علامه شهید سید اسماعیل بلخی ویژگی های خاص خودش را داشت و از سلسله‌علمای بی‌نظیر افغانستان، مانند سید جمال الدین و مولانا جلال الدین محمد بلخی، از بسیاری علوم و فنون بهره‌مند بود و با این ویژگی، یک سیاستمدار معاصر نیز بود.

به گزارش آوا، محمد محقق؛ معاون دوم ریاست اجرایی، امروز (یکشنبه ۳۱ سرطان) در سمینار گرامی‌داشت از سالیاد شهادت علامه شهید سید اسماعیل بلخی در کابل، با بیان این مطلب، گفت: شهید بلخی در عین حال یک مبارز ضد استعمار و یک دموکراسی‌خواه نیز بود. اندیشه وی در شعر جمهوریت تبلور یافته است.
 
معاون دوم ریاست اجرایی خاطرنشان کرد: بلخی وقتی که انتقاد می کرد از نظام سیاسی  آن روز بود و این چیزی است که امروز هم بسیار تغییر نکرده است.
 
آقای محقق افزود: بلخی به تمام اندیشه های دانشمندان دسترسی داشت و در سخنرانی های خود اصولی را مطرح می کرد که امروزه بسیاری از علما به آن نرسیده اند.
 
آقای محقق با بیان اینکه از دید شهید بلخی تا تحول پیش نیاید تکامل ممکن نیست، ابراز داشت که علامه بلخی به علوم و فنون آن روز دسترسی داشت و به پیشرفته ترین مباحث علمی پی برده بود.
 
به گفته معاون دوم ریاست اجرایی، اندیشه های علامه بلخی در چهل سال گذشته با نسل جهاد افغانستان همراه بوده است.

برای بلخی، سید و عام، سیاه و سفید معنی نداشت
در همین حال، سناتور صدیقه بلخی؛ دختر شهید بلخی نیز در سمنیار گرامی‌داشت از سالیاد شهادت علامه سید اسماعیل بلخی گفت: بلخی را که دو کانون مهم اسلامی یعنی الازهر مصر و نجف اشرف «علامه» خطاب کرده بودند، بی‌جا نبوده است.


 
به گفته وی، بلخی از زنان می خواست که از زر و زیور زودگذار دست کشیده و دوشادوش مردان در ساختن و آبادنی کشور تلاش نمایند.
 
سناتور صدیقه بلخی خاطرنشان کرد که از نظر بلخی باید به همه افراد جامعه از جمله کودکان احترام گذاشته شود.
 
به گفته وی، بلخی در عصر خودش مشوق تمام خانم های پایین رتبه و بالارتبه زنان برای مشارکت بود.
 
خانم بلخی ابراز داشت که بلخی زشتی خصال بشر را از جهل می داند و می گوید تمام مشکلات بشر از جهل است.
 
وی با بیان اینکه شهید بلخی، جنگ شیعه و سنی را در قندهار چنان میانجیگری کرد که تا امروز در آن جامعه خبری از برخورد شیعه و سنی نیست، افزود مرام بلخی برادری و اخوت در جامعه بشری بود، برای بلخی سیاه و سفید، مذهب و اینکه من کی هستم و تو کی هستی معنی نداشت.
 
سناتور صدیقه بلخی تاکید کرد که بلخی برای اصلاح جامعه از خود شروع کرد که تفاوت بین سید و عام نیست، گاهی عمامه سیاه بر سر می کرد و گاهی عمامه سفید.
 
وی با ابراز اینکه ندای بلخی و همراهان او صلح و آرامش مردم بود، در پایان سخنان خود علاوه کرد که هدف و مرام «حزب ارشاد» سرنگونی نظام نبود؛ بلکه اصلاح نظام و روشنگری برای مردم بود.