با وجود سرمایه گذاری کلان شرکت های افغانستان و هند در بندر چابهار اما توسعه نیافتگی زیرساخت های این بندر و به تاخیر افتادن بهره برداری از پروژه های مهم ، زنگ خطر را برای کاهش تمایل این دو کشور به قلب نهفته اقتصاد ایران به صدا در آورده است.

به گزارش خبرگزاری صدای افغان (آوا) ، این خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی ایران در گزارشی افزوده است: افغانستان با افزایش شرکت های ثبت شده خود در چابهار و تبدیل این بندر به مرکز ترانزیتی آسیای میانه و هند و با تجهیز هرچه سریعتر لنگرگاه های تنها بندر اقیانوسی ایران می کوشند جای خود را در چابهار محکم کنند.

 اما به گفته این خبرگزاری ، توسعه نیافتگی زیرساخت های بندر چابهار و به تاخیر افتادن بهره برداری از پروژه های مهم ، زنگ خطر را برای کاهش تمایل این دو کشور به قلب نهفته اقتصاد ایران به صدا در آورده است.

بنابر گزارش شبکه اطلاع رسانی جامعه دریایی ایران (مانا) ؛ مقامات افغانستان از تنها بندر اقیانوسی ایران به عنوان اکسیژن توسعه این کشور یاد می کنند چرا که چابهار کوتاه ترین و به صرفه ترین مسیر برای دسترسی افغانستان به آب های آزاد است.

به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی ولایت سیستان و بلوچستان، افغانستان در حال حاضر عمده واردات و صادرات خود را از بنادر عباس در ایران و کراچی در پاکستان انجام می دهد و این درحالی است بندر چابهار در مقایسه با بندرعباس ۹۰ کیلومتر و با کراچی ۷۰۰ کیلومتر به مرکز افغانستان نزدیک تر است.

بهروز آقایی خاطرنشان کرد: برای افزایش تمایل افغانستان به استفاده از چابهار تخفیفات ویژه ای برای تجارافغانستانی در نظر گرفته شده است، تخفیف ۵۰ درصدی سازمان بنادر برای حقوق وعوارض بندری، تخلیه ، بارگیری و انبارداری نمونه ای از آن هاست، هرچند که سازمان حمل ونقل و راهداری ایران هم به لاری های باربری افغانستان تخفیف ۳۳درصدی مابه تفاوت سوخت اعطا می کند.

به گفته مسئولان منطقه آزاد چابهار، عمده خریداران میوه و خشکبار افغانستان کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند و از آنجایی که صادرات میوه باید از کوتاه ترین مسیر ممکن برای جلوگیری از مشکلات حمل ونقلی این نوع کالا انجام شود، تمایل افغانستان به استفاده از چابهار و داشتن یک اسکله اختصاصی در این بندر افزایش یافته است.

مدیرعامل منطقه آزاد چابهار می گوید: در حال حاضر افغانستان مصالح ساختمانی و سنگ های زینتی خود را از راه چابهار وارد می کند و تمایل دارد در آینده نزدیک گندم مصرفی خود را نیز که از هند خریداری می کنند از این بندر ترانزیت کنند.

عبدالرحیم کردی می افزاید: ۱۱۰شرکت افغانستان در منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده که سهم ویژه این شرکت ها را واحد های فرآوری و تصفیه روغن تشکیل می دهند چرا که افغانستان در ماه جاری با افتتاح این واحد ها روغن خوراکی خود را که از مالزیا خریداری می کند ابتدا در آن ها تصفیه کرده و سپس به کابل ترانزیت می کند.

مشکل،عدم توسعه زیرساخت های ترانزیتی

مدیرعامل منطقه آزاد چابهار معتقد است: چابهار زمانی مرکز ترانزیت تمامی کالاهای افغانستان می شود که زیرساخت های بندری و پس کرانه ای آن توسعه یابد.

او دلیل عدم استفاده همه جانبه افغانستان از چابهار را عدم توسعه زیرساخت ها می داند و می گوید: هزینه ترانزیت بار با لاری از بندرعباس به افغانستان پنج میلیون تومان و از چابهار به این کشورهفت میلیون تومان است.

کردی اظهار امیدواری می کند با همت مسئولان مربوطه و با اتمام رسیدن به موقع پروژه های زیرساختی وپس کرانه ای در چابهار تمایل تجار افغان برای استفاده همه جانبه از این بندر کاهش نیابد.

از طرفی هند نیز به توسعه چابهار روی خوش نشان داده است، تمایل هند برای توسعه همه جانبه تنها بندر اقیانوسی ایران آن قدر بود که نخست وزیر این کشور جوزای سال گذشته موافقتنامه ترانزیتی همه جانبه ایران،هند و افغانستان را به اتفاق روسای جمهور این دوکشور در تهران امضا کرد.

هند نیز مانند افغانستان، باتوجه به مشکلات متعدد سیاسی خود با پاکستان تمایلی برای استفاده از بندر کراچی به عنوان مرکز ترانزیت کالای خود به کشورهای آسیای میانه وافغانستان ندارد.

از سوی دیگر و بنا به رقابت های اقتصادی میان چین و هند، با سرمایه گذاری عظیم چین در بندر گوادر پاکستان، هند نمی خواهد دست بر روی دست بگذارد و اجازه دهد تا بازار بی نظیر کشور های محصور در خشکی را از دست بدهد.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران در گفتگو با مانا می گوید: ارزش مبادلات هند با افغانستان و کشورهای آسیای میانه بالغ بر ۱۷میلیارد دالر در سال است که پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۰ بیش از پنج میلیون تن کالا از هند به این کشورها ترانزیت شود.

محمد سعید نژاد با تشریح موافقتنامه ترانزیتی هند، پاکستان و افغانستان می افزاید: مقرر شده هند دو لنگرگاه را در فاز اول توسعه شهید بهشتی با اعتباری بالغ بر۸۵ میلیون دالر تجهیز کند و به مدت ده سال اداره آن ها را به دست گیرد.

وی با بیان اینکه شرکت های آریابنادر ایرانیان وال پی جی ال هند برای تجهیز لنگرگاههای چابهار همکاری می کنند، می افزاید: بعد از ده سال تمامی تجهیزات براساس قرارداد منعقد شده با هند(Bot) در مالکیت ایران قرار می گیرد ضمن اینکه در مدت این ده سال نیز سهم ایران از درآمد های تخلیه وبارگیری بیشتر از هندی ها است.

علاوه بر این ها، هند با تاسیس یک شرکت بین المللی دریایی در چابهار اقدام به هماهنگ سازی فعالیت های بندری خود کرده و یک خط اعتباری ۱۵۰میلیون دالری نیز از طریق اگزیم بانک این کشور به توسعه چابهار اختصاص داده است.

همچنین به گفته مقامات بندری چابهار، اولین محموله گندم اهدایی هند به افغانستان نیز آماده حمل به چابهار است.هندی ها امیدوارند با ترانزیت این محموله، ازاین پس کالاهای اساسی افغانستان و آسیای میانه را از چابهار تامین کنند.

از زمان امضای موافقتنامه ترانزیتی هند، ایران و افغانستان یک سال می گذرد، هند دراین موافقتنامه متعهد شده بود در طول ۱۸تا۲۴ماه لنگر گاه های چابهار را تجهیز کند اما تاکنون ـ پس از ۱۲ماه ـ هنوز کارهندی ها در چابهار نمایان نیست.

هند در ابتدا دلیل تاخیر خود را تعلل ایران در ارائه طرح جامع اقتصادی دانست و اعلام کرد: تهران نیز پیشنهاد خود را برای آزادسازی اعتبار توسعه چابهار ارائه نکرده است. در آن برهه والی سیستان وبلوچستان در گفتگویی با مانا از هند خواست حضور خود را در چابهار نمایان کند.

پس از آن هند اعلام کرد، مناقصه هایی را برای خرید تجهیزات تخلیه وبارگیری انجام داده است اما سازندگان عمدتا اروپایی آن ها در این مناقصه ها شرکت نمی کنند، هرچند هند شرکت هایی را برای خرید تجهیزات وارد میدان کرده است.

ترس از بازگشت تحریم ها علیه ایران مانع از شرکت سازندگان اروپایی تجهیزات تخلیه وبارگیری در مناقصه های هند شده است، چرا که بانک های اروپایی حاضر نیستند کارهای مالی فروش تجهیزات را انجام دهند.

این خبرگزاری ایرانی نگاشته است: هرچه که باشد، چابهار آن قدر برای هند ارزش دارد که این کشور هرچه سریعتر اقدام به تجهیز لنگرگاه های آن کند.

به گفته مدیرعامل منطقه آزاد چابهار آن چه که اهمیت دارد توسعه هرچه بهتر وسریعتر پس کرانه های چابهار است که باید با تخصیص به موقع اعتبارات آن، این پروژه ها سر وقت به اتمام برسند.

هند و افغانستان خواهان استفاده هرچه سریعتر از چابهار به عنوان هاب ترانزیتی هستند که باید مسئولان ایرانی با همت جهادی به اتمام این پروژه عظیم کمک کنند.