عباس عراقچی؛ معاون وزیر خارجه ایران، هشدار داده که در صورت ایجاد مشکلات آتی در حل و فصل نهایی پرونده ابعاد نظامی احتمالی کشورش (پی‌ام‌دی)، ایران می‌تواند اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را متوقف کند.

عراقچی گفت:"اگر پنجره‌ای در پرونده پی‌ام‌دی باز بماند به این معنا که این موضوع بتواند در آینده نیز مطرح شود به این معناست که برجام متوقف خواهد شد و ما اقدامات هسته‌ای‌مان را از سر می‌گیریم."

او گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی "باید نتیجه یافته‌ها و ارزیابی خود در رابطه با موضوعات پی‌ام‌دی را به شورای حکام ارائه کند. در همین حال ۱+۵ متعهد شده است که پرونده پی ام دی را براساس یک قطعنامه در شورای حکام ببندد... همانطور که می‌دانید تغییرات در اراک و فروش اورانیم منوط به بسته شدن موضوع پی ام دی از سوی شورای حکام شده است و اگر این اتفاق صورت نگیرد روند اجرای برجام متوقف می‌شود. بنابراین ۱+۵ باید بین پی ام دی و برجام یکی را انتخاب کند."

کارشناسان می گویند که این صریح ترین و جدی ترین موضع گیری یک مقام مهم ایرانی در خصوص آینده برجام و ربط و نسبت آن با حل و فصل پرونده پی ام دی یا ابعاد نظامی احتمالی برنامه اتمی این کشور محسوب می شود و نشان می دهد که حذف و مختومه کردن این پرونده، برای ایرانی ها اهمیت فراوانی دارد.

در همین حال، کارشناسان یک پرسش مهم و بنیادی را مطرح می کنند و آن اینکه آیا به همان میزان که حل و فصل پرونده پی ام دی برای ایرانی ها اهمیت دارد، باز گذاشتن این پرونده در شورای حکام نیز برای غربی ها حایز اهمیت خواهد بود؟

پاسخ دقیق این پرسش را نشست مهم شورای حکام آژانس بین المللی انرژي اتمی مشخص خواهد کرد؛‌ زیرا در اجلاس آتی، در نهایت، اعضای این شورا، تصمیم خواهند گرفت که آنها نسبت به جنبه نظامی نداشتن برنامه های هسته ای تهران، متقاعد شده اند یا نه همچنان شک و تردیدهایی در این زمینه دارند و بر پایه این شک و تردیدها، اصرار خواهند کرد که پرونده پی ام دی همچنان باز بماند.

تصمیم گیری در این زمینه نیز خود به منوط به مساله مهم دیگری است و آن، مفاد گزارش یوکیا آمانو؛ دبیر کل آژانس بین الملللی انرژی اتمی در باره اقدامات ایران و نیز ابعاد فعالیت های هسته ای ایران خواهد بود.

این گزارش، مشخص خواهد کرد که آیا از نظر آژانس بین المللی انرژي اتمی، برنامه های اتمی تهران پس از حصول توافق میان ایران و قدرت های جهانی، به خوبی شفاف سازی شده یا نه هنوز ابهامات و نقاط کوری وجود دارد که این نهاد بین المللی را نسبت به داشتن ماهیت یا اهداف نظامی بالقوه در این برنامه، مظنون می سازد.

کارشناسان می گویند که با توجه به رفتارشناسی گذشته آژانس در این خصوص، انتظار نمی رود در این گزارش، همه چیز آنگونه که آژانس دیده، تحقیق کرده و دریافته، منعکس شود.

این نهاد بین المللی در گذشته بارها نشان داده است که امانتدار خوب و صادقی نیست و در انعکاس دیدگاه ها و انتشار گزارش هایش مجبور است تحت تاثیر نفوذ و اراده قدرت های بزرگ تصمیم بگیرد و عمل کند؛ بنابراین، اگر در نشست آتی شورای حکام این سازمان نیز آمانو راه پیشین خود در این خصوص را دنبال کند و گزارشی مغرضانه، مبهم، چندپهلو و قابل برداشت های متفاوت و متضاد ارائه کند، در آن صورت، به سختی می توان انتظار داشت که پرونده پی ام دی نیز برای همیشه در این سازمان، بسته خواهد شد.

اما اگر گزارش او مبتنی بر واقعیت های برنامه اتمی ایران و متکی بر چشم دیدها و شواهدی باشد که بازرسان آژانس به آنها دست یافته و ایرانی ها نیز بارها بر آن تاکید کرده اند، بدیهی است که انتظار ایران از نشست شورای حکام برآورده می شود و پی ام دی، لغو خواهد شد.

صرف نظر از اینها، تا آنجا که به ایران مربوط می شود، این کشور، در موضعی که به تازگی مورد تاکید عباس عراقچی؛ مسؤول ایرانی اجرای برجام هم قرار گرفته، جدی است و تا زمان لغو پی ام دی نه تنها گامی در راستای واگذاری و صادرات اورانیم غنی شده اش برنخواهد داشت؛ بلکه احتمال دارد همه چیز ضرب صفر شود و ایران با خروج یکجانبه از توافق با ۵+۱ برنامه های اتمی اش را مانند گذشته از سر بگیرد.

آیا آژانس و قدرت های خارجی حاضر اند برای باز ماندن پی ام دی، این ریسک عظیم را قبول کنند؟