شناخت نسبت به هر پدیده ای انسان را قادر می سازد تا تعامل و برخورد درست و منطقی با آن پدیده صورت پذیرد؛ اما موضوع شناخت در باره انسانها از اولویت و حساسیت ویژه ای برخوردار است. جوامع مختلف انسانی همواره سعی در شناخت یک دیگر داشته اند و این روش به زمانهای دور و دراز و شاید به دوره های زیست بدوی بشر باز گردد.
از یک جامعه کوچک و محدود که خانواده است آغاز کنیم؛ لزوم شناخت افراد خانوده نسبت به یکدیگر را حتمی و ضروری می نماید. در یک خانواده به هر میزان که شناخت و درک اعضا نسبت به همدیگر دقیق و درست باشد، به همان میزان روابط اعضا از عمق و استحکام بیشتر و بهتر سود خواهد برد؛ ضمن آنکه شناخت به همه اعضا کمک می کند تا همدیگر را چنانکه هستند و واقعیت درونی هر کدام ایجاب می کند، مورد ارزیابی و قضاوت قرار دهند.
شناخت دقیق و درست از بسیاری از آسیب ها جلوگیری می کند و باعث می شود تا در قضاوت نسبت به اعضای خانواده خویش، حق و عدالت و انصاف را رعایت کرده و با قضاوت های ناشی از عدم شناخت به بی راهه نرویم.
از پوسته محدود و منحصر خانواده که عبور کنیم به اجتماعی از انسانها در قریه و شهر و کشور خویش بر می خوریم؛ اجتماع نسبتاً بزرگ و گسترده تری لزوم شناخت و درک خویش را بر ذهن و فکر ما تحمیل می کند و در یک نگاه بازتر و کلی تر، برای هر مسلمانی لازم عقلی و شرعی و عرفی است تا نسبت به کشورهای اسلامی و فرقه ها و ملل و نحل موجود در آن کشورها، شناخت دقیق و مطابق با واقع داشته باشد.
شناخت در این حیطه به خصوص لزوم شناخت در کل میان طوائف بشری و به گونه خاص میان امت اسلامی، موضوعی است که در کلام وحی با جدیت و حساسیت به آن پرداخته شده است. این مهم در سوره شریفه حجرات در ضمن آیه ۱۳ مطرح گردیده است: " ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!".
و همه ی این تاکیدها و سفارشها و اهمیت دادنها به اصل شناخت در شرایطی است که با تاسف جوامع مسلمان کمتر این موضوع حیاتی و سرنوشت ساز را جدی گرفته و به آن بهای لازم را داده اند. نمی توان منکر آن بود که در جوامع مسلمان به خصوص در برخی از کشورها که دولتهای آن تا حدودی دغدغه وحدت میان امت مسلمان را دارند، هستند مراکز و مجامع دینی که اسلام شناسی و آموزش آموزه ها آن و نیز بحث و تحقیق و تتبع در باره اعتقادات و باورهای موجود در میان امت مسلمان را در صدر برنامه های آموزشی خویش قرار داده اند.
اما از سوی دیگر نیز دشمنان اسلام و امت اسلامی نیز بیکار ننشسته اند و با ایجاد و راه اندازی دوره های توطئه و فتنه گری، جوانان مسلمان را اغفال کرده و بجان امت مسلمان می اندازند و بجای آنکه یک جوان مسلمان را نسبت به جهان اسلام و امت اسلامی خوشبین و یا لااقل واقع بین کنند؛ در اوج بدبینی قرار می دهند؛ تا جایی که این جوان و امثال آن، غیر از نگرش خویش، سایر برداشتها و قرائت ها از دین مبین اسلام را بر خطا و باطل می داند که سرانجام از بینش تکفیری و افراط گرایی در دین، قد بیرون میاورد.
در این میان جمهوری اسلامی ایران همت گماشته است و جشنواره افغانستان شناسی را فقط در محدوده مهاجران افغان و آنهم در تهران برگزار می کند. همه ساله جشنواره افغانستان شناسی در سه مرحله شهرستان، استان و کشوری به منظور آشنایی جوانان و نخبگان مهاجر با افغانستان و ترغیب ایشان به بازگشت، از سوی اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخله جمهوری اسلامی ایران به صورت سراسری برگزار می شود.
در ربط به این اقدام مسئولان کشور دوست و برادر باید گفت که اصل این کار یک اقدام لازم و پسندیده است؛ اما توقع جهان اسلام و به خصوص جامعه افغانستانی از کشور جمهوری اسلامی این است که در گام نخست یک چنین همایشهایی لازم است تا در سطح کشورها و ملل مسلمان، تدارک دیده و برگزار شود؛ تا طبق توصیه قرآن مجید همه ی مسلمانان نسبت به همدیگر شناخت دقیق و درست و واقعی پیدا کنند؛ تا در پرتو شناخت و درک عمیق و دقیق، همدیگر و عقائد و باورهای هم را خوب بشناسند؛ تا زمینه تهمت زدن به عقائد و باورهای مذهبی به یکدیگر از بیخ و بن برچیده شود و بجای آن همدیگر و افکار و باورهای یکدیگر را درست و مطابق با واقع بشناسند و دشمنان هم نتوانند از اختلافهای جزئی موجود در میان پیروان مذاهب چندگانه اسلامی، علیه اسلام و امت مسلمان، سوء استفاده کنند.
و در گام بعدی سعی شود تا مهاجران افغان که بعضاً حدود سی سال است که در ایران به سر می برند، برای مردم مسلمان ایران، دقیق و درست شناسانده شوند؛ کاری که تا کنون کمتر به آن توجه صورت گرفته و بعضاً پیامدهای منفی برای دو ملت و کشور را نیز در پی داشته است که بیشتر ریشه در عدم شناخت درست و درک واقعی متقابل داشته است.