هر ساله با آغاز فصل گرما بحث کم آبی و بحران آب به یکی از مباحث جدی میان کشورها تبدیل میشود. تغییر اقلیم در کشورهای منطقه و استفادهی بیرویه از آبهای زیر زمینی و همچنین نبود مدیریت و برنامه ریزی اصولی برای استفاده از آب موجود، باعث شده تا در سالهای اخیر این بحث داغتر شود.
براساس آماری که ادارههای مرتبط با مسالهی آب در اختیار خبرگزاری آوا قرار دادهاند، تغییر اقلیم غیر منتظره، عدم پیشبینی و فراهم نبودن تدارکات برای مقابله و سازگاری با آن سبب شده تا در کنار مواجه شدن با مشکل کمآبی، زمینهای زیادی به کویر تبدیل شود.
بحث آب در کشور ما و همچنین تاثیر آن بر کشورهای همسایه باعث تغییر در رفتارهای سیاسی نیز شده است.
با این حال رئیس ادارهی دریایی هریرود ـ مرغاب در هرات امیدوار است تا این مباحث باعث قرار گرفتن کشورهای مختلف در مقابل هم نشود.
انجینر نور احمد بارز در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار آوا به مسائلی از قبیل تغییر اقلیم، مقدار آب موجود در ذخیرهی بند سلما و همچنین میزان آب قابل استفاده در این بند، راههای پیشگیری از استفادهی بیرویه از آبهای رو زمینی و زیر زمینی، برنامهی وزارت انرژی و آب در راستای مدیریت بهتر آب و جلوگیری از خشکسالی، فرهنگسازی در راستای بهبود استفاده از آب و البته برنامهی آنان برای شناسایی نقاط زیر زمینی دارای آب و مناطق تجدید پذیر پرداخت.
او گفت که تغییرات اقلیمی که اخیرا ایجاد شده، غرب کشور را با کمبود آب و کاهش 40 درصد بارندگی مواجه کرده است؛ ذخیرهی بند سلما که در سال قبل پر شده بود، امسال مقدار اندکی آب گرفته است.
بارز گفت که در این مدت فقط توانستهاند یکبار آب این بند را رها کنند. در حال حاضر بند سلما 200 میلیون متر مکعب آب دارد که 120 میلیون متر مکعب آن آب مرده است. 80 میلیون مکعب آبی که قابل استفاده است، برای کشت خزانی نگهداشته شده است.
رئیس ادارهی هریرود ـ مرغاب با اشاره به کاهش بارندگی گفت که در حال حاضر از بالادست بند سلما به جز آب چند چشمهی کوچک، هیچ آبی وارد این بند نمیشود.
او در تکمیل صحبتش از نگرانی ساکنان پایین دست بند سلما نسبت به کمآبی اخیر سخن گفت و بر توزیع عادلانه آب تاکید کرد.
وی خاطر نشان ساخت که توزیع عادلانه آب دلیل ساخته نشدن سربندها و نبود امنیت در برخی مناطق کار مشکلی است و به همین دلیل توقع داریم تا مردم این مساله را درک کنند.
در ماههای اخیر یک قطره آب هم سمت ایران نرفته است
رئیس حوزه دریایی هریرود مرغاب در ادامه به مسالهی آب میان دو کشور افغانستان و ایران اشاره کرد و گفت که برخی رسانهها به این مساله دامن میزنند اما حقیقت این است که در شش ماه اخیر به دلیل کمبود آب در کشور، یک قطره آب هم سمت ایران نرفته است.
او گفت در سال گذشته نیز مقدار آب محسوسی به سمت ایران نرفته است.
به گفتهی او، در چند ماه اخیر هم به دلیل کمبود آب نتوانستهایم آبی را به ولسوالیهای پایین دست برسانیم تا جاییکه برخی جویها نیز به همین دلیل تبدیل به کانال فاضلاب شده است.
وی افزود: مردم باید درک کنند که تغییر شرایط اقلیمی در دست ما نیست و کشتزارهایی در پایین دست بند سلما به زمینهای خشک تبدیل شده است.
بارز استفاده بیرویه از آبهای رو زمینی و زیر زمینی را عامل بروز این وضعیت دانسته و تاکید کرد که اگر همین روند ادامه پیدا کند، این منطقه از کشور با بحران کمآبی روبرو خواهد شد.
رئیس حوزهی دریایی هریرود مرغاب تاکید کرد که آبهای زیر زمینی باید باقی بماند تا بشود از آن در مواقع اضطراری استفاده کرد.
از سویی اما دیده میشود که شهروندان در حومهی شهرهرات برای آبیاری مزارع، باغ و همچنین تفریح(آب بازی) اقدام به حفر چاه عمیق میکنند.
بارز میگوید که حفر چاه عمیق ممنوع است و به دلیل اینکه ادارهاش یک ادارهی اجرایی نیست، کنترل این معضل کار دشواری است و ممکن است تبدیل به منازعات بزرگ اجتماعی شود.
وی همچنین یادآور شد که دهقانان هنوز یاد نگرفتهاند که چطور زمینهایشان را به مقدار لازم آب بدهند و در این زمینه اسراف میکنند.
کانالها و رودخانهها لایه گذاری نشده، طبقات آبدار زیر زمینی در هرات شناسایی نشده است تا مشخص شود کدام مناطق وقتی آب آن تخلیه میشود، قابل تجدید است. برخی مناطق وقتی آب زیر زمینی تخلیه شود، قابل جبران نیست و خسارتهای زیادی به بار میآورد.
با توجه به بودجه و امکانات عمل میکنیم / بودجهای که باید صرف مدیریت آب شود، در جنگ استفاده میشود
رئیس اداره دریایی هریرود ـ مرغاب در گفتههایش به مسالهی بودجه و کمبود آن نیز اشاره کرد و گفت که متناسب به امکانات و بودجهای که داریم، سعی داریم از هدر رفتن آب جلوگیری کنیم، هم فرهنگ آب را ترویج و در مدیریت آب تلاش بیشتری داشته باشیم و هم در قسمت توزیع عادلانه عمل کنیم؛ این کارها متخصصین و ابزار آلات خاصی را نیاز دارد.
او گفت که دچار تغییر اقلیم غیرمنتظرهای شدهایم که هیچ تدارکی برای آن نداریم.
وی افزود: به دلیل مشکلات مختلفی که کشور دارد، فرصتها و هزینههایی که باید صرف مدیریت آب شود، در جنگ استفاده میشود و با آنهم تلاش میکنیم تا بتوانیم با فرهنگ سازی و پیدا کردن نوع سازگاری با اقلیم، دهقان کشتی را انجام دهد که به آب کمتری نیاز دارد. تغییر سیستم آبیاری نیز یکی از راههایی است که وزارت به فکر آن است.
طرح ها و مکانیزهای زیادی وجود دارد که روی آنها کار می شود.
آب وجود ندارد
رئیس حوزه دریایی هریرود مرغاب گفت: آرزو داشتم اگر آبی وجود میداشت، بندهای مختلف میساختیم تا بتوانیم آبهای زمستانی و بهاری را ذخیره کنیم تا 8 ولسوالی مسیر هریرود به خودکفایی برسد.
نور احمد بارز افزود: امیدوارم معضل کمآبی زمینهی وحدت و همکاری را برای توزیع و مدیریت بهتر فراهم کند تا از داشتههایمان به نحو احسن استفاده کنیم، ما را به بیآبی دچار نکند و با همسایگان ما رو در رو نسازد.
روی ماسترپلان بزرگ آب تا 2045 کار میکنیم
بارز گفت: روی تمام این برنامهها کار میشود؛ روی ماستر پلان آب در حوزه هریرود ـ مرغاب کار میکنیم و تحقیقاتی کردهایم که تا سال 2045 چه مقدار آب در بخشهای مختلف نیاز است.
وی افزود: تا سال 2045 در حوزه هریرود ـ مرغاب حدود 3 میلیارد دالر برای اجرای پروژهها نیاز است.
رئیس حوزه دریایی هریرود ـ مرغاب در ادامه با اشاره به حسن همکاری ادارههای مربوطه و شهروندان برای مدیریت آب گفت که حل معضلات مربوط به یک وزارت یا ریاست نیست، هر کسی که به طور مستقیم و غیر مستقیم از آب استفاده میکند، باید احساس مسوولیت کند.
او در پایان گفت که متاسفانه در کشور ما هنوز فرهنگ اساسی شهروندی نهادینه نشده، احساس مسوولیت اسلامی که ما ادعای ناب آن را داریم نهادینه نشده است.