آقای دانش علامه کاتب را پدر تاریخ نگاری معاصر افغانستان عنوان کرد و افزود که کاتب هم از نگاه حجم کار، کیفیت روایت، شیوۀ تدوین، موثق و معتبر بودن محتوا، سرآمد همه مؤرخان پیشین و پسین افغانستان است و همه کسانی که در دوره معاصر درباره تاریخ افغانستان قلم زده‌اند، مدیون کاتب بوده‌اند.
به گزارش آوا، سمینار گرامی‌داشت از هشتادوششمین سالیاد وفات مرحوم "علامه فیض محمد کاتب هزاره" تاریخ نگار مشهور کشور که به پدر تاریخ معاصر افغانستان مسمی است، به همکاری بنیاد اندیشه در ارگ ریاست جمهوری برگزار شد.
سرور دانش معاون دوم رییس جمهور، تاریخ و فرهنگ هر کشور را نماد وحدت ملی مردمان آن کشور عنوان کرد و افزود که علامه کاتب یکی از برازنده ترین چهره هایی است که در تدوین، حفظ و احیای این نماد وحدت ما یعنی تاریخ افغانستان سهم اول را داشته است.
آقای دانش با بیان اینکه عنصر تاریخ مشترک یکی از عناصر برجسته در ملت سازی است و به همین جهت مورخان و محققانی که دست به تدوین و تحلیل تاریخ کشورهای خود می‌زنند، نیز نقش برجسته در ایجاد روحیه ملی دارند افزود که کاتب نیز در وطن دوستی و وفاداری به مردم، کشورش و پاسداری از روحیه ملی و وحدت ملی، نسبت به همگان پیشگام و پیشقدم بوده‌است.
او علامه کاتب را پدر تاریخ نگاری معاصر افغانستان عنوان کرد و افزود که کاتب هم از نگاه حجم کار، کیفیت روایت، شیوۀ تدوین، موثق و معتبر بودن محتوا، سرآمد همه مؤرخان پیشین و پسین افغانستان است و همه کسانی که در دوره معاصر درباره تاریخ افغانستان قلم زده‌اند، مدیون کاتب بوده‌اند.
براساس گفته‌های دانش؛ اگر علامه کاتب و کار سترگ تاریخ نگاری او نمی‌بود، ما اکنون از بخشی از گنجینۀ عظیم فرهنگ و تاریخ معاصر خود بی خبر بودیم.
دانش با بیان اینکه تاریخ در حقیقت یک مجموعه ای از وقایع و واقعیت های تلخ و شیرین و سیاه و سفید است و ما نباید همه چیز را سیاهِ سیاه و یا سفید سفید ببنیم اظهار داشت که ما باید تاریخ خود را با سیاه و سفید آن بخوانیم و از آن بیاموزیم و کار بزرگی که کاتب کرده‌است این است که این مجموعه را با امانت داری کامل و با تلخی ها و شیرینی ها و سیاه و سفیدش در اختیار ما گذاشته است.
وی تصریح کرد که ادبیات نو در تاریخ نگاری و احیای زبان فارسی دری در تاریخ نویسی افغانستان نیز از ابتکارات علامه کاتب است.
براساس گفته‌های دانش؛ آثار کاتب در ذات خود یک شاهکار ادبی به شمار می‌رود که اهالی ادب می‌توانند نغزکاری‌ها، ژرف بینی ها و ظرافت های ادبی و شیوه نویسندگی کاتب را مخصوصا در سراج التواریخ جستجو کنند و از آن بهره بگیرند.
وی همچنین گفت که کاتب در کنار مورخ بودن، یک فیلسوف تاریخ نیز هست که در ضمن تدوین و بیان رویدادها، به تشریح فلسفه تاریخ نیز پرداخته است.
دانش یکی از ویژگی های کاتب هزاره را نوع تفکر سیاسی وی عنوان کرد و افزود که نوگرایی، عدالت طلبی و آزادی خواهی شاخصۀ اصلی تفکر سیاسی کاتب است.
او افزود: کاتب در عصر خود یک عنصر اصلاح طلب و دیگر اندیش بود و با این که در عمل وابسته به یک اداره و حاکمیت دولتی بود، اما خود از نگاه فکری و اهداف سیاسی کاملا اندیشه متفاوت با اندیشه دربار داشت.
معاون رییس جمهور آثار کاتب، مخصوصا سراج التواریخ او را سراج پرنور و چراغ روشن و پرفروغ تاریخ این سرزمین خوانده افزود: سراج التواریخ روایت تلخ و شیرین تاریخ وطن است؛ روایت افتخارات، حماسه ها و فداکاری ها از یک طرف و حکایت ستم ها، نامهربانی ها، ناانسانی ها و بی عدالتی ها از طرف دیگر.
دانش با توجه به جایگاه کاتب در احیای فرهنگ، تاریخ و تمدن کشور گفت که امروز بر همه ما لازم است تا از علامه کاتب به طور شایسته تقدیر کنیم.
او افزود: تقدیر از کاتب تنها به معنای تمجید و ستایش لفظی نیست؛ بلکه تقدیر واقعی از کاتب آن است که اندیشه های او در عرصه ها و موضوعات مختلف واکاوی، تجزیه و تحلیل شود.
دانش در این رابطه مسئولیت اصلی را متوجه نهادهای علمی و فرهنگی مثل وزارت های تحصیلات عالی، اطلاعات و فرهنگ، آکادمی علوم و مخصوصا دانشمندان و نسل جوان تحصیل یافته و قلم به دست معاصر دانست که ضمن تجلیل از کاتب، با حرکت در مسیر پژوهش و آموزش، نهضت علمی و فرهنگی کشور را رونق بخشند.
معاون دوم رییس جمهور در مورد بازنشر آثار علامه کاتب و آغاز چاپ های مجدد سراج التواریخ در سال های اخیر گفت این کار با همت و تلاش های مداوم شهید وحدت ملی استاد عبدالعلی مزاری صورت گرفت.
به گفته وی، شهید مزاری با این که یک سیاستمدار و رهبر یک حزب سیاسی بود اما علاقه خاصی به امور فرهنگی، آموزشی و علمی داشت و بیشترین تلاش را در عرصه فعالیت های فرهنگی انجام داد که نتایج و آثار پرباری نیز بجا گذاشت.
معاون رییس جمهور همچنین از شماری دیگر تاریخ نگاران کشور و نقش آنان در ثبت و تدوین رویدادها و وقایع تاریخ کشور همچون میر غلام محمد غبار، میر محمد صدیق فرهنگ، احمد علی کهزاد، عبدالحی حبیبی، مرحوم سرمحقق حسین نایل و مرحوم پوهاند محمد حسن کاکر به نیکی یاد کرد.
همچنین در این سمینار داکتر سرور مولایی که مهمان ویژه این سمینار بود، تحت عنوان "خلاف عرف در سراج التواریخ"، حبیب الله رفیع تحت عنوان "کتابهای سانسور نشده کاتب"، داکتر محی الدین مهدی تحت عنوان "سفرنامه عبدالرحمن در سراج التواریخ"، داکتر محمد امین احمدی تحت عنوان "تحلیل مفهوم یاغستان در مورد هزاره ها در سراج التواریخ" سخنرانی کرده و هریک در مورد موضوعات طرح شده به تفصیل توضیح دادند.
گفتنی است که در پایان بخش اول این سمینار، شماری از چهره های علمی، فرهنگی و پژوهشگر در عرصه تاریخ از سوی رییس جمهور غنی و معاون دوم ریاست جمهوری مورد تقدیر قرار گرفتند.