در حالی که یکی از وعده های جنجالی انتخاباتی ترامپ ، انتقال سفارت این کشور به بیت المقدس بود اما قطعاً یکی از دلایل اصلی به تعویق افتادن این طرح، ناشی از وحشت مقامات امریکایی از خشم فلسطینیان و تحریک سایر مسلمانان در منطقه علیه امریکا می باشد، که می تواند منافع این کشور در منطقه را با چالش رو به رو سازد.

دونالد ترامپ، رئیس‌ جمهوری امریکا اعلام کرده در حال حاضر قصد انتقال سفارت این کشور را از تل‌آویو به بیت‌‌المقدس یا آن گونه که او گفته اورشلیم ندارد. او گفته است که اولویت اصلی‌اش پیگیری روند گفتگوهای سازش خواهد بود.

خبرگزاری فرانسه‌ با اعلام این خبر گفته است، که ترامپ شامگاه شنبه (۷ اکتبر / ۱۵ میزان) در یک شبکه تلویزیونی امریکا تائید کرده که پیش از انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس، گفتگوهای سازش را دنبال خواهد کرد، هرچند او افزوده است که “در آینده‌ای نه چندان دور” تصمیمی در این باره (انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس) اتخاذ خواهد شد، اما تلاش برای برقراری صلح در اولویت است.

اگرچه انتقال سفارت امریکا به اورشلیم به گفته ترامپ منتفی نیست و در آینده نه چندان دور پیگیری خواهد شد، اما به تعویق انداختن آن تا مدت نامعلوم به طور مشخصی به معنای عقب نشینی رئیس جمهور امریکا از یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی‌اش است.

دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی خود اورشلیم را “پایتخت غیرقابل تقسیم” خوانده و گفته بود، در صورت پیروزی، سفارت امریکا را هر چه سریع‌تر به این شهر انتقال خواهد داد.

شهر باستانی و اسلامی بیت المقدس پایتخت تاریخی فلسطینیان است، که بخش غربی آن از سال ۱۹۴۸ در جریان تاسیس رژیم صهیونیستی به همراه دیگر مناظق شمالی و غربی فلسطین تحت اشغال صهیونیست‌ها قرار گرفت.

در حال حاضر اگرچه شهر تل‌آویو به عنوان مرکز سیاسی رژیم صهیونیستی معرفی می‌شود، اما وضعیت بیت المقدس همواره یکی از ارکان اصلی منازعه بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بوده است. اکثر صهیونیست‌های راست‌گرا و افراطی به بیت المقدس به چشم پایتخت خود نگاه می کنند و خواستار الحاق کل شهر به سایر مناطق اشغالی می‌باشد. با وجود این وضعیت اما برای واشنگتن انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس به آسانی قابل اجرا شدن نیست.

هزینه‌های سیاسی برای ایالات متحده: انتقال سفارت امریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس تا آن اندازه برای واشنگتن جنجالی و پرهزینه به نظر می‌رسد، که پیش از این در دوره روسای جمهور قبلی امریکا از جمله در دوره جرج بوش و پس از آن بارک اوباما تلاش لابی‌های صیهونیستی برای جلب موافقت کاخ سفید جهت تاسیس سفارت ایالات متحده در بیت المقدس با شکست روبرو شده بودند و با پیروزی ترامپ در امریکا راست‌گرایان اسرائیلی امیدوار بودند با عملی شدن وعده وی برای انتقال سفارت به بیت‌المقدس، راحت‌تر بتوانند طرح‌های خود را علیه فلسطینیان ازجمله تداوم شهرک‌سازی‌ها در سرزمین‌های فلسطینی عملی کنند.

در واقع طرح انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس طرح جدیدی نیست و پیشتر کانگرس امریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی با تصویب قانونی دستور انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس را صادر کرده بود ولی این مصوبه به خاطر هزینه دیپلماتیک بالایی که می تواند برای منافع امریکا داشته باشد از جمله واکنش شدید متحدان عرب واشنگتن، هیچ‌گاه اجرا نشده است.

روسای جمهوری امریکا – بیل کلینتون، جورج بوش و باراک اوباما – طی دو دهه گذشته هر شش ماه یک دفعه با امضای دستورالعملی اجرای مصوبه کانگرس را به تاخیر انداخته‌اند و حال ترامپ در صورت عملی کردن آن در واقع وارد یک قمار سیاسی خواهد شد که نتیجه‌ای نامعلوم خواهد داشت.

مخالفت نزدیک‌ترین متحدان بین‌المللی امریکا: از طرف دیگر انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس بدلیل ماهیت حساسیت‌زای این شهر با واکنش مجامع بین‌المللی همراه خواهد بود. در حال حاضر نیز تحرکات صهیونیست‌ها در شرق بیت‌المقدس حتی با مخالفت و اعتراض مجامع بین‌المللی و حتی کشورهای اروپایی روبرو شده است. بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا به همراه سازمان ملل ساخت و ساز شهرک‌های صهیونیستی در شرق بیت المقدس و در سایر اراضی فلسطینی پس از ۱۹۶۷ را غیرقانونی عنوان کرده و آن را به رسمیت نمی‌شناسند.

۵ ماه بعد از ورود ترامپ به کاخ سفید هیئتی از نمایندگان کانگرس امریکا به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد، تا امکان انتقال سفارت امریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس را مورد بررسی قرار دهند. با انتشار خبر سفر هیئت کارشناسی امریکا برای پیگیری انتقال سفارت این کشور به بیت المقدس، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا اعلام کرد که کشورهای عضو این اتحادیه سفارتخانه‌های خود را از تل‌آویو به شهر بیت‌المقدس منتقل نمی‌کنند.

همین موضع‌گیری را نیز اتحادیۀ عرب در بیانیۀ پایانی اجلاس سران در حمل ۱۳۹۶ در امان پایتخت اردن اعلام کرد. در بیانیه پایانی نشست اتحادیه عرب در اجلاس اردن که در خصوص مسئله فلسطین صادر شد و همزمان با بالاگرفتن بحث‌ها پیرامون احتمال انتقال سفارت امریکا به بیت‌المقدس بود، تمام کشورهای عربی عضو مخالفت خود را با هرگونه طرحی برای انتقال سفارتخانه‌ها از تل‌آویو به بیت‌المقدس اعلام و از این بابت ابراز نگرانی کردند.

براین اساس با توجه به حساسیت‌های بین‌المللی بسیار زیاد در مورد شهر بیت‌المقدس، اعلام انتقال سفارت امریکا به آن شهر از جانب ترامپ در دوران انتخابات بسیار جنجالی و پرسروصدا بود و حال به نظر می‌رسد عقب نشینی ترامپ از وعده انتخاباتی خود متاثر از همین فشارها و جنجال‌ها صورت گرفته باشد.

تحریک خشم آلود احساسات فلسطینیان و مسلمانان: قطعاً یکی از دلایل اصلی به تعویق افتادن طرح انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس ناشی از وحشت مقامات امریکایی از خشم فلسطینیان و تحریک سایر مسلمانان در منطقه علیه امریکا می باشد، که می تواند منافع امریکا در کشورهای منطقه را با چالش رو به رو سازد. در همان موقع نیز که ترامپ شعار انتقال سفارت امریکا به بیت‌المقدس را اعلام کرد، تشکیلات خودگردان فلسطینی نسبت به تبعات منفی چنین اقدامی هشدار داد و محمودعباس رئیس این تشکیلات نیز اعلام کرد که این کار روند تحولات فلسطین را به سمت بحران جدیدی سوق خواهد داد.

همچنین این مسئله را نیز در نظر باید گرفت، که انتقال سفارت امریکا به اورشلیم به شدت بر فضای حاکم بر مناطق فلسطینی تأثیر خواهد گذاشت و موجب قیام فسطینیان خواهد شد. شکل‌گیری اعتراضات در سرزمین‌های فلسطینی علیه طرح امریکایی انتقال سفارت به بیت‌المقدس در همان ابتدای مطرح شدن این موضوع و اعلام شعار “قدس کلید جنگ” از سوی فلسطینیان در آستانه ورود ترامپ به کاخ سفید نشان داد تا چه میزان تصمیم جنجالی ترامپ می‌تواند اعتراضات و خشونت‌ها را در فلسطین علیه نزدیک‌ترین متحد امریکا یعنی اسرائیل افزایش دهد.

تهدید موقعیت نظامیان امریکایی در منطقه: از طرف دیگر نارضایتی‌ها نسبت به انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس تنها از سوی مسلمانان فلسطینی نیست که عنوان شده است بلکه گسترش دامنه این اعتراضات و نارضایتی‌ها در دیگر کشورهای اسلامی می‌تواند دامن نیروهای امریکایی را در دیگر کشورها از جمله عراق و افغانستان بگیرد و امنیت این نیروها را بیش از گذشته در معرض تهدید قرار دهد. اعتراضات پاکستانی‌ها علیه طرح استقرار پایتخت امریکا در بیت‌المقدس نشان می‌دهد دامنه اقدام جنجالی ترامپ تنها به مردم فلسطین محدود نخواهد بود.

ناکارایی دیپلماتیک طرح انتقال سفارت به بیت المقدس: در کنار همه عوامل ذکر شده این مسئله نیز روشن است که در صورت اقدام یک جانبه امریکا به انتقال سفارت خود به شهر بیت‌المقدس، واشنگتن در این بدعت دیپلماتیک، بازیگری تنها و بدون پشتوانه خواهد بود و سایر کشورهای نظام بین‌المللی به این اقدام جنجالی و پرهزینه دست نخواهند زد. در این صورت فعالیت دیپلماتیک ایالات متحده در بیت‌المقدس به تنهایی و بدون وجود دفاتر نمایندگی دیگر کشورها نه تنها به اعتبار بین‌المللی واشنگتن ضربه خواهد زد که بدلیل عدم وجود دفاتر سیاسی و دیپلماتیک دیگر کشورها در عمل سودمندی و کارایی این دفتر را برای انجام وظایف دیپلماتیک و ارتباط فعالانه با دیگر سفارت‌خانه‌های خارجی زیر سوال می‎برد و در این شرایط ایالات متحده تنها کشوری خواهد بود که سفارت خود را در بیت المقدس مستقر کرده است.

با توجه به این شرایط بسیار طبیعی و بدیهی است، که ترامپ با وجود وعده پیشین خود برای انتقال سفارت امریکا به بیت‌المقدس، اما در عمل با توجه به تبعات و هزینه‌های سنگین سیاسی و امنیتی از آن صرف نظر کند. اگرچه رییس جمهور امریکا از تعویق موقت زمان این انتقال جنجال برانگیز دم می‌زند اما شرایط هرگز به گونه ای نیست، که امریکا بتواند در آینده ای نزدیک آن را عملی کند.

IUVM