يک تحليل‌گر ارشد سياسي مي‌گويد آژانس کار و امداد سازمان ملل، هزاران پناهنده فلسطيني را رها کرده و پيگيري حق بازگشت به وطن را از آن‌ها ‌سلب کرده است.


پرس تي‌وي مصاحبه‌اي را با حنين سالم، از کميسيون حقوق بشر اسلامي ترتيب داده است تا بيشتر به بحث در اين رابطه بپردازد.

پرس تي‌وي: مقاله شما بسيار پيچيده و درک آن سخت بود. در مقاله شما نشان مي دهد که چگونه کنوانسيون هاي بين المللي، قطعنامه هاي اصلي سازمان ملل و توافق نامه هاي مربوطه در زمينه تعريف واژه پناهنده، براي شفافيت قانون بازگشت استفاده شده اند.

سالم: مسلما، بعد از اين که در رابطه با بيشتر کنوانسيون‌هاي بين‌المللي تحقيق کردم. هميشه فکر مي‌کردم قطعنامه ۱۹۴ سازمان ملل از حق برگشت من به وطنم دفاع مي‌کند. فکر مي‌کردم اين قطعنامه‌ها و کنوانسيون‌ها وجود دارند، پس چرا من هنوز در اين جا هستم؟ چرا در وطنم نيستم؟

و شما به نکته منطقي در زندگي‌تان مي‌رسيد که فکر مي‌کنيد چرا خودم به بررسي آن‌ها نپردازم. چرا افراد ديگر چيزي که بايد بدانم را به من مي‌گويند؟ به همين دليل به تحقيق و بررسي در رابطه با هر کنوانسيون پرداختم؛ با کنوانسيون ۱۹۵۱ در رابطه با وضعيت پناهندگان شروع کردم.

اين کنوانسيون به طور خاص مشخص نمي‌کند به چه کسي پناهنده فلسطيني گفته مي‌شود بلکه به تعريف پناهنده به طور کلي مي‌پردازد و اين خيلي مهم است چرا که ما بايد قانون و اصول بين‌المللي را درک کنيم، آن‌ها در نهايت به پيمان‌هاي چند جانبه و دو جانبه بين کشورها مي‌رسند.

بنابراين براي فهميدن اين مطلب که چه طور يک پناهنده را به طور کلي تعريف مي‌کنند، در نهايت اين ايده را به ما مي‌دهند که چه طور يک پناهنده فلسطيني تعريف مي‌شود و اين که چرا ما همچنان در وطن‌مان نيستيم.

بنابراين اگر به کنوانسيون ۱۹۵۱ در رابطه با وضعيت پناهندگان نگاهي بياندازيم، چيزي که متوجه مي‌شويم اين است که پناهنده اين طور تعريف شده است: کسي که نمي‌تواند يا نمي‌خواهد به کشور محل اقامتش برگردد که اين يک مطلب کليدي در اين جا است به اين ترتيب وي مليت آن کشور را مي‌گيرد.

اين موضوع خيلي جالب است چون هنگامي که در رابطه با پناهندگان فلسطيني صحبت مي‌کنيم، هميشه به پناهندگاني توجه مي‌کنيم که هنگامي که فلسطين اشغال شد در فلسطين زندگي مي‌کردند.

اما سوالي که داريم اين است که دانش جويان چه مي‌شوند؟ دايي مادرم را به خاطر دارم که در مصر تحصيل مي‌کرد. وي در آن زمان ساکن هميشگي فلسطين نبود چرا که پناهنده در يک دوره زماني خاص تعريف مي‌شود. لازم است ۲ سال مداوم ساکن هميشگي باشيد. بنابراين در صورتي که ۵ سال خارج از کشور باشيد، تحت اين قطعنامه قرار نمي‌گيريد.

پرس تي‌وي: شاهد آن هستيم که رژيم اسرائيل به پاکسازي قومي مي‌پردازد. مي‌دانيم نام همه دانش جوياني که در سال ۱۹۶۷ و آن زمان‌ها خارج از کشور بودند، خط خورد.

سالم: همين طور است.

پرس تي‌وي: آيا در تحقيق‌تان به اين مطلب مي‌رسيد که چنين بندهايي، ساکنان هميشگي، مغرضانه يا سهوا در اين کنوانسيون‌ها آورده شده است يا نه؟

سالم: من معتقدم با هدف خاصي در آن‌جا آورده شده است و دليل آن اين است که وقتي به بيشتر تعاريف مشهور آژانس کار و امداد سازمان ملل نگاه مي‌کنم متوجه مي‌شوم به تعريف پناهنده پرداخته‌اند. بار ديگر تکرار مي‌کنند بايد از يک دوره زماني خاص تا يک دوره زماني خاص ديگر مقيم هميشگي فلسطين باشيد و اين زمان دو سال است.

چرا آژانس کار و امداد سازمان ملل چنين کاري را مي‌کند؟ ما هميشه از آژانس کار و امداد سازمان ملل به عنوان حامي حق برگشت پناهندگان فلسطيني به وطن‌شان صحبت مي‌کنيم چرا که در صورتي که تحت حمايت آن‌ها باشيد، فرزندان‌تان کارت‌هاي پناهندگي آژانس کار و امداد سازمان ملل را دريافت مي‌کنند.

اتفاق جالبي که حدود يک سال قبل افتاد اين بود که آژانس کار و امداد سازمان ملل به تعدادي از پناهندگان اعلام کرد کارت‌هاي‌شان را برگردانند چرا که مجاز به دريافت کارت نيستند.

پرس تي‌وي: چه موقع اين موضوع روي داد؟

سالم: يک سال پيش، فکر مي‌کنم در اردن و لبنان و ديگر کشورها شروع شد. خيلي جالب است. همه اين سال‌ها پناهنده بوده‌ام. فرزندانم نيز پناهنده محسوب مي‌شوند. ناگهان از خواب بيدار مي‌شويد و مي گوييد "اين واقعي نيست." اگر به تعاريف آن‌ها نگاهي بکنيد، کاملا روشن است که هيچ کار خاص يا متفاوتي نمي‌کنند.

پرس تي‌وي: پس چه طور آژانس کار و امداد سازمان ملل اين مطلب را توضيح مي‌دهد؟

سالم: اين چيزي است که قسمتي از تحقيق من به آن مي‌پردازد - نگوييد آژانس کار و امداد سازمان ملل از حقوق‌شان دفاع مي‌کند. در حقيقت، تعريف آژانس کار و امداد سازمان ملل از اين که به چه کسي پناهنده فلسطيني گفته مي‌شود، وکلاي بين المللي مي‌توانند آن را در آينده به بحث بگذارند.

من در مورد آينده نزديک صحبت مي‌کنم که بر اساس تعريف آژانس کار و امداد سازمان ملل مي‌توانيم بگوييم که فلسطيني که تحت تعريف پناهنده فلسطيني قرار نمي‌گيرد، نبايد يک پناهنده فلسطيني محسوب شود و بنابراين حق ندارد درباره حق برگشت بحث کند.

پرس تي‌وي: مي‌توانم مطلبي را بپرسم؟ بنابر تعريف آن‌ها، اگر به مدت ۶۰ سال در لبنان زندگي کرده‌ايد و ساکن هميشگي فلسطين نيستيد، آن‌ها مي‌توانند...

سالم: آن‌ها اين را نمي‌گويند چرا که پيش از اين به آن‌ها يک کارت آژانس کار و امداد سازمان ملل داده اند که وضعيت‌شان را مشخص مي‌کند.
اما سئوال من اين است که افرادي که اين کارت‌ها را نگرفتند چه مي‌شوند؟ به عنوان مثال بياييد نگاهي به عراق در زمان رژيم صدام و پيش از آن بياندازيم.

رژيم عراق به آژانس کار و امداد سازمان ملل اجازه نداد از پناهندگان فلسطيني که در عراق زندگي مي‌کنند حمايت کند.

پرس تي‌وي: و آن‌ها نمي‌خواستند آژانس کار و امداد سازمان ملل وارد اين جريان شود...

سالم: دقيقا. پس آن‌ها چه طور؟

۳۴ هزار فلسطيني وجود داشت که به نظر من پناهنده بودند چون کشورشان را به خواست خودشان ترک نکردند؛ آن‌ها از کشورشان بيرون رانده شده و در عراق زندگي مي کردند. در حال حاضر بعد از سقوط رژيم صدام، فقط ۳۵ هزار فلسطيني در عراق زندگي مي‌کنند.

بقيه آن‌ها در کشورهاي اردن، سوريه و عراق هستند و هيچ کشوري تمايل ندارد آن‌ها را بپذيرد. آژانس کار و امداد سازمان ملل کجاست؟ چرا حالا به آن ها کمک نمي‌کنيد؟

پرس تي‌وي: در پايان به مطلب خوبي اشاره کرديد. آژانس کار و امداد سازمان ملل کجاست و چه کارهايي انجام داده است؟