کودکانی که در حمامهای شهر کندز مصروف کارهای شاقهاند، بر اثر اصرار خانواده و فشار اقتصادی مجبورند تا ۱۴ ساعت در دخمههای حمام جان بَکَنند.
برکتالله و عبیدالله به ترتیب ۱۳ و ۱۴ سال سن دارند و باهم برادرند. شغل پدر پیرشان خشتمالی است و کار آنها نیز آتشکاری، پاککاری اتاقهای حمام و رنگکردن کفشهای مردم است.
خستگی و رنج کار طولانی بر سیمای برکتالله هویداست. میگوید که پدرش از آنها خواسته تا از هر راهی که میشود، مصارف خانه و خانواده را تأمین کنند.
با این که برکتالله و عبیدالله در حمام کار میکنند، اما سروصورتشان سیاهآلود است؛ چون کارشان آتشکاری و رنگکردن کفش است. این دو برادر میگویند، رنجشان این است که نمیتوانند همانند دیگر کودکان به مکتب بروند و آیندۀشان را روشن رقم بزنند.
در مادۀ چهارم قانون رسیدگی به تخلفات کودکان، در فقرۀ نخست، کودک به شخصی گفته شده که سن ۱۸ سالگی را تکمیل نکرده باشد. بر مبنای ماده اول کنوانسیون حقوق کودک که افغانستان نیز آن را پذیرفته، کودک به انسانی گفته میشود که زیر ۱۸ سال باشد.
بر اساس قانون کار، کودکان بالاتر از ۱۴ سال میتوانند کار کنند؛ اما بر مبنای ماده سیزدهم این قانون، کودکان زير ١٨ سال در شرایطی میتوانند کار کنند که خطر عدم رشد فیزيکی و يا معلوليت در آن متصور نباشد.
در بیشتر نانواییهای قندوز کودکان زیر سن چهارده مصروف کارند. از لحاظ قانون مبارزه با قاچاق انسان نیز کار کودکان زیر سن چهارده کاملاً غیرقانونی است.
نورآغای ۱۵ ساله حدود ۴ سال است که در یک نانوایی در شهر قندوز کار میکند. پدرش معیوب است و این موضوع نورآغا را وادار کرده تا مکتب را ترک کند و در نانوایی مشغول کار شود. نورآغا که نانوایی خواب و خوراکاش شده میگوید که ۱۸ ساعت شبانهروز را کار میکند. این نوجوان همچنان به دلیل کار دوامدار از درس و تحصیل محروم مانده است.
با این همه، تا هنوز آمار مشخصی از کودکان کارگر در قندوز وجود ندارد. ریاست کار و امور اجتماعی میگوید، بر اساس آمارهای بخش حمایت از کودکان سازمان ملل، ۱۳ درصد کودکان ولایت کندز، مصروف کارهای شاقهاند.
به نظر میرسد که تا هنوز گامی عملی برای جلوگیری از کار شاقۀ کودکان برداشته نشده است؛ ریاست کار و امور اجتماعی قندوز میگوید که برنامهها و طرحها زیاد است، اما به دلیل نبود بودجه، گامهای عملی در زمینه برداشته نشده است.
بر اساس آمار ارایهشدۀ ادارۀ حمایت از کودکان سازمان ملل متحد، در افغانستان شش میلیون کودک در معرض خطر قرار دارند و از این میان یک اعشاری دو میلیون مصروف کارهای شاقهاند.
دفتر ساحهیی کمیسیون مستقل حقوق بشر قندوز، این آمار را بلند و تکاندهنده میداند. بسمالله وزیری، مسؤول بخش حمایت و انکشاف حقوق اطفال دفتر ساحهیی قندوز میگوید، این کمیسیون تحقیق ملییی را راهاندازی کرده تا پیامدهای ناگوار کارهای شاقۀ کودکان را مورد پژوهش قرار دهد.
کودکان کارگر در ولایت قندوز، هنوز هم مجبورند ساعتها کار طولانی و دشوار را به جان بخرند از خیر آموزش و تحصیل بگذرند.
منبع: سلام وطندار