سال تعلیمی 1397 در افغانستان امروز شنبه (4 حمل ) با نواختن زنگ مکتب از سوی اشرف غنی؛ رییس جمهور، آغاز شد.

او سال 1397 خورشیدی را سال حمایت از معارف اعلام کرد و گفت که مساله‌ آموزش و پرورش تنها وظیفه‌ وزارت معارف نبوده؛ بلکه در سال جاری‌ باید همه‌ اداره‌های دولتی و غیردولتی در این زمینه سهم بگیرند.

آقای غنی با انتقاد از ضعف آموزگاران مکاتب در زمینه عدم تکمیل کردن نصاب درسی شان گفت که در حال حاضر، شمار آموزگاران در مکاتب افغانستان افزایش یافته؛ اما کیفیت درسی پایین است.

رییس جمهور نداشتن تعمیر در ۵۰ درصد از مکاتب افغانستان را یک واقعیت تلخ دانست و گفت که نیمی از آموزگاران مکاتب افغانستان، درس شان را کامل کرده نمی‌توانند تا شاگردان را به قابلیت‌های کافی آماده کنند.

آقای غنی افزود که در حال حاضر 3.5 میلیون کودک واجد شرایط مکتب، دسترسی به آموزش و پرورش نداشته و حدود یک هزار مکتب در سراسر کشور مسدود اند.
 
این در حالی است که به باور کارشناسان مسای فرهنگی و اجتماعی،‌ معارف در هر کشوری، زیرساخت اصلی جامعه سازی و پایه اولیه ایجاد یک جامعه آرمانی براساس اهداف، استراتژی ها و منظومه فکری دولت یا رژیم سیاسی است که بر یک جامعه حکومت می کند.
 
از دید ناظران،‌ در هر کشوری وقتی می خواهند فرهنگی را همگانی، عمومی، فراگیر، بنیادی و ریشه دار سازند ابتدا از مکاتب و دانش آموزان شروع می کنند و آن را وارد سیستم درسی معارف می کنند.
 
بر همین اساس، انتظار می رفت این رویه در افغانستان ۱۷ سال پیش نیز به اجرا درآید. دولت افغانستان همواره به معارف به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای خود اشاره و تاکید کرده است که پس از ایجاد این نظام، میلیون ها پسر و دختر شامل مکاتب شده اند و یک فضای باز برای تحصیل دختران در سراسر کشور ایجاد شده است.
 
با اینهمه، منتقدان می گویند که به نظر می رسد نارسایی های موجود در این زمینه به اندازه ای زیاد است که ارتقای کمی میزان دانش آموزان به ویژه دختران را تحت الشعاع قرار می دهد.
 
یکی از مهم ترین نارسایی های موجود در این زمینه، نصاب تعلیمی عمیقا سطحی و غیر کاربردی است که در مکاتب دولتی افغانستان اعمال می شود.
 
نارسایی هایی که در این زمینه وجود دارد به اندازه ای مشهود و فراگیر بوده که بارها دستمایه طنز و طعن کاربران شبکه های اجتماعی و مردم در برابر مسؤولان معارف افغانستان بوده است.
 
بسته بودن مکاتب در نقاط دوردست و ناامن کشور نیز یکی دیگر از نارسایی هایی بود که دولت های گذشته و کنونی و مسؤولان معارف آن طی این سال ها از عهده حل و رفع آن برنیامده اند و اشرف غنی به هم درستی بر آن انگشت گذاشت.
 
کوتاه سخن اینکه به جز ارتقای کمی تعداد دانش آموزان معارف آنهم در مراکز شهرها و ولسوالی های امن، سیستم معارف افغانستان، هیچ دستاورد بزرگ و قابل توجهی نداشته است.
 
فساد در نظام معارف افغانستان به ویژه شعبه های ولایتی آن، از عمده ترین عوامل عقبگرد و مانع اصلی پیشرفت این سیستم بوده است.
 
سازمان های سنجشگر بین المللی بارها معارف را یکی از آلوده ترین و فاسدترین سیستم های دولتی در افغانستان معرفی کرده و مدعی شده اند که میلیاردها دالر از مردم افغانستان، توسط هیولای فساد حاکم بر معارف این کشور، تاراج شده است.
 
ضرف نظر از اینکه عالی ترین سطوح مدیریتی این سیستم زیربنایی و راهبردی، همواره دستمایه معاملات کلان سیاسی و قومی بوده است و همین امر نیز از شکل گیری یک چشم انداز آینده نگرانه، ریشه ای و عمیق در این حوزه، جلوگیری کرده است.
 
اگرچه در زمان آقای کرزی، مدیریت معارف کشور، غالبا ثابت و کم تغییر بود؛ اما گرایش های شدید قومی، جناحی و حزبی رایج و شایع در میان مدیران و کارگزاران ارشد و تصمیم‌ساز آن و همچنین فساد گسترده و لجام گسیخته، بر کیفیت آن، سایه انداخت و اجازه نداد که افغانستان در آینده ای نزدیک، صاحب یک سیستم فعال، پاک، به روز، کارآمد و مؤثر معارف شود.
 
دولت وحدت ملی نیز همواره در راستای حل چالش ها و بحران های جاری در زمینه معارف، شعار داده؛ اما همانگونه که پارسال نیز اشرف غنی؛ رییس جمهور، رسما اذعان کرد، تاکنون در این زمینه «مشروط» مانده است و به این ترتیب، این زخم، هنوز درمان نشده است.