وزارت خارجه امریکا، در گزارش سالانه‌اش در مورد وضعیت حقوق بشری جهان، از افزایش حمله‌های انتحاری در برابر غیر نظامیان در افغانستان، هشدار داده است.

به گزارش مانیتورینگ آوا، در این گزارش تأکید شده که تبعیض سیستماتیک علیه مردم هزاره و شیعه همچنان ادامه دارد و حملات خونین گروههای تروریستی نیز بر هزاره ها شدت گرفته است. در بخشی از این گزارش آمده است: «تبعیض اجتماعی و نژادی علیه هزاره‌ها در افغانستان به اشکال مختلف ادامه دارد، حکومت افغانستان افسران هزاره را به شکل نمادین و بدون صلاحیت در وزارت داخله استخدام می‌کند، افسران هزاره بیشتر به مناطق ناامن افغانستان فرستاده می‌شوند و داعش هم به یک تهدید جدی علیه هزاره‌ها در افغانستان مبدل شده است.»

سرآغاز حملات گروه داعش علیه شیعیان افغانستان به بعد از گروگان‌گیری ۳۱ مسافر هزاره در مسیر شاهراه زابل در سال ۱۳۹۳ برمی‌گردد. این گروگان‌گیری که هم‌زمان با آغاز نخستین فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان است، نشان‌دهنده یک تغییر اولویت‌های جنگی از نظامیان افغانستان و نیروهای خارجی به غیرنظامیان، آن‌هم هزاره‌ها و شیعیان این کشور است.

به دنبال این گروگان‌گیری و در چهار سال گذشته، گروه داعش مرحله جدید و سازمان یافته‌ای از حمله بر تجمعات و امکان مذهبی شیعیان افغانستان را دنبال کرده است.

بر اساس گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، شیعیان افغانستان از سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۵) مورد حملات مسلحانه قرار گرفته‌اند. این حملات از سال ۱۳۹۵ شدت گرفته و در اثر حملات متعدد مسلحانه و حملات انتحاری و گروگان‌گیری، شماری زیادی از شیعیان کشته و زخمی شده‌اند.

بر اساس بررسی‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، هدف اصلی این حملات، یک گروه خاص قومی و مذهبی یعنی هزاره‌های شیعه بوده است.

در چهار سال گذشته در افغانستان ۵۴۴ هزاره شیعه‌مذهب کشته شده و ۹۹۴ تن دیگر زخمی شده‌اند.

این آمارها نشان می‌دهد که بیشترین حملات بالای مراکز مذهبی شیعیان صورت گرفته و بیشترین آمار قربانیان نیز در این مراکز بوده است. البته ذکر این نکته مهم است آماری که از تلفات این حملات در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، آمار واقعی نبوده و آمار حقیقی حملات داعش بر هزاره‌های افغانستان، بالاتر از این آمار پنداشته می‌شود.

از سوی دیگر، خبرنامه عمده‌ترین خبرهایی که رسانه‌ای شده را جمع‌آوری کرده و ممکن است برخی از حملات کوچک‌ گروه داعش بر هزاره‌ها و شیعیان از قلم باقی مانده باشد.

گروگانگیری (۳۴ کشته)
رویدادهای گروگان‌گیری، اولین تاکتیک‌های عملیاتی گروه داعش و فرماندهان وابسته به این گروه در  افغانستان به حساب می‌رود و معمولا هزاره‌ها و شیعیان هدف چنین حملاتی بوده‌اند.

در زیر دو نمونه برجسته این حملات گروگان‌گیری یاد شده؛ اما ممکن است حملات کوچک دیگری نیز در حوزه گروگان‌گیری رخ داده باشد.

۱. گروگانگیری و قتل ۱۴ مسافر در ولایت غور: عبدالرحمن مزمل، از فرماندهان طالبان در ولایت غور که با داعش بیعت کرده، روز ۳ اسد سال ۱۳۹۳ دست‌ کم ۱۴ غیرنظامی مربوط به قوم هزاره را از ۳ بس مسافربری در مرکز ولایت غور پیاده کرده و همه آنان را به قتل رساند. یک نو‌عروس و داماد نیز شامل قربانیان این رویداد بودند. این رویداد در منطقه‌ای موسوم به «بادگاه» در ۲۵ کیلومتری فیروز‌کوه؛ مرکز ولایت غور رخ داده بود.


در ۵ عقرب ۱۳۹۶ گروه داعش در ولایت غور، بیش از ۳۰ غیرنظامی دیگر را  ربود و ۲۶ تن آن‌ها را قتل عام کرد. نشانه‌ها و گزارش‌های لازم که نشان دهد این  غیرنظامیان هزاره یا شیعه بوده باشند، وجود ندارد؛ اما این رویداد نیز یکی از نمونه‌های بزرگ گروگان‌گیری داعش در افغانستان به حساب می‌رود. با این وجود، آمار کشته‌های این گروگان‌گیری در این گزارش حساب نشده است.

۲. گروگانگیری ۳۱ مسافر در ولایت زابل: به‌ تاریخ ۴ حوت ۱۳۹۳، ۳۱ مسافر هزاره شیعه‌مذهب توسط افراد مسلح نقاب‌پوش که به گفته مقام‌های حکومت وحدت ملی وابسته به داعش بودند، در ولسوالی شاه‌جوی زابل ربوده شدند. چند ماه بعد و در ۱۷ عقرب ۱۳۹۴، هفت تن از این مسافران به گونه فجیعی کشته شدند.

۳. گروگانگیری و قتل ۱۳ کارگر معدن در ولایت بغلان: افراد مسلح سیاه‌پوش که لباس و برخورد شبیه گروه داعش داشتند، در ۱۷ جدی ۱۳۹۵، ۱۳ کارگر معدن ذغال سنگ را که همه هزاره و از شیعیان ولایت دایکندی بودند، در ولسوالی تاله و برفک ولایت بغلان ربوده و تیرباران کردند. به دنبال این حادثه، در حالی که گروه طالبان دست داشتن در این حمله را رد کرد و داعش نیز واکنشی نشان نداد، مردم تاله‌ و برفک تأیید کردند که گروه داعش با حمله بر یک موتر نوع فلانکوچ، کارگران معدن زغال سنگ این ولسوالی را که تمام ‌شان شعیه‌‌مذهب بودند، تیرباران کردند.

حمله بر تجمعات مردمی (۱۹۱ کشته و ۵۰۳ زخمی)
یکی از جدی‌ترین و پرتلفات‌ترین حملاتی که به نام گروه داعش علیه هزاره‌ها و شیعیان افغانستان در طول چهار سال گذشته صورت گرفته، حمله بر تجمعات مردمی بوده که آخرین مورد آن، حمله روز یک‌شنبه (۲ ثور) بر یک مرکز توزیع تذکره در غرب شهر کابل می‌باشد.

حملاتی که گروه داعش بر تجمع هزاره‌ها انجام داده به این شرح است:

۱. حمله بر دادخواهان جنبش روشنایی: حملات انتحاری در میان معترضان جنبش روشنایی در تاریخ ۲ اسد ۱۳۹۵خورشیدی، اولین و خونین‌ترین حمله‌یی بود که در این سال‌ها رخ داده و تمامی قربانیان آن نیز غیرنظامیانی بودند که در یک اعتراض فراگیر مدنی در میدان دهمزنگ شهر کابل گردهم آمده بودند.


در آن حمله که گروه داعش مسؤولیت آن را پذیرفت، بیش از ۸۰ تن کشته شدند و بیش از ۳۰۰ تن دیگر زخم برداشتند.

۲. حمله بر مراسم سالگرد ترور عبدالعلی مزاری: حمله انتحاری بر تجمع هزاره‌های افغانستان در سالگرد ترور عبدالعلی مزاری؛ رهبر فقید حزب وحدت اسلامی افغانستان در ۱۸ حوت ۱۳۹۶، ۹ کشته و ۱۸ زخمی بر جای گذاشت.

۳. حمله بر تجمع مردم در نوروز ۱۳۹۷: گروه داعش در حمله دیگر بر یک تجمع در نوروز ۱۳۹۷، فاجعه خونین دیگری را آفرید. در این حمله انتحاری ۳۳ غیرنظامی کشته و ۶۵ تن دیگر زخمی شدند. در این حمله، مهاجم انتحاری مواد انفجاری همراهش را در بین دسته‌هایی از مردم که می‌خواستند به سوی مراسم جشن نوروز به کارته سخی کابل بروند، منفجر ساخت.

۴. حمله بر یک مرکز توزیع تذکره در غرب کابل: نزدیک ساعت ۱۰ صبح روز یک‌شنبه (۲ ثور ۱۳۹۷) در دروازه ورودی یک مرکز توزیع تذکره در منطقه مهتاب‌قلعه دشت برچی، واقع در حوزه ششم امنیتی شهر کابل، یک حمله انتحاری صورت گرفت.


آخرین آماری که از این حمله‌ انتحاری از سوی نهادهای امنیتی افغانستان اعلام گردید، شامل ۶۹ کشته و ۱۲۰ زخمی می‌شود.

اکثر قربانیان این رویداد را کسانی تشکیل می‌دهند که برای گرفتن تذکره یا شناس‌نامه شهروندی، در این مرکز صف کشیده بودند. زنان و کودکان نیز شامل این قربانیان اند و داعش مسؤولیت آن را بر عهده گرفته است.

حملات بر اماکن مقدس، مراکز مذهبی و فرهنگی (۲۶۹ کشته و ۵۵۶ زخمی)
یک هدف عمده و اساسی حملات گروه داعش در چهار سال گذشته، اماکن مذهبی، مساجد و تکایای شیعیان افغانستان بوده است.

۱. زیارت کارته سخی در کابل: در ۲۰ میزان سال ۱۳۹۵ خورشیدی یک گروه از تروریستان انتحاری در شب عاشورا، شیعیان را در زیارت کارته سخی شهر کابل هدف حمله قرار دادند. در این حمله که مسؤولیت آن را داعش برعهده گرفت حدود ۱۸ غیرنظامی به شمول زنان و کودکان کشته شده و ۵۸ تن دیگر زخمی شدند.

۲. حمله بر دسته عزاداری در بلخ: یک روز پس از حمله کارته سخی کابل (۲۱ میزان ۱۳۹۵)، مواد منفجره جاسازی شده در کنار جاده در مسیر عبور یک دسته عزاداران در ولسوالی بلخ ولایت بلخ در شب یازدهم محرم، ۱۴ کشته و ۷۰ زخمی بر جای گذاشت که مسؤولیت این رویداد را نیز داعش بر عهده گرفت.

۳. مسجد باقرالعلوم: در ۱ قوس ۱۳۹۵ و هم‌زمان با اربعین امام حسین(ع)، یک انتحارکننده گروه داعش خود را در میان جمعی از عزاداران در مسجد باقرالعلوم شهر کابل منفجر کرد که ۴۰ کشته و ۸۰ زخمی بر جای گذاشت.


۴. مسجد الزهرا: در ۲۵ جوزای سال ۱۳۹۶ در یک حمله انتحاری در مسجد الزهرا در غرب شهر کابل در شب قدر ماه رمضان، ۴ تن کشته و ۸ تن دیگر زخمی شدند. مسؤولیت این رویداد را نیز داعش بر عهده گرفت.

۵. مسجد جوادیه شهر هرات: در ۱۰ اسد سال ۱۳۹۶، حوالی ساعت هشت شب، دو مهاجم انتحاری داخل مسجد جوادیه در منطقه‌ بکرآباد در شهر هرات در غرب افغانستان شده و نمازگزاران شیعه را هدف قرار دادند. این مهاجمان در آغاز نمازگزاران را هدف گلوله قرار داده و سپس خود را منفجر کردند.

مقام‌های محلی ولایت هرات گفته‌اند که در این رویداد ۲۹ تن کشته و ۶۴ تن دیگر زخم برداشته‌اند.

اما ستاد بزرگداشت شهدای مسجد جوادیه در اعلامیه‌ای گفت که در حمله به این مسجد، ۳۶ تن کشته شده‌اند. با این حال داعش مسؤولیت این حمله را بر عهده گرفته و ادعا کرده که در حمله به مسجد جوادیه در شهر هرات حدود ۵۰ شیعه کشته و ۸۰ تن دیگر زخمی شده‌اند.

۶. مسجد امام زمان در شمال شهر کابل: در ۳ سنبله‌ ۱۳۹۶ حمله‌ای بر مسجد امام زمان در شمال شهر کابل صورت گرفت. حمله بر مسجد امام زمان در منطقه قلعه نجارهای خیرخانه در شمال کابل پس از ۵ ساعت درگیری و با کشته شدن مهاجمان انتحاری به پایان رسید. حدود ۴۰ تن از شیعیان کشته و ۹۰ تن دیگر زخمی شدند.

۷. قلعه فتح‌الله: حمله انتحاری دیگر گروه داعش در ظهر روز عاشورای ۱۳۹۶ (۵ میزان) در کابل و در جاده هفتم منطقه قلعه فتح الله رخ داد که ۵ کشته و ۲۰ زخمی بر جای گذاشت.

۸. مسجد امام زمان در غرب کابل: مسجد امام زمان این بار در غرب کابل مورد حمله یک حمله‌کننده انتحاری گروه داعش قرار گرفت (۲۸ میزان ۱۳۹۶) که ۵۶ کشته و ۵۵ زخمی بر جای گذاشت.

۹. کتابخانه شهرک المهدی شهرستان جبرئیل ولایت هرات: در ۳۰ قوس ۱۳۹۶ یک انفجار در ولایت هرات و این‌بار در کنار کتاب‌خانه عمومی شهرک المهدی شهرستان جبرئیل رخ داد. ساکنان این شهرک عموما هزاره و شیعه هستند و هدف انفجار مواد جاسازی شده در یک موترسایکل سه چرخ، کتاب‌خانه عمومی این شهرک بود که از طرف ایران ساخته شده بود. در این حمله ۴ تن کشته و ۶ تن دیگر زخم برداشتند؛ اما شاهدان عینی اعلام کرده بودند که این رویداد ۵ کشته و بیش از ۱۵ زخمی برجای گذاشته است.

۱۰. مرکز فرهنگی اجتماعی تبیان در کابل: در ادامه حملات انتحاری گروه داعش در افغانستان، این گروه در ۷ جدی ۱۳۹۶، یک مرکز فرهنگی و یک خبرگزاری وابسته به شیعیان افغانستان را هدف قرار داد. حمله انتحاری یک عضو گروه داعش به مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان و خبرگزاری صدای افغان (آوا)، ۵۲ کشته و ۹۰ زخمی برجای گذاشت.


۱۱. حمله بر یک مرکز آموزشی در کابل: در ماه حوت سال ۱۳۹۶ حمله‌ انتحاری بر یک مرکز آموزشی به نام «کوثر دانش» در غرب کابل صورت گرفت که در این رویداد ۸ تن از دانش‌آموزان زخم برداشتند.

کشتار گروهی و هدفمند ( ۵۰ کشته)
در یک حمله که سازمان ملل آن را جنایت جنگی خوانده، در ۱۲ اسد ۱۳۹۶، طالبان مسلح با همکاری داعش بر روستای میرزاولنگ ولسوالی صیاد ولایت سرپل حمله کردند. در نتیجه، روستای استراتژیک میرزاولنگ که ساکنان آن اکثرا شیعه مذهب هستند، پس از دو روز نبرد سنگین در تاریخ ۱۴ اسد به‌دست طالبان افتاد.

گروه داعش و طالبان با تسلط بر این روستا بیش از ۵۰  غیرنظامی را تیرباران کرده و یا سربریدند و ۵۰۰ خانواده ساکن در دره میرزاولنگ نیز به‌دنبال سقوط این منطقه، خانه‌های‌شان را ترک کرده و به مرکز ولایت سرپل پناه بردند. این حمله واکنش‌های گسترده‌ داخلی و بین‌المللی را به همراه داشت.

با توجه به حملات فوق، با آن‌که داعش حملات خونین دیگری را نیز به غیر از هزاره‌ها و شیعیان در افغانستان انجام داده؛ اما هدف این گروه در کلان‌شهرهای افغانستان به ویژه پایتخت کشور، همواره هدف قرار دادن هزاره‌ها و شیعیان بوده است. داعش در اکثر اعلامیه‌هایی که مسؤولیت این حملات را برعهده گرفته، از کشتار شیعیان، سخن گفته است.

بر این مبنا، اکنون بسیاری از کارشناسان خواهان توجه فوری حکومت افغانستان به مسأله کشتار هدفمند این قشر جامعه افغانستان توسط داعش می‌باشند. با آن‌که حکومت وحدت ملی طرح تأمین امنیت مساجد را دست کم در کابل عملی ساخته؛ اما نوع حملات نشان می‌دهد که شهروندان شیعه افغانستان تنها در مساجد مورد تهدید نیستند. بخش‌بندی حملات بالا نشان داده که همه تجمات به شمول گردهمایی‌های دینی، فرهنگی و سیاسی هزاره‌ها و شیعیان، دست‌کم در پایتخت افغانستان از اهداف بالقوه داعش می‌باشد.

بر این اساس، نیاز است تا برنامه‌های گسترده‌تری برای حفاظت از این بخش شهروندان افغانستان روی دست گرفته شود.