جان کری؛ وزیر خارجه امریکا که دیروز در یک سفر اعلام نشده، وارد کابل شد، در نشست مشترک کمیتۀ ارزیابی توافقنامۀ امنیتی کابل - واشنگتن در کابل گفت که واشنگتن کمک‌ های نظامی و مالی ‌اش را به افغانستان ادامه خواهد داد.

جان‌ کری گفت:«شهروندان افغانستان مردم ‌سالاری را انتخاب کرده ‌اند. روند مردم‌ سالاری کاری ساده نیست؛ ما اکنون در امریکا برای رشد آن کار می ‌کنیم.»

جان کری داعش را تهدیدی برای همه دانست و گفت که همه باید در برابر آن مبارزه کنند.

در این نشست، صلاح‌ الدین ربانی؛ وزیر خارجه هم گفت که دولت و مردم افغانستان از حمایت نیرو‌های امریکایی سپاسگزار هستند.

ربانی گفت که جامعه جهانی می ‌تواند در زمینۀ گفتگو‌های رو در رو میان افغانستان و طالبان کمک کند. او از تعهد دولت افغانستان دربارۀ آوردن صلح دایمی در افغانستان اطمینان داد.

این در حالی است که به باور کارشناسان، پیمان امنیتی امریکا و افغانستان در شرایط کنونی، بیش از هر زمان دیگری با چالش ها و پرسش های جدی و سنگینی رو به رو شده است.

اخیرا عبدالرؤوف ابراهیمی؛ رییس مجلس نمایندگان افغانستان در بیانی صریح و بی پرده، با حمله به پیمان امنیتی افغانستان و امریکا گفت که افغانستان این پیمان را برای «هوس»‌امضا نکرد. منظور آقای ابراهیمی این بود که انتظار افغانستان این بود که این پیمان باید بتواند مشکلات اساسی افغانستان در زمینه ناامنی، مبارزه با تروریزم، تهدید و تجاوز خارجی و بهبود و ارتقای وضعیت نیروهای امنیتی افغانستان را حل و فصل کند و افغانستان را به لحاظ توان دفاعی نظامی، در موقعیت بهتری قرار دهد.

اینها مسایلی است که به باور منتقدان و اغلب اعضای شورای ملی افغانستان، با گذشت ۱۸ ماه از امضای پیمان امنیتی با امریکا، هنوز نه تنها برآورده نشده؛ بلکه در بسیاری از زمینه ها نسبت به دوسال پیش، وضعیت بدتر هم شده است.

علاوه بر اینها امروزه افغانستان بیش از هر زمان دیگری، از نظر امنیتی در بدترین شرایط خود به سر می برد.

حضور و نفوذ تروریست های مسلح خارجی به ویژه داعش در افغانستان، چشم انداز تیره و دشواری را در برابر نیروهای امنیتی و مردم افغانستان قرار داده است.

پیش بینی ها حاکی از آن است که سال جاری خورشیدی، یکی از دشوارترین سال ها برای حکومت، نیروهای مسلح و مردم افغانستان خواهد بود.

نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور افغانستان، اخیرا در گزارش مبسوطی که از وضعیت کنونی افغانستان و چشم انداز آینده آن به شورای امنیت سازمان ملل، ارائه کرد، پنج چالش اساسی را برشمرد که به گفته او، در صورت ناکامی در هریک از این چالش ها، حکومت وحدت ملی در افغانستان با بن بست سختی رو به رو خواهد شد.

یکی از این چالش ها غلبه بر ناامنی های جاری در کشور بود.

علاوه بر این، با توجه به مفاد پیمان امنیتی، کارشناسان می گویند که مبارزه با ناامنی و تروریزم خارجی در افغانستان، صرفا انتظاری نیست که از نیروهای مسلح و دولت افغانستان می رود؛ بلکه یکی دیگر از جوانبی که به شدت در این زمینه مسؤولیت دارد، امریکا و نیروهای نظامی این کشور هستند. این چیزی است که پیمان های راهبردی و امنیتی کابل – واشنگتن، صریحا بر آن تاکید می کنند.

حضور گسترده و چشمگیر گروه های تروریستی خارجی به ویژه داعش در افغانستان، از مصادیق بارز و آشکار تهدید و تجاوز خارجی است که بر اساس پیمان استراتژيک و نیز موافقتنامه امنیتی، امریکا مسؤولیت دارد برای مبارزه با آن، در کنار افغانستان بایستد و این تهدیدها را منهدم سازد.

این در حالی است که امریکا فقط در مواردی نادر، اقدام به بمباران مقطعی نیروهای داعش در مناطقی از ننگرهار می کند؛ اما در عمل، هیچ التزام و تعهد قابل اعتنایی برای سرکوب شدید، آنی، جدی و همه جانبه تروریست های خارجی به ویژه داعش، از خود نشان نداده است.

در این میان، بدیهی است که به گفته جان کری؛ وزیر امور خارجه امریکا، داعش دشمن همه است و همه باید با آن، مبارزه کنند؛ اما این سخن، از دید کارشناسان، لزوما به معنای التزام مشخص امریکا به تعهداتی که در پیمان های امنیتی و استراتژيک به افغانستان داده است، نیست.

منتقدان می گویند که این کلیشه ای کلی است که هیچ الزام و تعهد عملی را در قبال ندارد.

این در حالی است که بر اساس متن توافق های امضا شده میان کابل و واشنگتن، امریکا مسؤولیت دارد که به نیازها و خواسته های آنی افغانستان در حوزه تامین امنیت، مبارزه با تروریزم و ایستادگی در برابر تهدید و تجاوز خارجی، در کنار افغانستان، قرار بگیرد و به مسؤولیت ها و تعهدات حقوقی خود در این زمینه، عمل کند.

 بر بنیاد ارزیابی های کارشناسان، پیش بینی می شود که در سال جاری خورشیدی، داعش تلاش کند، قلمرو فعالیت های خود را به ولایت های بیشتری از جمله کنر، نورستان، غزنی و زابل نیز گسترش دهد.

اگر این ارزیابی درست باشد، ناظران می گویند که خطر در همین نزدیکی است و باید راهبردهای جدی و جامعی برای این منظور، در نظر گرفته شود. در این میان، از آنجایی که داعش عینی ترین نمونه تروریزم بین المللی است و مبارزه با آن نیز تنها وظیفه افغانستان و نیروهای امنیتی داخلی نیست، امریکا به عنوان رهبر و پیشاهنگ جبهه ضد تروریزم در افغانستان، باید یک رویکرد روشن و مشخص را برای مبارزه با داعش، اعلام و عملیاتی نماید. آیا اساسا چنین رویکردی وجود دارد؟

در حال حاضر، پاسخ این پرسش منفی است و موضع گیری حاشیه ای و کلی جان کری در این زمینه نیز ناامیدکننده بود.

با این حساب، این پرسش جدی در برابر کمیتۀ مشترک ارزیابی توافقنامۀ امنیتی کابل – واشنگتن قرار دارد که دستاورد ملموس و مستقیم پیمان امنیتی با امریکا برای امنیت و ثبات و مبارزه با تروریزم در افغانستان چه بوده است و مهم تر از آن اینکه در حال حاضر که افغانستان در معرض شدیدترین فشارها و تهدیدها از ناحیه تروریزم بین المللی از جمله داعش قرار دارد، رهیافت و راهکار قابل اعمال پیمان امنیتی برای مقابله با وضعیت های احتمالی در آینده چه خواهد بود؟

این پرسش البته فقط در برابر چند فرد عضو این کمیته قرار ندارد؛ بلکه تمامی کسانی که در آن زمان، به نحوی مسیر امضای پیمان امنیتی با امریکا را تسهیل کردند، به آن اعتبار و وجاهت حقوقی بخشیدند و با وجود تناقض های جدی‌ای که آن پیمان با قوانین داخلی، حاکمیت ملی و ارزش های دینی مردم افغانستان داشت، آن را امضا کردند، باید به این پرسش ها پاسخ بدهند که در این میان، نمایندگان مجالس نمایندگان و سنا و نیز افراد شرکت کننده در لویه جرگه پیمان امنیتی هم مشمول مخاطبان این پرسش قرار می گیرند.