خبرگزاری صدای افغان (آوا) - کابل: سهراب بهمن با اظهار این‌که امسال کسی نمی‌تواند از کمی و کاستی‌های اقتصادی در کشور انتقاد کند، می‌افزاید که با شیوع ویروس کرونا، اقتصاد تمام جهان متضرر شد و دلیلش هم قرنطین عمومی، کاهش فعالیت‌های اقتصادی و بسته شدن دروازه‌های کسب و کار بوده است، بنابراین اقتصاد افغانستان چیزی جدا بافته از اقتصاد جهانی نیست و قطعا آسیب می‌بیند.
 
به گفته او، بر اساس تحلیل وزارت اقتصاد، احتمالا اقتصاد کشور به دلیل همین بیماری واگیردار، بالاتر از چهار درصد افت کند و در کنار آن احتمال افزایش بیکاری و میزان فقر هم در یک سناریو 61 درصد و در سناریوی دیگر 67 درصد افزایش پیدا خواهد کرد.
 
راه‌های کمک به اقتصاد خانواده‌ها در شرایط کرونایی
بهمن می‌گوید که در سال جاری اقتصاد افغانستان هرگز احیا نمی‌شود، زیرا پیش‌بینی هایی که در سطح جهان می‌شود این است که حداقل 3 تا 5 سال در بر می‌گیرد تا اقتصاد تمام جهان دوباره خود را احیا کند، چه رسد به افغانستان که یک کشور جنگ‌زده و با بنیه‌های ضعیف می‌باشد.
 
از نظر این کارشناس اقتصادی اما در افغانستان فعلاً نکته مهم مهار کردن ویروس کرونا و دست‌گیری مردم است.
 
از دید وی اهمیت دادن به ویروس کرونا از این جهت ضروری است که در قدم اول میزان آسیب‌پذیری کاهش پیدا کند، و در کنارش عرضه بهتر خدمات صحی و کمک به اقشار آسیب‌پذیر -چه سکتور خصوصی و چه افراد و اشخاص- در اولویت قرار گیرند و از آنان دست‌گیری شود تا در کنار کرونا با فاجعه دیگری روبرو نشویم.
 
زمینه‌ها و ظرفیت‌ها رشد اقتصادی در طویل‌المدت
به باور بهمن در آینده باید روی تولیدی شدن بیشتر تمرکز شود، هم از دیدگاه داخلی و هم از دیدگاه خارجی، زیرا کشور بدون تولید هیچ‌گاه به توسعه نمی‌رسد.
 
او توضیح داد: تمرکز از دیدگاه داخلی به این معنی می‌باشد که مارکیت‌های داخل کشور برای تولید و بهره‌برداری بهتر شناساسی شوند، اما دیدگاه تمرکز به بیرون این است که صادرات را با در نظرداشت معیارهاٰ، استندردها و مسایل ایمنی و بهداشتی بیشتر کنیم.
 
به گفته وی، ممکن است پسا کرونا استندردها نیز تغییر کند و نیازمندی‌ها مطابق با شرایط بعد از کرونا ارزیابی شود، از این جهت برای رشد بهتر اقتصادی هم‌سویی با شرایط بسیار ضروری و مهم است.
 
در کنار آن به باور بهمن همکاری‌های منطقوی، حمایت از بخش‌های خصوصی و تعامل با شرکای بین‌المللی می‌تواند در احیای اقتصاد کشور در آینده کمک کند.
 
چالش‌های عمده فرا راه رشد اقتصاد در کشور
بهمن چالش عمده فرا راه رشد اقتصاد افغانستان را جنگ و نا امنی‌ها دانسته و تاکید می‌کند که در هیچ جایی از دنیا دیده نشده است که کشوری در حال جنگ از نگاه اقتصادی رشد کرده باشد.
 
او با اظهار اینکه جنگ همیشه مانع توسعه اقتصادی بوده است، می‌افزاید: در کنار آن فساد اداری، عدم سرمایه‌گذاری بالای زیربناها و مهم‌تر از همه نبود همکاری‌های صادقانه منطقوی سبب رکود اقتصادی در کشور بوده است.
 
بهمن تصریح کرد که متاسفانه بعضی از کشورهای پیرامون افغانستان هستند که هنوز هم دیدگاه قرن نوزدهم را دارند و می‌خواهند با قدرت نظامی کشورها را تحت حاکمیت خود بیاورند، در حالی که دیدگاه بهتر همان دیدگاه برد برد است که همه در کنار هم ظرفیت‌ها را روی میز بگذارند و هرکس نظر به توانایی‌های خود از آنها استفاده کند.
 
خوشبختانه بعضی از کشورهای همسایه به ویژه کشورهای آسیای میانه به این عقلانیت اقتصادی رسیده‌اند و می‌دانند که یگانه منفعت‌شان در منطقه این است که به‌ دور از زد و بندهای سیاسی و نظامی، فعالیت‌های اقتصادی مستمر داشته باشد.
 
چالش دیگری که به زعم بهمن مانع توسعه اقتصادی در افغانستان شده، سطح پایین بودجه توسعه‌ای و عمرانی و وابستگی به کمک‌های بیرونی است. به عقیده او به هر اندازه وابستگی‌ها کمتر شود به همان اندازه روی ظرفیت‌های داخلی تمرکز صورت می‌گیرد.
 
به عقیده بهمن شکی وجود ندارد که نارسایی‌های سیاسی و تنش‌های برخاسته از قدرت طلبی‌ها نیز زمینه رشد اقتصادی را از افغانستان گرفته است، از این جهت ثبات سیاسی به عنوان یک اصل می‌تواند زمینه‌ساز توسعه و ترقی باشد.
 
چرا اقتصاد تجارتی در افغانستان جواب نمی‌دهد؟
بهمن می‌گوید که اقتصاد تجارتی مبتنی بر صادرات قطعاً عامل رشد اقتصادی است، اما تجارت مبتنی بر واردات در صورتی موثر است که سرمایوی باشد، مانند وارد کردن ماشین‌آلات برای توسعه، اما اگر واردات مصرفی باشد که روزمره مصرف شود، در رشد اقتصادی تاثیری ندارد. متاسفانه اقتصاد افغانستان نیز بیشتر مصرفی است و نه توسعه‌ای.
 
بهمن در ادامه علاوه کرد که تجارت افغانستان هنوز هم سنتی است و بازارها نسبت به 20 سال پیش از نگاه شکل و بسته‌بندی‌ و نوعیت بسیار کم تغییر کرده است. از سویی هم عمدۀ بازارها در گذشتهل، ایران و پاکستان بود و امروز هم همان بازارهاست، بنابراین لازم است که یک نگرش متفاوت‌تری را ایجاد کرده و دنبال بازارهای جدید باشیم و بسته بندی‌ها نیز بر اساس نیازمندی‌های روز صورت بگیرد تا بتوانیم در بازارهای جهانی رقابت کنیم.
 
او در پاسخ به اینکه معیاری‌سازی تجارت وظیفه کیست؟ گفت: وظیفه همه بازیگران، اعم از مردم، حکومت و حتی رسانه‌ها برای تبلیغات تولیدات داخلی باید فعال باشد، در هیچ جایی از دنیا دیده نشده که تنها دولت‌ها باعث انکشاف، توسعه و رشد اقتصادی باشند.
 
دورنمای اقتصاد افغانستان در سایه صلح و ثبات سیاسی
مشاور ارتباطات وزارت اقتصاد افغانستان در پایان گفت: اگر صلح افغانستان نتیجه بدهد مطمئناً رشد اقتصادی را به زودی شاهد خواهیم بود، زیرا هیچ کشوری بدون ثبات سیاسی به توسعه دست پیدا نمی‌کند.
 
وی تاکید کرد که خوش‌بختانه ظرفیت‌هایی در افغانستان وجود دارد که اگر جنگ خاتمه پیدا کند و صلح تامین شود زمنیه‌های استفاده از منابع داخلی فراهم می‌شود و به زودی از وضعیت موجود خارج شده و به توسعه و رفاه دست خواهیم یافت.