چنانکه در اخبار دیدیم و خواندیم در شب و روزهای اخیر، قندوز یا همان کهن دژ قدیم شاهد تحولات عجیب و حیران کننده ای بود. در روز یکشنبه رسانه ها خبر از حمله همه جانبه طالبان دادند و در اواخر روز دوشنبه با بازتاب خبر سقوط شهر قندوز در رسانه ها، همه شوکه شدند.
حیرت و شگفتی مردم بیشتر از این ناحیه بود که چگونه شهر بدون هیچ گونه مقاومتی تسلیم شرارت پیشگان طالب شد و بدون آنکه مزاحمی در پیش رو ببینند، وارد شهر شدند و طی چند ساعت حضور وحشیانه، به چور و چپاول اموال دولتی و شخصی مشغول شدند و هر آنچه از اموال منقول مانند موترهای لوکس و آخرین سیستم بود، با خود بردند؟!
در توضیحاتی که برخی از مقامهای امنیتی در کابل و بلخ و قندوز به رسانه ها دادند، مدعی شدند که دولت و نیروهای امنیتی به دلیل رعایت حال مردم قندوز، از درگیری داخل شهری با طالبان پرهیز کردند و با به قول خود شان با یک عقب نشینی تاکتیکی، شهر را با همه ی دار و ندار موجود در آن، به طالبان کرام واگذار کردند!.
اما این پاسخ به دو دلیل نمی تواند معقول و منطقی باشد؛ نخست آنکه اگر شهر و محتویات آن از قبیل جان و مال مردم و دولت بواقع برای مسئولان امنیتی قندوز اهمیت داشت، چرا در بدو ورود طالبان از چهار دروازه قندوز، در برابر آنان چون آن دژ محکم و استوار، مقاومت نکردند؛ تا با مانع شدن از ورود لشکر شرارت و طاغی گری، قندوز و جان و مال مردم و نیز خود را از شر آنها در امان میداشتند و در اساس هیچ طالبی نمی توانست وارد شهر شود تا بتوانند از مردم به عنوان سپر انسانی استفاده کنند.
در ثانی اگر معذوریت حکومت و نیروهای دفاعی قندوز، ترس از تلف شدن جان و مال مردم و دولت بود که با عقب نشینی به اصطلاح تاکتیکی و فرار از شهر و واگذاری آن به دشمن غدار و سرقت پیشه، در واقع همان فرصت مغتنم چور و چپاول و ظلم و ستم به مردم، به گونه بسیار راحت و مناسب در اختیار نیروهای وحشی طالبان قرار داده شد و آنان هم تا توانستند از این اشتباه و یا هم عمد مقامات دفاعی قندوز سود و بهره های نامشروع فراوان و متنوعی بردند.
بنا بر آنچه گفته شد این اظهارات توجیه گونه مقامات حکومتی در کابل و قندوز تخار و نهادهای دیگر دولتی نمی تواند موجه و معقول باشد و به همین دلیل نیز آگاهان و صاحب نظران گزینه های دیگری را در ارتباط به قضیه قندوز مطرح کرده و موثر می دانند.
عمده گزینه ای که کارشناسان روی آن زوم کرده اند، گزینه معامله گری و توطئه است مبنی بر تسلیم دهی و واگذاری شهر قندوز به طالبان بوسیله طرح و اندیشه های ننگین و خاینانه ای که در بدنه دولت و حکومت برای خودش طرفدارانی داشته و دارد.
بر اساس این طرح و نقشه ی خطرناک برای افغانستان و دولت و ملت آن، که حامیان امریکایی و اروپایی و منطقه ای نیز دارد، قندوز و برخی از نقاط شمالی دیگر کشور باید به طالبان واگذار شود تا آنان و البته به اضافه نیروهای داعش، از پایگاههای شان در صفحات شمال به درون مرزهای کشورهای آسیای میانه نفوذ کنند و بدین طریق جاده صاف کنی باشند برای حضور نیروهای دخالت گر و توسعه خواهانه امریکایی- غربی و نیز دولتهای شرور منطقه ای چون پاکستان و عربستان و قطر و ترکیه و امثال آنها که از همراهی امریکا و اروپا، سود کلانی را به جیب می زنند.
یکی از کارشناسان امور نظامی، تصرف شهر قندوز توسط طالبان را یک دسیسه می‎داند و به این باور است که شهر قندوز بر اساس یک معامله به طالبان تحویل داده شده است و از مقامات دولتی می خواهد تا کسانی را که دراین معامله دست دارند، بسزای اعمال شان برساند.
وی ولایت قندوز را دروازه و راه ورودی به شمال افغانستان ذکر کرده، افزود: تلاش ها و تصامیم برای تبدیل قندوز و برخی ولایات شمالی به وزیریستان شمالی وجود دارد تا از این طریق بتواند هم بر شمال افغانستان و هم بر کشورهای آسیایی مرکزی دست یابند.
این در حالی است که "محمد محقق"، معاون دوم ریاست اجراییه، روز تجلیل از چهارمین سالروز شهادت احمد شاه مسعود، با صراحت گفت که مردم افغانستان همچنان که به شوروی اجازه نداد تا از طریق افغانستان به آبهای گرم اقیانوس هند راه یابد، به کشورهای دیگر نیز اجازه نخواهند داد تا با استفاده از تروریسم به منابع دست نخورده کشورهای آسیای مرکزی دست یابند.
براین اساس، اکنون تلاش‎های جدی برای باز پس گیری شهر قندوز از تصرف طالبان آغاز شده است
و به نظر می رسد تا به پایان رسیدن این نوشتار، کار طالبان در کهن دژ نیز به فرجام برسد و قندوز دوباره به کنترول نیروهای دولتی در آید. اما جان کلام در این پرسش نهفته که چرا باید یک چنین سیر و روال منحوس و نامبارکی وجود داشته باشد که اول به دشمن اجازه ورود و بر پایی خیمه و خرگاه در قلب منطقه ای داده می شود و پس از آنکه دشمن وارد خانه و کاشانه مردم شد و هست و بود آنان را غارت کرد و جوانان آنان را بخاک و خون کشید و دار و ندار مردم و دولت را به یغما برد، پس از آن نیروهای شجاع امنیتی ما احساس مسئولیت کنند و دشمن را از شهر و روستاهای ما فراری بدهند؟!
اگر فرض را بر این بگذاریم که در موضوع سقوط یک روزه قندوز، معامله ای صورت گرفته باشد، توقع مردم افغانستان از حکومت وحدت ملی به خصوص از شخص رئیس جمهور به گونه جدی و اکید آن است که از معامله گران و خاک فروشان داخلی به هیچ وجهی من الوجوه، راحت و آسان نگذرد که چنین حقی را نیز ندارد.
انتظار مردم آن است که ولو برای بازگشت مقدار کمی از اعتماد مردم نسبت به حکومت وحدتملی هم که شده، معامله گران در حادثه قندوز را به سزای عمل ننگین و خاینانه شان برساند؛ تا مجازات و عقوبت آنها درس عبرتی باشد برای سایر خاینان موجود در بدنه حکومت و بیرون از آن؛ تا دیگر هیچ خائن و وطن فروشی، سودای خیانت به خاک و مردم را در سر نپروراند و با جان و مال و هستی مردم اینگونه بازی نکند.