در گفتمانی که به مناسبت صدمین سالروز استرداد استقلال افغانستان از سوی دفتر نمایندگی خبرگزاری صدای افغان(آوا) در هرات برگزار شد، دانشجویان در رابطه به استقلال و حاکمیت ملی کشور بحث و گفتگو کردند.

خانم مهدیار؛ طلبه حوزه و پژوهشگر در این گفتمان گفت: «زمانی یک کشور و یک ملت استقلال سیاسی دارد و دارای حاکمیت ملی است که هیچ کشوری در امور داخلی و خارجی اش دخالت نداشته  باشد».

وی افزود؛ هرگاه مردم افغانستان نیز توانستند در مورد سرنوشت و آینده، خود شان تصمیم بگیرند و در تصمیمات شان استقلال داشته باشند، دارای استقلال سیاسی و حاکمیت ملی خواهند بود.

موصوف با توجه به تعاریف حاکمیت ملی ابراز داشت؛ افغانستان با وجود سه دهه و جنگ و درگیری هنوز نتوانسته به استقلال سیاسی و حاکمیت ملی دست یابد.

بر بنیاد اظهارات وی هم اکنون مردم افغانستان و نمایندگان شان همانند دوره‌های گذشته هیچ نقشی در تعین حاکمان این سرزمین ندارند که میتوان گفت این کشور نه حاکمیت ملی دارد و نه حاکمیت مردمی.  

از سویی، وی دلیل تجلیل از روز استقلال را با وجود عدم استقلال سیاسی و حاکمیت ملی کشور، خوی استکبار ستیزی و ظلم ستیزی مردم افغانستان می‌داند.

مهدیار گفت: «تجلیل از روز استقلال خوب است که انجام شود، اما اگر این روز به دور از اصراف باشد و با تحلیل و تجزیه نقاط قوت وضعف فعالیت‌های استکبار ستیزی در آن زمان  صورت گیرد به مراتب بهتر و مؤثرتر تمام  خواهد شد».

در همین حال آقای اخلاقی؛ خبرنگار و فعال رسانه‌ای نیز عدم استقلالیت سیاسی و حاکمیت ملی افغانستان را می‌پذیرد اما تاکید می‌کند که تجلیل از روز استقلال کشور ممثل وحدت ملی و یک هشدار برای کشورهای بیرونی است که دست از دخالت در امور داخلی و خارجی کشور بردارند.

این فعال رسانه‌ای می‌گوید:« امروز به جرئت می‌توانیم بگوییم که افغانستان با وجود سه دهه جهاد امنیت قاطع و حاکمیت ملی ندارد و در مقایسه با گذشته هیچ تغیر مثبتی نداشته است».

موصوف بهترین راه را برای هدفمند ساختن تجلیل از روز استقلال کشور، کمک به خانواده‌های شهدا و حمایت از طرح‌های اقتصادی و توسعوی در کشور می‌داند.

با این حال خانم مصباح؛ فارغ التحصیل دانشکده حقوق و علوم سیاسی می‌گوید از دیر زمان تا کنون حاکمیت ملی و خیلی از موضوعات دیگر در افغانستان در حد یک تعریف و سمبول باقی مانده و جنبه عملی به خود نگرفته است.

بنا بر تعریف این فعال حقوقی، زمانی حاکمیت ملی در افغانستان برقرار خواهد شد که حاکم یا رییس جهمور کشور به صورت شفاف به وسیله مردم و نمایندگان دلسوز شان انتخاب شود نه یک کشور بیرونی.

به گفته وی با اینکه در هر دوره از انتخاب مردم افغانستان با شور و اشتیاق فراوانی به پای صندوق‌های رأی حاضر می‌شوند اما هیچ نقشی در تعیین رییس جمهور ندارند و از آنان صرفا به عنوان سیاهی لشکر و برای پیشبرد یک بازی سیاسی استفاده می‌شود.

موصوف با اینکه افغانستان را فاقد استقلال سیاسی و حاکمیت ملی می‌داند اما تجلیل از روز استقلال را یک امر مثبت با پیامد مثبت می‌داند.

طبق تحلیل وی با تجلیل از روز استقلال می‌توان روحیه وطن دوستی، وحدت ملی، استکبار ستیزی و ظلم ستیزی را در وجود مردم افغانستان زنده کرد.

خانم مصباح نیز معتقد است این روز در سال‌های آینده باید به شیوه درست و متفاوت از سال‌های دیگر  تجلیل شده و از مصرف هزینه‌های هنگفت مالی خود داری شود.