یوکیا آمانو؛ مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، چهارشنبه گزارش این نهاد درباره موضوعات گذشته پرونده هسته‌ای ایران یا به اصطلاح "ابعاد نظامی احتمالی" (PMD) را منتشر می کند.

گزارش‌های مدیر کل آژانس به خودی خود ارزش اجرایی ندارند و این تصمیم بعدی شورای حکام است که نشان خواهد داد آیا این نهاد پرونده موضوعات گذشته ایران را مختومه اعلام خواهد کرد یانه، تصمیمی که در ۲۴ ماه قوس گرفته خواهد شد.

بهروز کمالوندی؛ سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران می‌گوید:"شورای حکام نیز بر اساس بند ۱۴ برجام قرار است پیش‌نویس قطعنامه‌ای را بدهد که موضوعات گذشته را ببندد. پس از اینکه طرف مقابل این تعهد خود را انجام داد ما نیز وارد تعهدات خودمان می‌شویم."

سید عباس عراقچی؛ معاون وزیر خارجه ایران، درباره این فرآیند گفت:"از آنجایی که ایران عضو شورای حکام نیست نمی‌تواند بانی قطعنامه باشد؛ بنابراین پیشنویس آن توسط گروه ١+٥ به عنوان اعضای شورای حکام ارائه می‌شود."
چیزی که در این میان، از دید کارشناسان، از اهمیت حیاتی برخوردار است، دو مساله مهم است: یکی مفاد گزارشی که قرار است آقای آمانو امروز چهارشنبه آن را ارائه کند و دوم، مفاد قطعنامه ای که شش قدرت جهانی طرف مذاکرات اتمی با ایران پیشنویس آن را تهیه و برای تصویب به شورای حکام آژانس بین المللی انرژي هسته ای خواهند فرستاد.
ایرانی ها انتظارات مهمی از این دو متن دارند.

به باور ناظرانی که مسایل هسته ای ایران را دنبال کرده اند، در صورتی که گزارش ارائه شده از سوی آقای آمانو انتظارات ایرانی ها را برآورده کند، خوش بینی ها نسبت به محتوای قطعنامه گروه ۵+۱ به شورای حکام این سازمان نیز افزایش خواهد یافت.
ایرانی ها از مدیر کل آژانس بین المللی انرژي اتمی، انتظار دارند که در گزارش روز چهارشنبه خود «واقعیت» را منعکس کند؛ هرچند به نظر می رسد تعریف ایرانی ها و غربی ها هرکدام از «واقعیت» تفاوت های اساسی دارد.

ایران بارها گفته است که در طول سال های تحریم و در نتیجه، عدم دسترسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته ای این کشور، هیچگونه برنامه نظامی و تسلیحاتی هسته ای را در چارچوب این برنامه دنبال نکرده است.
آنها در این خصوص استدلال می کنند که این اقدام در تضادی آشکار با فتوای رهبری جمهوری اسلامی ایران قرار دارد که ساخت سلاح های کشتار جمعی را بر بنیاد شریعت اسلامی، حرام و غیر مشروع، اعلام کرده است.

در مقابل اما غربی ها در گذشته بارها ادعا کرده اند که آنها به نشانه هایی دست یافته اند که احتمال اهداف نظامی در برنامه اتمی ایران را تقویت می کند.
همانگونه که روشن است آنچه غرب در این خصوص می گوید مبتنی بر ظن و گمان است و شاهد روشنی در این زمینه ارائه نکرده است.
به رغم همه این مسایل، نکته ناامیدکننده در این میان این است که گزارش های پیشین رییس سازمان بین المللی انرژي هسته ای تا پیش از امضای برنامه جامع اقدام مشترک –برجام- عمدتا یکجانبه و غالبا دارای محتوا و پیامی ضد ایرانی بوده و به برداشت های شک آلود و بی مستند غرب، نزدیک بوده است.

این امر، تا حدود زیادی ایرانی ها را نگران می کند و این نگرانی بیشتر ناشی از این است که مبادا آمانو این بار نیز گزارشی را ارائه کند که همچنان نیم نگاهی تاییدآمیز به ادعاهای واهی غرب در خصوص ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای این کشور داشته باشد.
این امر، بدون تردید، روی مفاد قطعنامه آتی شورای حکام اثر خواهد گذاشت.
در هر حال، آنچه در این میان، ثابت به نظر می رسد این است که یوکیا آمانو؛ مدیر کل کنونی آژانس بین المللی انرژی اتمی، در برابر انتخاب سختی قرار گرفته است.
او مجبور است گزارشی ارائه کند که سرانجام برجام و سرنوشت این پرونده بزرگ را روشن کند.

کارشناسان مستقل پیش بینی می کنند که او احتمالا لحن و محتوای گزارش آتی خود را به گونه ای سامان خواهد داد که انتظارهای حد اقلی هریک از طرفین ایرانی و غربی را برآورده کند و از برخی انتظارات هریک از آنها نیز چشم پوشی نماید.

در این صورت، این پرونده راه خود را تا برگزاری شورای حکام و ارائه پیشنویس قطعنامه ۵+۱ به صورت کژدار و مریز ادامه خواهد داد تا در نهایت در نشست ۲۴ قوس، تصمیم نهایی گرفته شود.