نشست علمی پژوهشی "مباهله از دیدگاه اسلام" از سوی مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان و انجمن فقه و اصول مدرسه حجتیه در دفتر نمایندگی مرکز تبیان در شهر مقدس قم برگزار شد.

خبرگزاری صدای افغان (آوا) -قم: حجت‌الاسلام سمیع‌الله رضایی کارشناس این نشست در توضیح اینکه مباهله به چه معنا بوده و به چه منظور و میان چه کسانی اتفاق افتاده است، گفت:  مباهله در آيه 61 سوره آل عمران ذيل كلمه‏ «نَبْتَهِلْ» مورد بحث قرار گرفته است‏. «ابتهال» از «بهله» بفتح باء و ضم آن گرفته شده؛ كه در اصل به معنى «لعنت» بوده است، سپس در دعا و مسألتى كه با اصرار و الحاح توأم باشد زياد استعمال شده است. مصدر «مباهله» كه فعل «نبتهل» مضارع آن است به‏‌ معناى ملاعنه است، يعنى لعنت‏ کردن يكديگر، هرچند كه در خصوص آيه به‏ معناى چيزى نظير محاجّه بين رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و بين بزرگان نصارا است. و به منظور نفرين بحال دروغگويانى است كه در اين ماجرا در يكى از دو طرف مباهله قرار دارند، يا در طرف «اسلام» و يا در طرف «مسيحيت» قرار گرفته‏‌‌اند. اسلام مى‏‌گفت هيچ معبودى غير خدا نيست و عيسى عليه السّلام بنده خدا و رسول او است، مسيحيّت مى‏‌گفتند: عيسى خودش اللّه و يا پسر اللّه است و يا اللّه سوّمى از سه خدا است.

رضایی در پاسخ به اینکه چرا مباهله تنها بين شخص رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و بين بزرگان نصارا صورت نگرفت، بلكه به فرزندان و زنان نيز تعميم داده شد؟ اظهار داشت: تعميم دادن دعوت به فرزندان و زنان برای اين بوده كه اين احتجاج اطمينان‏‌آورتر باشد، چون وقتى كسى زن و بچه خود را هم نفرين كند، طرف مقابلش مى‏‌فهمد كه او به صدق دعوى خود ايمان كامل دارد، براى اينكه خداى تعالى محبّت به زن و فرزند و شفقت بر آنان را در دل هركسى قرار داده، به‏ طورى كه هر انسانى حاضر است با مايه گذاشتن جان خود، آنان را از خطر حفظ كند و براى حفظ آنان و در راه حمايت و غيرت و دفاع از آنان دست به كارهاى خطرناک می‌زند، ولى حاضر نيست براى حفظ خود، ايشان را به خطر بيندازد و عينا به همين جهت است كه می‌بينيم در آيه شريفه‏، فرزندان را اوّل و زنان را دوّم و خويشتن را در مرحله سوم ذكر كرده، چون محبّت انسان نسبت به فرزندان شديدتر و بادوام‏‌تر است.

کارشناس این نشست در توضیح اینکه در قضيه «مباهله»، رسول اللّه (ص) اهل بيت خود را به‏ عنوان نمونه‏‌هايى از مؤمنين همراه برد، يا به‏ عنوان شركای خود در دعوت همراه خود برد؟ گفت: اگر آوردن رسول خدا نامبردگان را به‏ عنوان نمونه‏‌اى از مردان و زنان و كودكان مؤمنين مى‏‌بود، لازم بود حدّاقل دو نفر مرد و سه زن و سه فرزند همراه خود مى‏‌آورد تا فرمان «أنفسنا و نساءنا و ابناءنا» را امتثال كرده باشد، پس اگر از مردان تنها على عليه‌السّلام و از زنان تنها فاطمه عليها السّلام و از فرزندان تنها حسنين عليهما السّلام را آورد، براى اين بود كه آوردن همين‌‏ها مصحّح صدق امتثال بوده، به اين معنا كه غير از نامبردگان كسى كه شركت دادنش امتثال امر خدا باشد نيافته است.

وی ادامه داد: از طرفى وفد نجران براى اين از نجران به مدينه آمدند كه در امر عيسى بن مريم با شخص رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله، معارضه و بحث و محاجّه كنند چون آن جناب ادّعاى رسالت كرده بود و دعوت رسالت مستند به وحى قائم به آن جناب بود و امّا پيروان و مؤمنين به وى دخالتى در اين ادّعا نداشتند و مسيحيان نجران كار به كار آنان نداشتند، و مشتاق ديدار آنان نبودند تا رسول خدا چند نفر را به‏ عنوان نمونه به ايشان نشان بدهد. و آيه شريفه هم خطابش متوجه شخص رسول خدا ص است و می‌فرمايد: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ». پس رسول خدا ص حضرات نامبرده را به‏ عنوان آوردن نمونه‏‌اى از مؤمنين اقدام نفرموده، چون مؤمنين بدان جهت كه مؤمن بودند سهمى و نصيبى از اين محاجّه و مباهله نداشتند تا در معرض لعنت و عذاب (البته اگر دروغگو باشند) قرار بگيرند و اگر دعوى آن طور كه قائم به شخص آن جناب بود به همراهانش قائم نبود، هيچ وجهى براى شركت دادن آنان به نظر نمی‌رسيد.

حجت‌الاسلام رضایی در پاسخ به این سوال که آیا «مباهله» تنها اختصاص به شخص رسول خدا ص در خصوص ماجراى نصاراى نجران دارد یا خیر؟ گفت: خير، مباهله از معجزات باقيه اسلام و قرآن است، هر فرد با ايمان می‌تواند به اولين پيشواى خود پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله تأسى نموده، در راه اثبات هر حقيقتى از حقايق ثابته دين با همين سلاح پنجه در پنجه خصم خود انداخته، با درخواست از پيشگاه خداى توانا، فرمان نابودى وى را صادر كند. اين دانشمندان هر وقت خواستند، می‌توانند با فردى از افراد با ايمان مسلمين مباهله كرده، حقانيّت اين آئين پاک و دعاوى آن را آزموده و ثبوت هويت معجزه را از نزدیک و با رأى العين، مشاهده نمايند. اين گوى و اين ميدان. (نقل از ترجمه رساله اعجاز علّامه رحمه اللّه). ائمه علیهم‌السلام نیز نه تنها اين عمل را مشروع دانسته‏‌اند، بلكه بدان سفارش هم كرده‌‏اند.