از چندی به این‌سو یکی از بحث‌های جنجال‌برانگیز، آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی است که سلامتی مردم را شدیداً تهدید می‌کند. یکی از عواملی که در آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی نقش دارد، کـَندنِ بی‌رویه‌ی چاه‌های فاضلاب و سپتیک است. کار‌شناسان محیط زیستی، نبود سیستم فاضلاب را عامل اصلی آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی می‌دانند.
به اساس گزارش‌ها، در حال حاضر ۴۰ درصد آب‌های زیرزمینی در کابل غیرصحی است، با این وجود، مردم ناچار اند از آن استفاده کنند.
در کنار چاه‌های فاضلاب، شفاخانه‌ها، خانه‌های اطراف پارک‌های صنعتی و محل‌های زیست، در نزدیک دریای کابل، محل‌هایی اند که در آلوده ساختن آب‌های زیرزمینی نیز نقش دارند.
با آن که یکی از محل‌هایی که می‌تواند آب‌های زیرزمینی را تقویت ببخشد، دریای کابل است، ولی این دریا براساس تحقیقاتی که قبلاً انجام شده از ۶ هزار محل، آب ناپاک در آن سرازیر میشود. این مکان‌ها شامل منازل، حمام‌ها، کارخانه‌های تولیدی و اداره‌های دولتی است.
از سوی دیگر اداره حفاظت از محیط زیست هشدار می‌دهد که اگر به آب‌های زیرزمینی توجه صورت نگیرد، تا کمتر از ده سال شهر کابل غیر‌اسکانی خواهد شد.
محمدکاظم همایون رییس پلان اداره حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «۷۰ درصد آب‌های زیرزمینی کابل، از دریای کابل تغذیه میشود، زمانی که این دریا آلوده میشود، به آب‌های زیرزمینی رخنه کرده و همه آب‌ها آلوده می‌شوند.»
به گفته آقای همایون: «مشکل عمده و اساسی مردم، «آب‌های آلوده» است، هراس ما این است که تا ۱۰ سال آینده، یا کمتر از آن، نقاط زیادی از شهر کابل بخشکد و شهر بدون اسکان شود.»
تراکم نفوس جمعیت در شهر کابل، نبود فرهنگ شهرنشینی و دیگر علت‌ها سبب شده تا آلاینده‌های کیمایی و بیولوژیکی و آلاینده‌های اکولوژیکی بلند برود.
رییس پلان اداره حفظ محیط زیست افغانستان می‌گوید: «یکی از عوامل عمده آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی، چاه‌های جذبی غیر معیاری است. در ضمن نبود کنترول و نظارت مداومِ اداره‌های دولتی و غیره عوامل، سبب شده است که هر کس چاه بکَنَد و این چاه‌ها سبب شده که آب‌های شیرین در آب‌های شور مخلوط شود و آب‌های شُرب آلوده شود.»
به گفته او، در افغانستان به تازه‌گی مقرره آلوده‌گی از منابع آب بیرون شده و روی پالیسی آن کار صورت گرفته، قانون آب هم وجود دارد، «ولی با تأسف این قانون معیوبیت‌های خود را دارد».
وی با انتقاد از عمل‌کرد دولت در قبال آلوده‌شدن آب‌ها گفت: «نظارت جدی صورت نمی‌گیرد و من مطمئن هستم که آب‌های افغانستان به خصوص کابل و پنج شهر بزرگ دیگر، آلوده است. دستگاه‌هایی وجود ندارد که میزان آلوده‌گی آب را تعیین کند تا بدانیم چقدر آب آلوده است و دارای کدام نوع آلوده‌گی می‌باشد و ریشه‌های آن را باید بیابیم، این مشکل واقعاً خطرناک است.»
وی پیشنهاد می‌کند که باید از حفاظت، ارزش و اهمیت آب برای مردم آگاهی داده شود. او می‌گوید: «نظارت جدی از سوی سه چهار اداره چون وزارت انرژی و آب، اداره حفاظت از محیط زیست، اداره کانالیزاسیون و آبرسانی و دیگر نهاد‌ها باید عمل‌کرد جدی در رابطه داشته باشند و دستگاه‌های تست آب باید خریداری شود، در کابل چالش تکثر میکروب بسیار زیاد است که خیلی خطرناک و بسیار نگران‌کننده می‌باشد.»
از سوی دیگر، کار‌شناسان محیط زیست می‌گویند، سروی‌ای که قبلا انجام شده، از شش هزار محل، آب ناپاک به رودخانه کابل سرازیر میشود. این محل‌ها شامل خانه‌ها، حمام‌ها، کارخانه‌های تولیدی و اداره‌های دولتی می‌باشند.
این کار‌شناسان محیط زیستی، به‌خاطر جلوگیری از آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی پیشنهاد می‌کنند که باید میان چاه‌های عمیق، نیمه‌عمیق و چاه‌های سپتیک بیش از ۳۰ متر فاصله وجود داشته باشد، ولی در حال حاضر گفته میشود که بیش از ۳۰ درصد چاه‌های سپتیک در شهر کابل، نزدیک به بمبه‌های آب قرار دارند که نگرانی شدید این کار‌شناسان را برانگیخته است.
در همین حال نثاراحمد احمدی باشنده سرک شش تایمنی کابل می‌گوید خانه‌ای را سراغ ندارد که در آن چاه‌های فاضلاب یا در داخل حویلی یا در بیرون از حویلی (در دهن دروازه کوچه‌شان) حفر نکرده باشند.
وی افزود: «موجودیت چاه‌های فاضلاب از دو لحاظ مشکل‌ساز است، یکی این که این چاه‌ها که عمق آن ۱۰ تا ۱۲ متر می‌باشد، سبب میشود که آب‌های آشامیدنی آلوده شوند، دوم هم این که خطر سقوط افراد و رهگذران در آن بیشتر است.»
او گفت: «سال قبل، در زمستان سرپوش یکی از چاه‌های فاضلاب شکسته بود و کودک سه‌ساله‌ای در آن افتاد، اگر اهالی منطقه به نجاتش نمی‌پرداختند، طفل جانش را از دست می‌داد.» او هم‌چنان از دولت خواست که هر چه عاجل، تدابیر لازم را برای از میان‌برداشتن چاه‌های فاضلاب بگیرد.
در همین حال، احمدفهیم معصومی، رییس ناحیه چهارم شهرداری کابل می‌گوید که هر ساخت‌و‌سازی که در شهرداری صورت می‌گیرد، اگر خلاف پرنسیب شهرداری کابل باشد، جرم پنداشته میشود. ما به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهیم که چاه بکـَنَد، ولی در برخی از مواقع مردم از طرف شب این چاه‌ها را حفر می‌کنند که در این مورد شهرداری به ارگان‌های امنیتی مکتوب فرستاده تا جلو حفر چاه‌های سپتیک گرفته شود.
او گفت: «اکثر چاه‌های سپتیک بعد از حفر‌شدن، سر آن پوشانده میشود و قابل دید نیستند، در صورتی که ما آن را ببینیم، عاجل اقدام می‌کنیم و آن را مسدود می‌کنیم. کسانی که می‌خواهند ساختمان جدید اعمار کنند، شرایط لازم برای‌شان تشریح میشود تا مطابق به آن عمل کنند، ولی برخی از افراد دست به زورگویی می‌زنند و با استفاده از رخصتی‌ها، آن را تطبیق نمی‌کنند.»
موجودیت چاه‌های فاضلاب، سبب شده است تا بیشترین مشکلات را در شبکه‌های آبرسانی شهر کابل نیز به وجود بیاورد، چنان که در چندین مورد، مردم شاهد مخلوط‌شدن آب‌های شهری با فاضلاب بوده‌اند.
حبیب‌الله نوری رییس آبرسانی شهر کابل می‌گوید: «برخی از شهریان کابل چاه‌های سپتیک خود را در بیرون از حویلی حفر می‌کنند و پیپ‌های آبرسانی شهری متضرر می‌شوند و بدون این که اطلاع بدهند، آن را به حال خودش رها می‌سازند، در نتیجه آب‌های شبکه، با آب‌های فاضلاب آلوده شده و همه هم‌وطنان را متضرر می‌سازند که یک مشکل بسیار جدی است.»
به گفته او، موجودیت چاه‌های سپتیک در کابل مشکل جدی‌ای است و صحت مردم را به خطر مواجه ساخته. او می‌افزاید اگر جلو این چاه‌ها گرفته نشود، خسارات جبران‌ناپذیری برای مردم به بار خواهد آورد.
آقای نوری می‌گوید که بیشترین محلی که آلوده‌گی آب در آن وجود دارد، شبکه‌های کهنه است که قدامت ۲۰ یا ۳۰ سال دارند، مانند منطقه‌ی خیرخانه، ۵۰۰ فامیلی، تایمنی، کارته‌ی نو و شاه‌شهید و برخی از نقاط مزدحم دیگر شهر کابل.
رییس آبرسانی می‌افزاید که مشکل ملوث‌شدن آب در منطقه خیرخانه، ۵۰۰ فامیلی و در ناحیه هشتم منطقه شاه‌شهید است که آب آلوده شده و بو می‌دهد، ولی آنان در تلاش اند که کار روی شبکه‌های جدید را آغاز خواهند کرد.
در همین حال، عبدالجلیل سلطانی سخنگوی شهرداری کابل می‌گوید: «به خاطر حل این مشکل، در طرزالعملی که برای صدور مجوز ساختمان تهیه کرده‌ایم، به صورت واضح این موضوع را در نظر گرفته‌ایم، هر فردی که ساختمان جدید طرح‌ریزی می‌کند، این موجودیت معیارهای تعیین‌شده برایش حتمی است، فضای سبز، ساحات آب‌‌جذبان برای تقویت آب‌های زیرزمینی، شرایط برای چاه‌های غیر جذبی و قابل تخلیه باید در نظر گرفته شود.»
از مشکلات آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی در حالی سخن زده میشود که نا‌هم‌آهنگی در برخی از حالت‌ها، میان شهرداری کابل، اداره حفظ محیط زیست، ریاست آبرسانی و کانالیزاسیون شهر کابل و دیگر نهاد‌ها بی‌داد می‌کند.
منبع: ۸ صبح