از زمستان سال گذشته که سیلاب در بندر اسلام قلعه جاری شد و به گفته مسوولین باعث تخریب راه و پلچک ها در نقطه صفر مرزی گردید، اتباع افغانستانی غیر مجاز که از ایران طرد می شوند به جای مرز دوغارون در هرات از مرز میلک در ولایت نیمروز اخراج می شوند.

هرچند در نگاه اول به نظر برسد که مرز با مرز که فرقی نمی کند، دوغارون نشد، میلک، شاید در قلمرو و خاک ایران مرزها چندان باهم فرقی نداشته باشند اما در افغانستان کشوری که با مشکلات عدیده و بحران های متفاوت دست و پنجه نرم می کند، ساحه به ساحه با هم فرق می کند چه برسد ولایت به ولایت.

سید حسین عالمی بلخی؛ وزیر امور مهاجرین و عودت کنندگان در دیداری که ۳۰ حمل امسال با محمد رضا بهرامی؛ سفیر ایران در کابل داشت، گفت: امکانات و تاسیسات در مرز میلک برای ۱۰۰۰ نفر عودت کننده در روز ایجاد شده است اما بدلیل بستن شدن مرز اسلام قلعه، روزانه حدود ۳۰۰۰ نفر، اعم از اخراج شده و داوطلبانه از این مرز عبور می کنند که این امر ارایه خدمات را در این مرز با چالش مواجه ساخته است .

وی در این دیدار تصریح کرد: نهادهای ملی و بین المللی توانایی پذیرایی این تعداد عودت کننده را در مرز میلک ندارند و مرز اسلام قلعه باید بازگشایی شود.

از آن روز و قول همکاری سفیر ایران در رابطه با بازگشایی مرز اسلام قلعه، نزدیک به پنج ماه می گذرد اما هنوز هم کسانی که از ایران طرد می شوند به شمول زنان و کودکان با تقبل هزینه بیشتر و به جان خریدن دوری مسیر، ناامنی، عبور از مناطق تحت تسلط طالبان از مرز میلک ولایت نیمروز وارد افغانستان می شوند.

برخی از مهاجرینی ‌که به دلیل نداشتن مدارک اقامتی از کشور ایران اخراج و از مرز میلک وارد افغانستان شده اند، در گفتگو با خبرنگار آوا، از دوری مسیر، ناامنی و برخورد با طالبان و نبود مکان برای بود و باش موقت به عنوان اصلی‌ترین مشکلات خود یاد کردند.

آنان می‌گویند که برخی از مهاجرین در این مسیر، به کمین طالبان برخورد کرده و تمام پول و سرمایه همراه خود را از دست داده‌اند.

داکتر نصیر احمد نور؛ سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در تهران، به خبرنگار آوا در مورد مسائل مربوط به مرز دوغاورن گفت: "مشكل در منطقه مورد اختلاف مرزي است كه چندصد متر بيشتر طول ندارد و در اثر سيلاب هاي زمستان سال گذشته آسيب ديده است ولي تاكنون دوطرف براي بازسازي آن به تفاهم نرسيده اند. دولت افغانستان اعلام آمادگي كرد كه آن منطقه آسيب ديده از جاده دوغارون - اسلام قلعه را با هزينه خود مرمت نمايد ولي تا هنوز از جانب مقابل پاسخ مثبت و موافق دريافت نشده است."

در عین حال محمد عجمی؛ مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی هم گفته است، به دلیل سیلی که ماه دلو سال گذشته در هرات آمد، مسیر بازگشت مهاجرینی که به شکل داوطلبانه به کشور خود باز می‌گردند( همان ۵۰۰ متر منطقه اختلافی مرزی) نیاز به بازسازی و زیرسازی دارد که بازسازی آنجا یک هفته بیشتر زمان نمی‌برد.

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی با اشاره به پیگیریها و هماهنگی های صورت گرفته، اظهار داشت: بدون توافق دو طرف کار در مرز امکان‌پذیر نیست و تا افغانستان تصمیم عملی نگیرد، مرز باز نمی‌شود.

حال کدام طرف برای بازسازی این چند صد متر اختلافی در نقطه مرزی، موافقت خود را اعلام نمی کند چندان مهم نیست، آنچه که با اهمیت است، سرنوشت مهاجرینی است که به خاطر این اختلاف، مجبورا راه کج کرده و صدها کیلومتر راه اضافی را بپیمایند و با وجود صرف هزینه و وقت بیشتر، سفری ناامن و با اضطراب بیشتری را تجربه نمایند، چه بسا مشخص نیست که این سفر را سالم به پایان برسانند و فرصت بازگو کردن تجربیات را بیابند یا خیر!

هرچند طرفین مورد اختلاف هم که "توپ کم کاری و بی تفاوتی" را به زمین یکدیگر می اندازند، اما در این میان مقامات محلی از پیامدهای منفی بسته بودن مرز دوغارون می گویند، ولسوال تایباد در ولایت خراسان رضوی جمهوری اسلامی ایران از ادامه بسته بودن گذرگاه مرزی دوغارون انتقاد می کند و خواستار بازگشایی این معبر رسمی و توجه ویژه مسئولین این ولایت و همچنین مسئولین حکومتی در این زمینه است.

حسین شرافتی راد که در جریان بازدید نمایندگان وزارت امورخارجه ایران و نماینده مرزبانی این ولایت از مرز دوغارون(اوایل ماه سنبله)، سخن می گفت، خاطرنشان کرد: در راستای اقدامات بشر دوستانه و توسعه روابط بین ۲ کشور که از سالیان گذشته ادامه دارد، باید مسئولین ولایتی و کشوری برای راه اندازی مجدد این معبر نگاه ویژه داشته باشند که این امر مستلزم فراهم شدن زیر ساخت های لازم در این مسیر است.

به هر حال شش ماه پیش سیلی آمد و قسمتی از مسیر را باخود برد و مانع اختلاف را بر جای گذاشت که مهاجرین بازگشت کننده به افغانستان چه داوطلبانه و چه اجباری، برای عبور از این مانع پنجصد متری، رنج و زحمت یک سفر چند صد کیلومتری را بر جان می خرند درحالی که دولتمردان زحمت توافق بر سر بازساری چند صد متر راه را به خود نمی دهند!

نویسنده: سید مصطفی حبیبی