رئیس جمهور غنی امروز در در سیمینار علمی - تحقیقی "تهدید تروریزم در برابر توریزم" تصریح کرد: ما ملتی نیستیم که غلام گذشته باشیم. ما باورمند به آینده هستیم. همت ما وقتی معلوم میشود که در گلم غم در فکر آینده استوار، پایدار و مطمئن باشیم.
به گزارش خبرگزاری آوا، مشروح سخنرانی محمد اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان در سیمینار علمی - تحقیقی "تهدید تروریزم در برابر توریزم" به شرح ذیل می باشد.
بسم الله الرحمن والرحیم
محترم جناب باوری صاحب، جناب محترم فاروقی صاحب، جناب محترم ازمون پاچا، استاد غضنفر، تمام مهمانان، جناب فضلی صاحب، له پښتونخوا نه راغلي ملګرې، رؤسای ولایتی، تمام اراکین، جناب پوپل صاحب، نماینده های سکتور خصوصی.
خوش کلدینگ، ښه راغلاست، خوش آمدید!
امروز، روزی نیست که ما افغان ها در گلم غم نه نشسته باشیم. تروریزم پدیده ای نیست که ما را لحظۀ آرام میگذارد! در روز، در ماه و در هفته که حالات امنیتی کشور توجه فوق العاده میخواهد، چرا این سیمنار و اهمیت آن در چیست؟ از جهتی که انسان همیشه در حداقل دو بعد فکر میکند، حال و آینده.
ما ملتی نیستیم که غلام گذشته باشیم. ما باورمند به آینده هستیم. همت ما وقتی معلوم میشود که در گلم غم در فکر آینده استوار، پایدار و مطمین باشیم. از این جهت است که من از باوری صاحب و همه همکارانش ابراز امتنان میکنم که امروز با دایر کردن این سمینار نشان میدهند که ملت افغان باورمند به آینده است و آینده خود را خودش رقم میزند.
توریزم په نړۍ کې د عوایدو او کاروبار او دغه راز د ولسونو او ملتونو ترمینځ د ښو اړیکو د ایجاد لویه ذریعه ده. د افغانستان لپاره چې په تاریخي، طبعیي او کلتوري لحاظ یې جذابیتونه خورا زیات دي، ډیر اهمیت لرلې شي. د شلمې پیړۍ لوی انګریز مؤرخ ټاینبي د افغانستان موقعیت ته چې د تجارتي کاروانونو په مسیر او څلورلارې کې واقع ؤ خاص اهمیت قایل دی. په هغو ځایونو کې چې کاروانونه تېریږي، هلته د انسانانو، مفکورو، فرهنګونو، تمدونونو او اجناسو دوامدار ارتباط رامینځته کیږي او همدغه ارتباط د ژوند او فرهنګ او تمدن د غوړېدو باعث ګرځي.
افغانستان د خپل تاریخ له پیله ان له آریایي دورې څخه د تجارت، فرهنګ او د مفکورو د څلورلاري نقش درلودلی او لا به یې هم ولري. زموږ د تاریخ په بودایي دوران کې زایرانو د فکر او تمدن په انتقال کې لویه برخه درلوده. چینایي سیاحان به هغه وخت کې بامیان ته راغلل او موږ ته به یې تل پایه آثار پریښودل. نو ځکه د بامیانو په لرغونې تاریخ باندې موږ ډیر معلومات لرو. همدارنګه د افغانستان په شمال کې آی خانم په ټوله آسیا کې یوازینۍ ښار دی چې سل فیصده یوناني خصوصیات لري. بې له آی خانم نه په ټوله غربي آسیا کې داسې یوناني ښار وجود نه لري. لومړۍ چهلستون په آی خانم کې و او سټډیوم یې په هغه وخت کې له څلور زرو نه تر شپږ زرو پورې وګړو ته ځای درلوده.
دلته د مقدونې سکندر تر راتلو ډیر د مخه یونانیان راغلي ؤ او په کاروبار بوخت ؤ. یو انګریز مؤرخ و په نامه د هولډیچ [Thomas Holdich] چې یو بهترین کتاب یې لیکلې په نامه دې (The Gates of India) او هغه ثابتوي چې د سکندر له راتګ نه څو سوه کاله مخکې یونانیان په افغانستان کې ؤ او خاصتاً د پنجشیر په درې او اندراب کې میشته وه. ځکه دا معما چې څنګه سکندر وکړای شول چې له هرات نه راشي او په مختلفو درو وګرځي، دې سړي حل کړ. نن هم که د پنجشیر درې ته وګورو ځینې نومونه یې لا تر اوسه یوناني دي. که اندراب ته لاړی شئ زه څو ځلې د اسپ په واسطه ورباندې ګرځېدلې یم هغه تاڼې چې سکندر جوړې کړې وې لا موجودې دي.
په اسلامي دوران کې هم افغانستان پر تجارت سربیره د مفکورو او عقایدو یو مهم مرکز او د انتقال ساحه وه، مثلاً نقشبندیه طریقه چې په مرکزي آسیا کې پیل شوه. په سل کالو کې د افغانستان له لارې هند او بغداد ته ورسېده. زموږ د تاریخ هره دوره یو خاص توریزم ایجادولای شي. په ګران هېواد کې داسې ځایونو هم کم نه دي چې د تاریخ د مختلفو دورو یادګارونه په کې شته. یوازې که بالاحصار ته وګورئ حد اقل درې زره کلن تاریخ لري او همدا اوس فرانسوي لرغون پوهان ورباندې کار کوي. زه غواړم باوري صیب ته مبارکي ووایم چې خپل اخري کتاب یې راته راکړ او ژر مې چې ورته وکتل د افغانستان د ټولو زونونو لرغوني آثار یې په کې ذکر کړي دي.
د افغانستان تمدونونه په سیندو باندې آباد شوي دي او هر سیند د افغانستان د یو لوی امپراطورۍ مرکز ؤ. مندې ګک ته که وګورئ حد اقل دوه نیم زره کاله تاریخ لري. بلخ خو ټولو ته معلوم دی، همدارنګه هرات او بدخشان. داسې ځای د افغانستان نشته چې عمده ښار یې د امپراطورۍ مرکز نه وي. ځکه ټول افغانان په جرأت ویلې شي چې له یو بل سره مساوي دي او یو بل سره په تاریخ کې یې مشترکه برخه اخیستې.
افغانستان لکه څنګه چې په زرګونو کلونو کې د فکر، فرهنګ او تمدن د انتقال او اتصال یو لوی مرکز ؤ، په آینده کې هم انشاالله تعالی دغه نقش لرلی شي او دې هدف ته په رسېدو کې لکه څومره چې تروریزم خنډونه جوړوي او تاوان پیښوي، هغمره توریزم موثر دی او ګټور ثابتیږي. دا مه هیروئ چې ټېکسلا او ننګرهار د الجبر د تخصص ځایونه ول او هغه اعداد چې نن په عربي اعدادو یادیږي او ټول اروپایي حساب نظام ورباندې استوار دی له همدې لارې نه بغداد ته ورسېده او له بغداد نه اروپا ته ورسید.
نو مخصوصاً له خپلو خویندو او وروڼو نه چې له پښتونخوا نه راغلي دي مننه کوم. خپل کور ته بیا ښه راغلاست!
افغانستان کولی شي د تروریزم د شر له ختمولو وروسته آینده کې د کال دوو نه تر پنځو میلیونو خارجي ګرځندوی ولري.
یکی از محور های عمده ارتباط میان فرهنگ ها و تمدن ها تجارت بوده است و کشور ما افغانستان از این بابت تاریخچه پربار دارد. قسمیکه قبلاً گفتم سکندر از جهتی توانست که بزودی پیشرفت کند که تاجران یونانی الاصل و یونانی زبان از صدها سال پیش از آن در افغانستان ساکن بودند. چرا سیستم تجارتی قدیم بر آینده ما مهم است؟ امروز اگر شاهراه ها را ببینید نقاط اصلی که در گذشته محور تمدن ها بود، در حاشیه ماند اما کاروان ها از راه دره ها و بالای کوتل ها میرفت، تنها اگر آثاری را که از کندز تا بادغیس وجود دارد به دقت ببینید شهرهای عمده در طول راه ابریشم بود و اگر راه مرکزی را ببینید که از غور و بامیان میاید و پس از یک طرف به کابل وصل می شود و از طرف دیگر به شمال افغانستان وصل میشود، راه های عمده ارتباطی ما بود. از این جهت یک بخش عمده توریزم آینده ما سر میراث فرهنگی گذشته ما استوار است، هم باوری صاحب و هم یکی از همکاران ما که نمی فهمم تشریف دارند یا نه عظیمی صاحب، عظیمی صاحب در وزارت شهرسازی یکی از بهترین نمونه های آثار ولایات مختلف را به زحمت شخصی خود جمع آوری کرده و هر کدام این نشاند دهندۀ یک فرهنگ عظیم است. من تنها یک مثال از هرات برای تان میدهم.
برادران و خوهران هراتی اگر حضور داشتند، من یک سوالی را که از اکثریت هراتی ها میکنم تا به حال تنها استاد محق از این کامیاب برآمده، ارملیک را می شناسید که در کجا است؟ ارملیک در حدود ۶۰ میل از شهر هرات دور است و نقطه یی را که شاید اکثر خواهران و برادران نفهمند هیأت تعیین سرحدات انگلیس شش ماه در ارملیک بود و در بالای یکی از قله های بزرگ ما یک چاه عمیق است و یکی از بالاحصار های تاریخی ما، صدها رقم جاها مثل این در افغانستان وجود دارد. نقطۀ اولی که همراه هیأت باستان شناسی فرانسه به موافقه رسیدیم این است که یک نقشه سرتاسری آثار تاریخی افغانستان باید ترتیب شود و در حال ترتیب کردن است.
او جناب فاروقي صیب دا باید د افغانستان په پوهنتونونو کې تر بحث او تدریس لاندې لاړ شي، از این بخش من میخواهم که خاصتاً از روح استاد بزرگ تاریخ ما استاد کهزاد یاد کنیم و امسال سمینار کهزاد را تجلیل می کنیم، کهزاد تاریخ قبل از اسلام ما را به این کشور داد و از نگاه ملت سازی کهزاد نقشی در این کشور ایفا کرده که همیشه مورد تقدیر نسل های آینده ما قرار خواهد گرفت. هرکسی که علاقه دارد کتابهای بزرگ شان را مانده، مقاله های کوچک شان را ببیند، صد مقاله اش را و بعد از آن از جناب باوری صاحب ابراز امتنان می کنیم که یک قسمت زیاد عمر خود را به تعقیب سبک علمی استاد کهزاد اختصاص داد.
تجارت تنها در این نبود که راه های تجارتی داشتیم، تجارت چند نقطۀ دیگر داشت.
یک، به بعضی باور ها ۲۰۰۰ سال پیش و حد اقل در ۶۰۰ سال گذشته که تحقیقات شخصی ام بوده، سیستم حواله وجود داشت، طلا و نقره هم قیمتی بود، هم وزمین بود، از این خاطر در این بخش از نیپال تا بخارا و نشنینوگرات و الی کرمان و بغداد ما یک سیستم انقال حواله جات داشتیم. حواله یعنی امریکن اکسپرس آن وقت، در تمام این یک سلسۀ اعتماد وجود داشت که پول تنها بر اساس حرف یا یک رمز یا بر اساس یک کاغذ پرداخت میشد، دا یوه لویه سلسله ده.
نقطۀ دوم، نقش کاروانها و کوچی های ما است، قافله های ما قافله های دوامدار بود، مردم تعجب می کنند که چرا یک بر سه مردم افغانستان کوچی بودند و از تمام اقوام افغانستان بودند، عرب، گوجر، تاجک، ازبک، ترکمن، پشتون، هزاره، بلوچ همه در این شامل بودیم، دلیل عمده اش یکی بود که قافله بدون شتر، اسپ و مرکب حرکت نمی کرد اما دوم حرکات فصلی کوچی ها کلانترین بازار انتقالی بود و این نوع ارتباط بود.
زموږ ولس یو مرتبط ولس دی، کسی با تجارت آشنا نباشد، آشنایی اش وقت میگیرد اما ما یک فرهنگ عظیمی تجارتی داریم که موجب ارتباطات شده، افغان را در هر جای دنیا ببینید زندگی خود را پیدا کرده، روسیې کې بې له هیڅ لاړل، نن مسکو کې یوازې پنځوس زره افغانان دي چې په عزت ژوند کوي او نورو ته دوډۍ ورکوي، همدا شان نور ځایونو ته. دلیل عمدۀ که این نکات را میگویم همزیستی مسلامت آمیز است و در انتقال این شبکه های پول اقلیت های مذهبی نقش بسیار اساسی داشته. چرا هر شهر عمده ما دلال های تجار سکهـ و هندو داشتیم، تجار یهودی داشتیم، تجار ارمنی داشتیم چون شبکه های ارتباط بود و این شبکه های ارتباط شبکه های اعتماد بود.
نقطۀ دیگری که پس سرش بیاییم زیبایی طبیعی افغانستان است. اگر میخواهید کابل را درک کنید تنها ضرورت به خواندن یک کتاب داریم، بابرنامه، بابر در باره کابل چی میگوید، شرق و غرب، شمال و جنوب، چین و هند، روم -در آن وقت امپراطوری عثمانی را میگفتند- همه با هم در کابل تلاقی میکردیم، فرهنگ بین المللی کابل نتیجه داد و ستد تجارتی و یک فرهنگ باز ارتباطی بود. زیبایی طبیعی ما یکی از بزرگترین سرمایه هایست که خداوند ج به افغانستان داده، از واخان بدخشان تان، نورستان تا کنر تا دره های زیبای ځاځي و منگل و څمکنی پکتیا، یا این طرف به تخار و کندز و بلخ و سمنگان و بادغیس و فاریاب و جوزجان و سرپل ببینیم در کدام جای این زیبایی بی نظیر پیدا نمیکنیم و نقطۀ اول کوه های ماست، اکثریت کوه های ما را هنوز کوه گردان امتحان نکرده و باز دایکندی و بامیان و غور و غزنی و تنها درۀ اجرستان را ببینید بهترین قایق رانی در درۀ اجرستان ممکن است، در ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلو متر آب خروشان سفید سرازیر است، هلمند در دوران قرون اوسطی که عرب ها آمدند قابل کشتی رانی بود و اولین شاهرای طولانی ۲۰۰ کیلومتره در اطراف هلمند ایجاد شد، قصر بعد از قصر، قریه بعد از قریه ، شهر بعد از شهر زندگی سرتاسری بود.
د پکتیا میرزکي ته وګورئ ، خوست ته وګورئ، لوګر ته وګورئ، غزنې ته وګورئ دا ټول له تاریخ نه ډک دي او هغه ځای چې نن ورته نیمروز وایو د رستم پایتخت ؤ، زرنج د رستم ښار ؤ. بنابر این تاریخ با فرهنگ طبیعی ما یکجای شده. یک نقطه دیگر را ببینید شمال هندوکش ماهی خالدار دارد، جنوب هندوکش به صورت عموم ماهی خالدار ندارد، بهترین ماهیگیری طبیعی در افغانستان امکان پذیر است و همچنین بند سلما را ببینید ۱۰۰ کیلو متر دوامدار ساحه سپورت های آبی را ایجاد کرده، چند روز پیشتر من رفتم یک هفته قبل رفتم سروبی که سیل زده ها را ببینینم (باز تسلیت میدهم به همه) بند های ما را دوباره دیدم او ډیر امکانات دي چې دا بندونه بیرته په اساسی توګه استعمال شي او یا کاپیسا ته لاړ شئ صیاد ته وګورئ، نن خلکو په خپل ابتکار باندې بهاری صاحب ځینې ځایونه جوړ کړي د سیند په څنګ کې چې ماهیان نیسی او هلته یې خوري، فکر وکړي که صیاد په عظیم د اوبو په توریزم باندې بدل شي او پغمان خو د چا نه هیریږي.
اما هغه برخه چې د خلکو هیره شوې ده، پغمان امکان زیاد ترین سپورت های سکی زمستانی را دارد، تمام این از جهت این است که طبیعت ما یک موهبه عظیم است یا شیوه بدخشان را ببینید، یا آب ایستاده غزنی را ببینید، و فراموش نکنید چشمه های گرم اوبه را یا اندراب را یا ده های دیگر که چشمه های طبیعی آب گرم است، تمام این ثروت دست ناخورده است.
نو دلیل مې جناب باوری صاحب او همکارانو چې دا ذکر کړله داده چي ستاسو سیمینار باید مونږ ته طرحی راکړي، از ثروت طبیعی ما چطور استفاده کنیم و بند امیر یادم نرود، یک ماه پیش به افتتاح سرک یکاولنگ - دره صوف رفته بودم از حضور رئیس نو پوهنتون امریکایی اظهار تشکر میکنیم آقای هالن، آقای دیوید سینی همرایم بود و سفیر چین، هردویش فوراً در فکر این بودند که چطور یک پرواز مستقیم از دوبی یا از جای دیگر یا از آسیای مرکزی به بامیان ایجاد شده میتواند؟
دا ټول عظیمه سرمایه ده نو ستاسې رول په دې کې دادی چې دا سرمایه طبقه بندی شي، واضح شي او ددې دپالنې لپاره تاسو وړاندیزونه وکړئ. امروز اگر این سرمایه را حفظ نکنیم فردا نسل های آینده ما را ملامت میکند، بناً پیشنهاد اولم برایتان این است که پیشنهاد کنید که چند پارک طبیعی را باید در افغانستان ایجاد کنیم و مدیریت این پارک های طبیعی را چه رقم کنیم؟
دوم، اصلاح اعمار مجدد میراث تاریخی خود را ما از مساجد عمده خود شروع کردیم، چون مساجد، خانقاهای ما گذشته و آینده و حال ما را به هم وصل میکنند. مسجد عید گاه زیر ترمیم است، مسجد خرقه شریف سرش کار میشود، زوړ ښار مسجد، د هرات جامع جومات، روضه شریف اما دا او سلها نور جوماتونه باید ترمیم شي او دلته له تاسو نه طرحه غواړم.
بعد بعدی ما بالاحصار های ما است، افغانستان از کشور های کم ایست که هنوز هم بالاحصار های دارد که خراب نشده، اگر کشور دیگر این بالاحصار ها را میداشت تا به حال کدام افتخار را نمیداشت! قلعه اختیارالدین فضل خداوند ج دوباره اعمار شد اما غزنی، گردیز، کندز، بلخ و جاهای دیگری است و بالاحصار خود کابل، من هر کدام این را طبقه بندی نمیکنم مگر ضرورت این است جناب باوری صاحب که دوره های مختلف تاریخی ما طبقه بندی شود تا در آینده اینها با هم ارتباط داشته باشند.
من از حضور سکتور خصوصی ابراز امتنان میکنم چون اول نقشی که در توریزم داخلی ایفا کردید، توریزم داخلی یکی از نقاط فراموش شده است، امروز در پنجشیر بروید یک قسمت زیاد سیاحین کندهار را در بین آن پیدا میکنید و اگر فیض آباد هم بروید عین سیاحین، بنډارخو تاسو هلته کوئ، ځکه چې ټول افغانان یې او په عین حال کې له پنجشیر نه په کندهار کې غواړو، توریزم داخلی تنها نقطه سیاحت نیست، نقطه اتصال وحدت ملی ما است چون هر نقطه افغانستان به هر افغان تعلق دارد و موجب افتخار و امید هر افغان است.
و مخصوصا وزارت محترم معارف و وزارت محترم تحصیلات عالی باید زمینه شناخت وسیع محصلین ما را از میراث های تاریخی ما، میراث فرهنگی ما و میراث طبیعی ما فراهم کند، تر څو چې نه یې و لیدلي زړه مو ورباندې نه خوګیږي او یو دلیل چې هر ځای د افغانستان خپل بولم، ځکه ۳۴ ولایته د افغانستان ما لیدلي کتلي او ورباندې ویاړم او هیله مې داده چې هر افغان ماشوم سره دې د وطن او خاورې لیونۍ مینه پیدا شي چې زه یې لرم، ځکه چې مونږ د دې وطن په مینې باندې لیونیان یو او دې باندې ویاړ کوو!
و از نگاه فرهنگ ما فراموش نکنید که ابو ریحان البیرونی اساس درک فرهنگ را گذاشت، کتاب الهند که یکهزار سال پیش نوشته شده هنوز هم یکی از مهمترین آثار فرهنگی تاریخ معاصر جهان است، یک آدمی که در رکاب یک فاتح رفت، سانسکرت را یاد گرفت و درک عمیق فرهنگ را پیدا کرد و ابن بطوطه را فراموش نکنید، هغه ورځ مو بیا ولوسته د پروان برخه یې او فکر دې کاوه چې بیا ډنډ شمالی کې حاضر موجود دی، دلته نو ضرورت ددې دی چې مونږ توریزم ته په یوه وسیله د ضد د تروریزم وګورو، تاسو په دې وغږیدی او پر ځاي ده چې تروریزم، توریزم ته یا سیاحانو ته څه خنډونه ایجادوي.
زما برعکس در ته عرض دی توریزم د تروریزم مخه نیسی، ځکه اوسنۍ نړئ کې توریزم یا سیاحت یا ګرځیدل د دې وسیله ده چې دوه انسانه چې پخوا یې هیڅ یو رابطه نه درلوده بیرته سره مرتبط شي، من ده ها نفر را درامریکا و اروپا دیدم که در دوران دهه دیموکراسی بود، یا سالهای جمهوریت داود خان مرحوم به افغانستان آمده بودند، او کسی که افغانستان را به چشم دیده بود، نان خورده بود در اینجا، در دره هایش گشته بود و کوه هایش بالا شده بود، دیگه رقم خاطره دارد. هغوی ته افغانستان تور ټکی نه ؤ، هغوی ته افغانستان د میلمنه پالنې کور و، چیزی که آن توریست ها به یاد داشتند یک مملکتی بود که مهمان داری داشت، یک مملکتی بود که آغوش باز داشت، هیچ وقت یک کسی که به نیت نیک به خاک ما آمده بود، جز استقبال نیک، جز مهمان نوازی سرتاسری چیزی دیگر ندیده بود، او هغه افغانستان دی چې واقعي افغانستان دی، هغه افغانستان موجود دی، دا افغانستان به بیا ژوندی شي او دا افغانستان به د ټولو کور وي.
من باز هم از همه تان تشکر میکنم، خصوصاً از جناب باوری صاحب و از ابتکار همه همکارهای وزارت اطلاعات و فرهنگ، از حضور گرم همه شما استقبال میکنیم و امید است که این سیمینار موجب پیشنهاد های مشخص شود، طرحهای واضح، پیشنهادهای مشخص، پیشنهادهای عملی، اگر مردم فکر میکنند که قبل از وقت است، پیام من به حیث خادم اول تان این است که پیش از وقت نیست. آماده باشید، صلح، ثبات و رفاه آمدنی است به امید آن روز!
یشه سن افغانستان، تل دې وي افغانستان، زنده باد افغانستان!