهب را نه یک تاکتیک بلکه واقعیت عینی و انکارناپذیر جامعه‌ اسلامی می‌دانست.

خبرگزاری صدای افغان (آوا) –قم: همایش علمی تحت عنوان «تقریب مذاهب اسلامی از نظر تا عمل" با محوریت دیدگاه علمی و عملی حضرت آیت‌الله العظمی محسنی (ره) در شهر مقدس قم با حضور رئیس مجمج جهانی اهل‌بیت (ع)، اساتید حوزه و دانشگاه، علما، وکلای پیشین مجلس نمایندگان افغانستان، اعضای شورای علما و جمع کثیری از فعالین علمی و فرهنگی و حوزوی در شهر مقدس قم برگزار گردید.
 
آیت‌الله رضا رمضانی، رئیس مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) و عضو مجمع خبرگان رهبری جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی در این مراسم، ضمن یادآوری از نهضت فکری نو اندیشانه چند دهه‌ای اخیر در جهان اسلام گفت: آیت‌الله محسنی به معنای واقعی کلمه هم عالم بود هم مجاهد و هم خادم، لذا ملت افغانستان باید به وجود چنین شخصیتی افتخار بکند.
 
وی گفت: آثار علمی آیت‌الله محسنی و پرداختن به مسایل روز مانند جامعه و زن و متافزیک و امثالهم خیلی مهم و ارزشمند است. ١٥٠ اثر این عالم ربانی نشان‌دهنده این است که وی در علوم کلامی، فقهی، اخلاقی و اجتماعی و رجالی صاحب نظر بود.
 
رئیس مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) افزود: آیت‌الله محسنی در زمینه اخوت نیز صاحب‌نظر بود و نگاه ایشان به اخوت واقع‌گرایانه بود، یعنی ایشان وحدت و اخوت اسلامی را نه به عنوان تاکتیک، بلکه واقعیت عینی و عمل‌گرایانه و اعتباری قبول داشت. وی گفت: امروز جهان اسلام با توجه به مصائبی که دارد نیازمند آثار آیت‌الله محسنی در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فقهی تقریبی است و باید از آن استفاده شود.
 
عضو مجمع خبرگان رهبری جمهوری اسلامی ایران در ادامه، به اسلام‌ستیزی استعمار و استکبار جهانی اشاره کرد و اضافه کرد: دشمنان دین اسلام امروز از وحدت جامعه اسلامی هراس دارند و همواره در پی اختلاف‌افکنی و تخریب نظام‌های اسلام‌محور از جمله جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنها نظام دینی اسلامی در جهان هستند. وی گفت: پلورالیزم دینی که در آن احترام به ادیان و مذاهب محترم باشد می‌تواند وحدت را رقم بزند.
 
آیت‌الله رمضانی در ادامه به موانع وحدت جامعه اسلامی پرداخت و ابراز کرد: فهم ناصحیح از دنیای امروز یکی از موانع وحدت است، کما اینکه دین را هدف قرار داده و به حاشیه می‌برد. وی همچنین توطئه دشمنان و ایجاد اختلاف توسط آنها در جوامع اسلامی را نیز جزوی از موانع وحدت برشمرده و تصریح کرد سران بعضی از کشورهای اسلامی غلام استکبار و رژیم صهیونیستی شده‌اند که وحدت مسلمین را خدشه‌دار می‌کند.
 
وی تصورات ناصحیح از همدیگر را نیز از موانع وحدت عنوان کرده و به صورت فهرست‌وار به راهکار‌های ایجاد وحدت در جامعه اسلامی اشاره نمود. آیت‌الله رمضانی، ضرورت تقریب و راهکار‌های آن‌ را در شکل‌گیری گفتگوی میان‌مذهبی, راه‌اندازی مجامع و کنفرانس‌های تقریب فقهی، توجه داشتن به دشمن مشترک و فرهنگ‌سازی وحدت اسلامی مهم برشمرده و اضافه کرد: آیت‌الله محسنی به گونه‌ی مشروح و مبسوط به این مباحث و عوامل در آثار علمی‌اش توجه کرده و هم به گونه‌ی عملی آن‌ را اجرا کرده که این الگو و نمونه می‌باشد.
 
در ادامه، دکتر عبدالقیوم سجادی رئیس دانشگاه خاتم النبیین و عضو پیشین مجلس نمایندگان طی سخنانی گفت: امروزه دو گفتمان متضاد در تفکر اسلامی است که یکی گفتمان اعتدالی است و دیگری گفتمان تکفیری. آنچه در قرآن بیان شده و از امت واحده و امت وسط یاد شده، همان گفتمان اعتدالی است که بحث کثرت‌گرایی در اجتهاد مطرح می‌شود که حضرت آیت‌‌الله محسنی معتقد به این نظر بود.
 
رئیس دانشگاه خاتم‌النبیین افزود: در بحث گفتمان تقریب مذاهب اسلامی، آیت‌الله محسنی از نو اندیشان بود و هم در بعد علمی دارای دیدگاه و نظر و راهکار و هم در بعد عملی که کار‌های ماندگار از ایشان بجا مانده است. وی گفت: در بعد علمی آیت‌الله محسنی اعتقاد به وحدت داشت. وی وحدت را به معنای دست کشیدن از عقیده نمی‌دانست، بلکه احترام و شنیده شدن دیدگاه طرف مقابل معنا می‌کرد.
 
سجادی افزود: از نظر آیت‌الله محسنی، مواردی که در زمینه‌ی وحدت وجود دارد اصول مشترک بین مذاهب، تفاوت جزئی فروعات که حتی بین مذاهب اربعه وجود دارد، گفتمان عالمانه شریعت، سرنوشت مشترک جامعه اسلامی و توطئه استعمار علیه مسلمانان همه مواردی است که می‌تواند باعث تقریب مذاهب و اخوت اسلامی شود.
 
وی در ادامه به موانع تقریب مذاهب اسلامی از دیدگاه آیت‌الله محسنی اشاره کرد و گفت: آیت‌الله محسنی چهار عامل اساسی جهالت دینی، تعصبات مذهبی، سودجویی سیاسی و توطئه‌های خارجی را از موانع ایجاد وحدت می‌دانست.
 
نماینده پیشین مجلس افغانستان در پایان سخنانش به راهکار تقریب مذاهب از دیدگاه آیت‌الله محسنی اشاره کرد و اضافه کرد: ایشان راهکار‌های علمی و عملی ارائه کرده که عبارت از نقد علمی گفتمان تکفیری، کار روی فقه و حدیث و تفسیر مشترک شیعه و سنی و چاپ و نشر احادیث مشترک می‌باشد. در بعد عملی هم ایجاد مدارس مشترک، سیمنار‌های علمی مشترک و ایجاد شوراهای مشترک است که البته آیت‌الله محسنی تمامی این موارد را به گونه‌ی عینی و عملی اجرا کرده و منادی واقعی وحدت و تقریب بود.
 
در ادامه حجت‌الاسلام دکتر یاور غفاری از اساتید حوزه ضمن اشاره و استفاده از فرصت‌هایی که پیامبر و امامان (ع) در طول تاریخ ایجاد کرده‌اند گفت: آیت‌الله محسنی در طول دوران حیات از فرصت‌های موجود برای تعالی تعالی جامعه اسلامی به گونه احسن استفاده کرده و از آن بهره برده است.
 
وی گفت: تاریخ حیات آیت‌الله محسنی از آوان جوانی تا پایان گواه این مدعا است. آیت‌الله محسنی از تأسیس حزب حرکت اسلامی گرفته تا حضور در کنفرانس طایف و حضور بین احزاب جهادی اهل سنت تا سخنگوی دولت مجاهدین همه گواه استفاده‌ی ایشان از هر فرصتی برای برقراری اخوت است.
 
غفاری افزود: بعد از کنفرانس بن و تأسیس نظام جمهوری اسلامی، رسمیت مذهب جعفری، احوال شخصیه اهل تشیع، تأسیس مدرسه و دانشگاه خاتم النبیین، تلویزیون تمدن و شورای علما و اخوت اسلامی همه نشان‌دهنده این است که آیت‌الله محسنی خدمات شایانی را برای جامعه در راستای وحدت و تقریب انجام داده است. 
 
این استاد حوزه عنوان کرد: اگر بحث اخوت آیت‌الله محسنی نمی‌بود جنگ‌های احزاب سه گانه (وحدت, جمعیت و اتحاد) شاید به آن شکل پایان نمی‌یافت. وی در پایان گفت که از برکت ندای وحدت‌طلبانه آیت‌الله محسنی است که امروز می‌بینیم عالم اهل سنت در عاشورا سخنران اصلی برای فضایل اهلبیت (ع) است و این کار ایشان در جامعه بی‌نظیر است.
 
حجت‌الاسلام دکتر ضامن‌علی حبیبی استاد دانشگاه و مدیر مدرسه سنایی و دیگر سخنران این مراسم با انتقاد از محدودیت‌ها و تنگ‌نظری‌ها گفت: نباید تجلیل از شخصیت‌هایی امثال آیت‌الله محسنی تنها منوط به حرکت اسلامی شود و یا سران دیگر احزاب به همین شکل، بلکه این‌ها فراجناحی کار کردند و باید تجلیل شوند.
 
وی در ارتباط با دیدگاه رجالی آیت‌الله محسنی نیز گفت: ایشان شاگرد آیت‌الله خویی (ره) بود و معتقد به سند و ثقه بودن راوی حدیث بوده و آثار گران‌سنگی نیز در این زمینه دارد.
 
محمدجواد برهانی، رئیس موسسه فانوس و استاد حوزه نیز دیدگاه آیت‌الله محسنی و آیت‌الله فیاض را راجع به زنان و ضرورت‌ها و الزامات کاری و رویکرد فقهی تبیین نمود. وی گفت: سه دیدگاه در تفکر اسلامی راجع به زن وجود دارد که عبارت از دیدگاه فمینیستی و افراطی به زن، دیدگاه تفریطی و سنتی به زن و دیدگاه اعتدالی به زن که آیت‌الله محسنی و فیاض در زمره دیدگاه اعتدالی هستند.
 
وی گفت: از نظر هر دو مرجع، با توجه به شرایطی زن می‌تواند مجتهد، رئیس جمهور و قاضی شود. برهانی با بیان دلایل و مستنداتِ نظرات این دو مرجع افزود که هر دو به اخبار ضعیف و مخالف عقل اعتباری قایل نیستند و نگاه آنها با توجه به شرایط و مقتضیات زمان برای رهبری و قضاوت زن‌ها در جامعه قابل توجه است.
 
برهانی در پایان سخنانش افزود: نگاه و اندیشه نوگرایانه این دو مرجع به زنان در شرایط کنونی بسیار حایز اهمیت، مهم و راهگشا می‌باشد.