مربع دیپلماسی ایران؛ توجه به همسایگان و اقتصاد مکمل با آنها
خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: «حسن کاظمی قمی» در ابتدای مصاحبه گفت: با تغییر آرایش دولت سیزدهم در ایران، مربع دیپلماسی این کشور، نگاه به توسعه همکاری های منطقه ای و همسایگان حرکت کرد در حالی که این موضوع، یکی از اولویتهای سیاست خارجی ایران است. در نتیجه، نگاه دولت فعلی این است که ما بتوانیم با توجه به ظرفیتهای خوب همکاری که بین جمهوری اسلامی ایران و همسایگان وجود دارد، به توسعه روابط با آنها بپردازیم.
 
وی افزود: از یک طرف، برخی از این کشورهای همسایه، به عنوان بهترین بازار مصرف برای کالاهای ایرانی در نظر گرفته می شوند و از طرف دیگر، تعدادی از این کشورها، دارای اقتصاد مکمل با جمهوری اسلامی ایران هستند. در نگاهی دیگر، گره خوردن منافع ملی میان ایران و همسایگان مطرح است؛ یعنی ما دارای منافع و تهدیدات مشترک، ظرفیتها و فرصتهای بسیار خوبی با کشورهای پیرامونی خود هستیم که میتوان به وجود مرزهای مشترک اشاره کرد. یکی از این کشورها به عنوان مثال عراق به دلیل وجود عتبات مقدسه است و ایران یکی از فعالترین کشورها در حوزه توریسم مذهبی و گردشگری در نظر گرفته می شود.
 
وی در ادامه یادآور شد: افزون بر این، با در نظر گرفتن و همچنین توجه به روابط تاریخی و کهنی که میان ملتهای ایران و کشورهای همسایه نیز وجود دارد، این مجموعه، در حقیقت دلایلی است که دولت سیزدهم و امیدواریم دولتهای آتی، توجه بیشتری را معطوف به توسعه همکاری ها با کشورهای منطقه و همسایه کنند.
 
نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان اضافه کرد: طبیعتا، به هر میزان این امکان وجود داشته باشد تا منافع دو ملت را از رهگذر همکاری های اقتصادی، انجام پروژه های مشترک، اتصال زیرساختهای اقتصادی میان دو کشور، توسعه همکاری های فرهنگی و علمی با توجه به اینکه ایران امروز حقیقتا در حوزه دانش بنیان جزء کشورهای سرآمد محسوب می شود و توسعه حوزه دانش بنیان در همه بخشهای اقتصادی اعم از پزشکی، کشاورزی، نانو و غیره در جمهوری اسلامی، نقش آفرین است، این آمادگی هم از سوی ایران برای تبادل این دانش و تکنولوژی با کشورهای منطقه و همسایه وجود دارد.
 
لزوم توجه به حوزه های مختلف همکاری با همسایگان؛ تجارت تنها اولویت نیست
سرپرست جدید سفارت ایران در کابل ادامه داد: از این رو، اگر شما اینگونه به جمهوری اسلامی نگاه کنید، امروز، حجم همکاری های تجاری ایران با همسایگان رو به گسترش است. اما، موضوع مهم این است که، هدف ما تنها توسعه روابط تجاری با این کشورها نیست، بلکه روابط ایران با کشورهای همسایه باید در حوزه های علمی، فرهنگی، آموزشی و همچنین اقتصاد و نه فقط تجارت، افزایش و رشد یابد.
 
وی گفت: به عنوان مثال، در خصوص روابط و همکاری های میان ایران و افغانستان، این فرمایش مقام معظم رهبری که دولتها می آیند و میروند و آنچه اهمیت دارد مردم است، را باید مد نظر قرار دهیم. در شرایط و حکمرانی امروز در افغانستان، با بیش از چهار دهه ای که این کشور در شرایط بحرانی به سر برده است، ما در حمایت از مردم افغانستان همکاری کرده و این همکاری را ادامه خواهیم داد.
 
کاظمی قمی افزود: طبیعتا، در هر کشوری، حکمرانی وجود دارد که ممکن است مورد شناسایی قرار گیرد یا نگیرد. به هر حال، این حکمران مسئولیتهایی را به عهده دارد. جمهوری اسلامی از رهگذر حمایت از مردم افغانستان، در حال همکاری با دولت طالبان در حوزه های مختلف من جمله اقتصاد است. لذا، امری بدیهی است که به هر میزان، ما همکاری های تجاری میان دو کشور را توسعه دهیم، این همکاری به نفع دو کشور است.
 
وی بیان کرد: اما، در این میان، ضرورت دارد که به برخی از واقعیتهای موجود در شرایط امروز افغانستان نیز توجه کرد. یکی از آنها این است که بیش از ۷۰ درصد از درآمدهای افغانستان کاهش یافته به طوری که از زمان بر سر کار آمدن طالبان، کمکهای جامعه جهانی هم از حدود ۱۳ میلیارد دلار به ۳ میلیارد دلار افت پیدا کرده و این کاهش ها معیشت مردم و اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است. با این حال، جمهوری اسلامی به خوبی این موضوع مهم و شرایط همسایه خود را درک کرده است.
 
سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل اضافه کرد: از طرف دیگر، به هر میزانی که وضعیت اقتصادی افغانستان رو به وخامت رفته و بحرانی شود، بر سیل حجیم مهاجرین به کشورهای دیگر به ویژه ایران افزوده خواهد شد. افزون بر این، وخامت اوضاع اقتصاد، فضایی را برای گروههای تروریسم در جذب افراد ایجاد می کند که حتی افرادی که تمایلی به حرکت به سمت تروریسم ندارند، اما در اثر فقر ناخودآگاه به چنین فضایی گرایش پیدا می کنند.
 
وی بیان کرد: زمانی که درآمدها با روند کاهشی و نزولی مواجه می شود، طبیعتا در افغانستانی که یکی از بزرگترین کشورهای تولید مواد مخدر است، باید انتظار مشاهده افزایش تولید این مواد را داشت، در حالی که خود این فقر اقتصادی، فشاری از جانب امریکا برای تحمیل اراده های نامشروع خود است. لذا، این موضوع می تواند هم برای مردم افغانستان و کشورهای منطقه به ویژه ایران آثار منفی در بر داشته باشد.
 
کاظمی قمی تصریح کرد: بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران، هم از نگاه انسان دوستانه، اخلاقی و اسلامی و هم از منظر منافع، در حوزه اقتصاد به عنوان یکی از راهبردهای اصلی خود، همکاری با افغانستان را در دستور کار قرار داده است در حالی که باید توجه کرد که این همکاریها تنها منوط به حوزه تجارت نیست.
 
هیچ کشوری بهتر از افغانستان در حوزه معادن برای ایران وجود ندارد
نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان گفت: این مسئله را باید اعلام کرد که با توجه به منابع خدادادی و طبیعی خوبی که در افغانستان در حوزه معادن وجود دارد و شرایط آب و هوایی، اقلیمی و میزان زمینهای زیر کشت قابل مشاهده در این کشور، افغانستان، میتواند نقش اقتصاد مکمل را برای ایران ایفا کند.
 
وی افزود: به عنوان مثال، در کشور ما، امروزه، یکی از صنایعی که رشد قابل توجهی پیدا کرده و جزء کشورهای برتر در تولید شناخته می شود، صنعت فولاد است. بر همین اساس، ما می توانیم مشاهده کنیم که در برنامه پنج ساله کشور، میزان تولید فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن در سال برسد. این موضوع، بدان معنا است که شما برای اینکه ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور تولید کنید، به ۱۶۵ میلیون تن سنگ آهن نیاز دارید. حال، شرایط معادن ایران به گونه ای است که برای تولید آن ۵۵ میلیون تن، نیازمند واردات به غیر از ذخایر موجود است.
 
کاظمی قمی اضافه کرد: در این میان، هیچ کشوری بهتر از افغانستان در حوزه معادن برای ما وجود ندارد، زیرا افغانستان با توجه به روابط برادری، همسایگی و نزدیکی مسافت، از نظر انجام فعالیتهای اقتصادی و انتقال دانش و فناوری برای ایران سهل الوصول تر و راحت تر است. لذا، ما میتوانیم در این حوزه وارد عمل شده و به سرمایه گذاری بپردازیم که در این صورت هم این حوزه به توسعه اقتصاد افغانستان کمک می کند و هم برای تولید صنعت فولاد جمهوری اسلامی بسیار کارآمد است.
 
تقویت همکاری های کشاورزی ایران و افغانستان؛ توسعه روابط علمی و فرهنگی به همراه امنیت آفرینی
وی گفت: در حال حاضر در حوزه کشاورزی، بخشی از نیازهای کالاهای اساسی ایران از طریق واردات از کشورهای دوردست مانند استرالیا، برزیل و کشورهای امریکای لاتین تامین می شود. بر همین اساس، اگر ما، شرایط همکاری میان دو بخش کشاورزی ایران و افغانستان را در خصوص آموزش ها، تامین بذر و ماشین آلات برای افغانستان تسهیل نماییم و افغانستان به تولید کالاهای اساسی که هم مورد نیاز خود و ایران است، بپردازد، این مسئله، روابط اقتصادی دو کشور را تقویت کرده و هم دارای پیامدهایی چون ایجاد همکاری های فرهنگی و علمی می شود در حالی که آثار امنیتی نیز در بر خواهد داشت.
 
این دیپلمات برجسته ایران افزود: لذا، به هر میزان که اقتصاد کشور در شرایط مطلوبی قرار گیرد، میتواند از بروز بحرانها و چالشهای اجتماعی و اقدامات تروریسم در جذب افراد به بهانه فقر به خصوص در افغانستانی که به تولید مواد مخدر می پردازد، جلوگیری نماید. بر همین اساس، اگر ما بتوانیم حوزه کشاورزی را توسعه داده و یک نوع کشت جایگزین که دارای توجیه اقتصادی باشد و کشاورز افغان بداند، علاوه بر تامین نیاز داخلی، یک بازار صادراتی به نام ایران دارد؛ در حالی که قراردادهای بلند مدت به عنوان مثال در سطح سالی ۵ میلیون تن، میان طرفین منعقد می شود، این موضوع می تواند آثار مثبت زیادی بر توسعه همکاری های اقتصادی و اشتغالزایی در افغانستان داشته باشد، ضمن اینکه، خود این موضوع فی نفسه، امنیت آفرین است.
 
ایجاد مناطق آزاد مشترک؛ کاهش سیل مهاجر و کشت مواد مخدر
وی ادامه داد: به منظور اینکه روابط اقتصادی دو کشور جان گرفته و در سطح مطلوبی قابل مشاهده باشد، باید مرزهای امنی نیز وجود داشته باشد، زیرا واردات و صادرات کشور باید از مرزهای زمینی عبور کنند و انجام تجارت با وجود این مرزهای امن تسهیل و روان خواهد شد. این موضوع، خود نیازمند انجام سرمایه گذاری در مرزها است. لذا، یکی از اولویتهای جمهوری اسلامی، هوشمند سازی، روان سازی و انجام سرمایه گذاری در مرزهای مشترک در نظر گرفته شده است.
 
کاظمی قمی تصریح کرد: همچنین، در صورتی که، ما بتوانیم مناطق آزاد مشترکی در خصوص بخشی از صنایع تبدیلی حتی در حوزه انرژی، ایجاد کرده و این اقدامات را در مناطق مرزی مشترک انجام دهیم، این موضوعات در کاهش مهاجرت مردم افغانستان و ماندگاری آنها در سرزمین خود و کاهش کشت مواد مخدر موثر است. با این اقدام، تقویت و گسترش همکاری های همه جانبه اقتصادی و فرهنگی متناسب با شرایط کنونی افغانستان برای ما در اولویت قرار می گیرد.
 
وی گفت: ناگفته نماند که خداوند یک منابع طبیعی را در اختیار دو کشور قرار داده است. برای نمونه، ما در مناطق مرزی مشترک با بادهای اصطلاحا ۱۲۰ روزه مواجه هستیم که میتواند یکی از زمینه های همکاری مشترک میان ایران و افغانستان در حوزه تولید انرژی پاک باشد، در حالی که امروز افغانستان نیازمند این حوزه است و یکی از اولویتهای ایران در نظر گرفته می شود.
 
امریکا؛ عامل اصلی از بین رفتن زیرساختهای افغانستان
سرپرست سفارت ایران در کابل اضافه کرد: در این میان، یک نکته قابل توجه این است که در افغانستان، جدا از کاهش درآمدها، زیرساختهای اقتصادی این کشور در طول سه تا چهار دهه ای که جنگ و مبارزه با تروریسم وجود داشته، از بین رفته است. بسیار تاسف بار است که امریکا به مدت ۲۰ سال این کشور را اشغال کرده و مدعیست که بیش از ۲ هزار میلیارد دلار هزینه کرده است.
 
وی گفت: امروز، تولید برق این کشور، حدود ۳۰۰ مگاوات است که ۷۰۰ مگاوات از خارج وارد می شود. مفهوم این موضوع این است که نه کشاورزی، نه صنعت و نه معادن هیچ گاه رشد نخواهند کرد. لذا، تمامی این موارد فرصتها و زمینه هایی است که با شکل گیری همکاری های بیشتر، دو کشور میتوانند از آنها بهره مند شوند.
 
کاظمی قمی افزود: در حوزه اقتصاد و همچنین تقویت امنیت مرزها، ما در حال انجام جامع نگری هستیم، در حالی که این حوزه ها به همراه حوزه های فرهنگی، علمی و آموزشی جزو اولویتهای کشور در نظر گرفته می شوند. پس از اینکه امریکاییها، نظامیان خود را بر اساس یک چارچوب طراحی شده از افغانستان خارج کردند، بخش زیادی از نخبگان، متخصصین و مدیران کارآمد این کشور را به همراه خود بردند. امروز یکی از خلاهایی که در افغانستان وجود دارد، فقدان نیروی متخصص است و یک کمبود در نظر گرفته می شود.
 
وی بیان کرد: بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران، اعلام آمادگی کرده که در تربیت و پرورش سرمایه های انسانی افغانستان اقدام خواهد کرد. در حال حاضر، ما در حوزه دانشگاهی نزدیک به ۳۴ هزار دانشجوی افغان در مقطع کارشناسی تا فوق دکتری داریم که این افراد را باید برای بازگشت به کشورشان آماده کنیم تا بتوانند در حوزه های تخصصی کشور خود به مدیریت پرداخته و وارد عمل شوند. این مسائل در حالی مطرح است که سیاست جمهوری اسلامی ایران، ساخته شدن و بهبود اقتصاد این کشور و کمک به ثبات و امنیت افغانستان است؛ چرا ثبات و امنیت افغانستان بر امنیت منطقه موثر است.
 
تشویق کابل بر همراهی با سیاست تشکیل یک دولت مشارکتی
نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان در ادامه این گفتگو به روابط دو کشور در حوزه سیاسی نیز اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی، ضمن اینکه امروز تعامل با حکومت طالبان را دنبال می کند، بر این موضوع نیز تاکید دارد که ثبات و امنیت پایدار در گرو وجود حکومتی است که مردمی و جامع الاطراف باشد. این مسئله موجب میشود که ظرفیتهای همگانی و ملی با توجه به اینکه در حال حاضر افغانستان با چالشهای امنیتی، اقتصادی و حتی دخالتهای امریکاییها و مسئله داعش مواجه است، به کمک دولت بیاید و دولت را در برابر این بحران ها مقاوم سازد.
 
وی افزود: طبیعتا، جمهوری اسلامی ایران، مشوقانه در حال گفتگو با حکمرانان افغانستان در این زمینه است، چرا که تشکیل چنین دولتی می تواند هم کمکهای جامعه جهانی، بین المللی و منطقه ای را توسعه داده و هم موجب ایجاد وحدت و اعتماد ملی در داخل افغانستان و کمک به خود دولت شود.
 
گفتگوهای بین الافغانی را تشویق میکنیم
کاظمی قمی گفت: در جمع بندی صحبتهایی که گفته شد، موضوعی که خود مردم افغانستان نیز شاهد آن هستند که چیزی در حدود پنج میلیون مهاجر افغانی در ایران به سر میبرند، بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری که نگاه ما به مردم افغانستان و حمایت از آنها است، همگی مصادیق این مسئله و حمایتهایی است که جمهوری اسلامی در حال انجام دادن آن است. بر همین اساس، با نگاه به راهبرد کلان، همه باید به شکوفایی، ایجاد صلح، ثبات و برقراری امنیت این کشور کمک کنیم، ضمن اینکه گفتگوهای بین الافغانی را مورد ترغیب و تشویق قرار می دهیم، زیرا اگر چنین افغانستانی شکل گیرد، مهاجران به کشور خود بازگشته، تروریسم از بین می رود و همگی متنفع می شوند.
 
سفیر ایران در کابل در پایان گفت: جمهوری اسلامی این نگاه را در دیپلماسی منطقه ای، به کشورهای دیگر منتقل کرده، به طوری که ما هم اکنون یک همسویی منطقه ای را در این زمینه میان خود و کشورهای منطقه مشاهده می کنیم. لذا، ما امیدواریم در یک همکاری مشترک منطقه ای و تشویق کابل بر همراهی با سیاست تشکیل یک دولت مشارکتی، بتوانیم این همکاری ها را توسعه داده و به ایجاد یک افغانستان آباد و آزاد کمک نماییم.