در حالی که در امریکا بحثی داغ بر سر توافق هسته ای با ایران، جریان دارد، اتحادیه اروپا به آرامی در حال تعیین استراتژی اش در قبال ایران پس از توافق است. برخلاف امریکا، نیازی به بررسی توافق در پارلمان اروپا نیست. در همان روزی که شورای امنیت از توافق حمایت کرد، اتحادیه اروپا هم موضعی مشابه گرفت.
فدریکا موگرینی؛ نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امنیتی و رئیس کمیسیون مشترک نظارت بر اجرای توافق در سخنرانی ای که به تاریخ نهم سپتامبر گفت اتحادیه اروپا می فهمد که نیاز به ایجاد اعتماد دوجانبه است؛ چون این مساله برای اجرای توافق و بهبود گسترده تر روابط حیاتی است.
موگرینی همچنین گفت که نیاز به ایجاد یک گروه ضربت بین سازمانی است که متفاوت با کمیسیون اروپا و سرویس اقدام خارجی برای اطمینان یافتن از هماهنگی درباره سیاست ایران اتحادیه اروپا باشد. موگرینی چند حوزه احتمالی همکاری با ایران را هم نام برد: تجارت، محیط زیست، مبارزه با مواد مخدر و تروریزم، امنیت هوایی، گفتگوهای حقوق بشری.
این تحولات، بحث ها در خصوص موقعیت امریکا و اروپا در قبال ایران پس از حصول توافق هسته ای در میان صاحب نظران را افزایش داده است.
اینکه آیا همان بهره هایی را که اروپا انتظار دارد از رهگذر امضای توافق هسته ای با ایران به دست آورد، امریکا نیز می تواند کسب کند یانه.
مواضعی که در برابر توافق هسته ای در امریکا و اروپا اتخاذ شده و کماکان اتخاذ می شود، به خوبی نشان می دهد که میزان بهره گیری هریک از طرف های اروپایی و امریکا از توافق هسته ای با ایران چقدر است.
امریکایی ها هنوز بر سر تصویب توافق هسته ای میان ایران و قدرت های جهانی، به شدت درگیر نبردهای داخلی هستند. یعنی هنوز اجماعی قدرتمند بر سر این توافق در امریکا به وجود نیامده است.
از این وضعیت به خوبی می توان فهمید که واکنش ها در قبال ایده برقراری مجدد روابط امریکا و ایران در ایالات متحده چه خواهد بود.
تندروها بدون شک، به هر اهرمی متوسل خواهند شد تا با چنگ و دندان از قطع رابطه میان ایران و امریکا صیانت کنند؛ زیرا آنها در این امر، منافع بزرگی دارند.
حتی اگر میانه روهای امریکایی چنین ایده ای در سر داشته باشند، به باور کارشناسان، تحقق این آرزو در حال حاضر هرگز ممکن نیست؛ مگر آنکه امریکا یکشبه تغییر ماهیت دهد و از اقتدارگرایی، سلطه جویی و ادعای برتری و حاکمیت بر سایر ملت های جهان، دست بکشد.
در اروپا اما ماجرا برعکس است. اروپایی ها از همان نخستین روزهای پس از امضای توافق، تلاش ها برای بهبود و توسعه رابطه با ایران در شرایطی برابر را آغاز کردند.
تهران تاکنون میزبان ده ها مهمان دپیلماتیک اروپایی بوده است.
تفاهمنامه هایی نیز میان دوطرف در زمینه های مختلف امضا شده و خوش بینی در دو سوی این رابطه، موج می زند.
با این حساب، پس از امضای برجام، بیشترین بهره سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از این توافق را اروپایی ها خواهند برد؛ اما امریکایی ها همچنان پشت دیوار بلند ممنوعیتی که خود به دور خویش کشیده اند خواهند ماند و حسرت خواهند خورد.
درست به همین دلیل هم بود که دیپلمات های امریکایی طرفدار تصویب توافق هسته ای در کنگره آن کشور، بارها هشدار دادند که اگر این سند از سوی مخالفان، رد شود، امریکا تنها خواهد ماند و منزوی خواهد شد؛ زیرا به اذعان آنها، در آن صورت، دیگر شرکا و متحدان امریکا مانند قدرت های اروپایی، روسیه و چین، راهی را که انتخاب کرده اند ادامه خواهند داد و امریکا حتی در شورای امنیت سازمان ملل نیز نخواهد توانست در برابر آنها ایجاد مانع کند.
به همین جهت، اگر تصمیم افراط گرایان در امریکا به کرسی می نشست و توافق هسته ای میان ایران و قدرت های جهانی از کنگره امریکا کارت سرخ می گرفت، در آن صورت، وجهه سیاسی امریکا در جهان به شدت آسیب می دید؛ اما اروپایی ها همچنان برنده بازی باقی می ماندند؛ چنانچه پس از توافق، آنها به دلیل روابطی که با ایران دارند، می توانند بهره فراوانی از آن ببرند.