نتایج یک نظرسنجی تازه‌ دید‌بان حمایت از رسانه‌های آزاد افغانستان "نی" که به منظور بررسی کارهای پژوهشی در رسانه‌های کشور راه‌اندازی شده‌است، نشان می‌دهد که عدم دسترسی به اطلاعات از سوی ارگان‌های دولتی بیشتر از ناامنی، مانع تولید گزارش های تحقیقی در کشور می‌شود.

به گزارش آوا، مجیب‌ خلوتگر؛ رئیس اجرایی «نی»، امروز (سه‌شنبه، ۲۸ حمل) در نشست ارائه‌ نتایج این نظرسنجی گفت که در این نظرپرسی با 60 رسانه‌ای که در مرکز و ولایت‌ها (بلخ، هرات، قندهار، و ننگرهار) فعالیت داشته و دارای واحد تولید خبر و گزارش بوده‌اند، صحبت شده‌است.
 
به گفته‌ آقای خلوتگر، مسؤولان خبر 20 رسانه در کابل اعم از تلویزیون، رادیو، روزنامه و خبرگزاری‌ و 40 رسانه دیگر در چهار ولایت بزرگ در این نظرپرسی اشتراک نموده و پاسخ داده‌اند.
 
عدم دسترسی به اطلاعات
بر اساس یافته های این نظرپرسی، عدم دسترسی به اطلاعات از بزرگترین چالش‌های رسانه‌ها در کار تهیه گزارش های تحقیقی گفته شده است.
 
بیش از 83 درصد خبرنگاران و رسانه هایی که در این نظرسنجی شرکت کرده اند، عدم دسترسی به اطلاعات را مانعی بزرگ در برابر تهیه‌ گزارش های پژوهشی در کشور دانسته اند.
 
۵۱ رسانه گفته اند که عدم دسترسی به اطلاعات بزرگترین چالش سد راه کار تهیه گزارش های تحقیقی‌ است.
 
گزارشگران تحقیقی گفته اند که همواره در تهیه‌ گزارش‌ منابع، از دادن اطلاعات فرار می‌کنند و یا با وقت‌کُشی می‌خواهند اطلاعات را به خبرنگار ندهند. برخی اوقات گزارش‌گران حتی دو الی سه ماه برای دریافت دیدگاه یک مقام دولتی منتظر مانده اند.
 
خلوتگر یادآور شد که گزارشگران پژوهشی انتقاد دارند که هیچ تعریف مشخصی از گزارش تحقیقی نزد حکومت وجود ندارد و چگونگی همکاری حکومت با خبرنگاران روشن نیست. حکومت تمام ‌اطلاعات را محرم قلمداد می‌کند و از شریک سازی آن با رسانه‌ها و مردم خودداری می‌کند و یا به حدی وقت کُشی می کند تا خبرنگار از موضوع دلسرد می‌شود.
 
همچنین گزارش‌گران تحقیقی به نی گفته‌اند که ایجاد کمیسیون نظارت حق دسترسی به اطلاعات نیز هیچ‌ کمکی به انجام گزارش‌های تحقیقی نکرده و هنوز هم ادارات از دادن اطلاعات به آنان خودداری می‌کنند.
 
نبود امنیت
نبود فضای امن و مناسب برای تهیه گزارش‌های تحقیقی مشکل دومی است که در این نظرسنجی، شناسایی شده است.
 
حدود 30 درصد مدیران رسانه ها در این نظرسنجی گفته اند که نبود امنیت و فضای مناسب برای خبرنگاران و رسانه ها مانع تهیه‌ گزارش‌های پژوهشی شده است.
 
رسانه‌ها به ویژه در ولایت‌ها به دلیل نبود امنیت و فضای مصون کاری از تهیه گزارش‌های تحقیقی امتناع ورزیده اند.
 
مصاحبه شونده‌ها در این نظرپرسی گفته اند که به دلیل نبود فضای مصون برای رسانه و خبرنگارانی که گزارش تحقیقی تهیه می‌کنند، این کار برای شان مشکل و درد سرساز می‌باشد.
 
نبود بودجه در رسانه‌ها
۱۰ درصد دیگر عواملی مانند نبود امکانات مالی، بی توجهی حکومت و جدی نگرفتن گزارش ها از سوی ادارات دولتی را در کنار عدم دسترسی به اطلاعات و نبود امنیت، از موانع تهیه گزارش های تحقیقی می پندارند.
 
نبود بودجه و هزینه‌ تهیه‌ گزارش‌های تحقیقی سومین موردی است که در این نظرسنجی به دست آمده است. مصاحبه شونده‌ها به ویژه در ولایت‌هایی چون هرات، بلخ، قندهار و ننگرهار گفته اند که هزینه‌بر و زمان‌بر بودن تهیه گزارش‌های تحقیقی مانع دیگر تهیه گزارش‌ها شده است و رسانه آنان توان پرداخت این هزینه را ندارد.
 
حکومت جدی نمی‌گیرد
یکی از مواردی که در این نظرپرسی به دست آمده نشان می‌دهد که رسانه ها از بی‌تفاوتی حکومت در قبال گزارش‌های تحقیقی نشرشده شاکی اند و می‌گویند حکومت از کنار گزارش‌های تحقیقی به سادگی می‌گذرد و آن را جدی نمی‌گیرد.
مدیر مسؤول یک روزنامه در کابل می‌گوید: "واکنش ها پس از نشر گزارش‌های تحقیقی متفاوت بوده؛ ولی دولت نتایج گزارش تحقیقی را جدی نمی‌گیرد و واکنش‌ها معمولا خنثی است و از طرف دولت پی‌گیری نمی‌شود و این سبب دل‌سردی ما می‌شود.
 
تقریباً تمامی مصاحبه شونده‌ها در این نظرپرسی گفته اند که فشارهای زیادی برای نشر نشدن یک گزارش تحقیقی وجود دارد. وقتی افراد ذیدخل در گزارش از تهیه گزارش باخبر می‌شوند به نحوی تلاش می‌کنند تا مانع نشر گزارش شوند. ابتدا از راه رفاقت و دوستی و مدارا می‌خواهند مانع نشر گزارش شوند وقتی هم موفق نمی‌شوند تهدید می‌کنند و در نهایت رسانه مربوط را تحریم می‌کنند و هیچ وقت دیگر به اداراتی که مسؤول هستند راه نمی‌دهند.
 
بربنیاد قانون دسترسی به اطلاعات، دولت افغانستان مکلف است تا اطلاعات مطالبه شده از سوی شهروندان را در وقت از قبل تعیین‌شده در اختیار مطالبه کنند‌گان قرار دهد.