نماینده فوق‌العاده رییس‌جمهور افغانستان و سفیر کشور در جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد ایران، با انتقاد از این‌که برخی رسانه‌ها و مقامات محلی گاه اظهاراتی می‌کنند که گویا افغانستان آب را بسته و اجازه بهره‌برداری از آن توسط ایران را نمی‌دهد، خاطرنشان کرده که "بهتر است به جای این‌که سوء‌ظن باشد و معلومات غلط به خواهر و برادر ایرانی داده شود، با یک رویکرد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم. باید اول علل و عوامل مشکل را به خوبی شناسایی کنیم تا دچار اشتباه و بی‌انصافی نشویم و اذهان را علیه افغانستان تحریک نکنیم".
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، دکتر نصیراحمد نور در این گفت‌وگو با روزنامه اعتماد ایران به روشن‌سازی مسائل و مشکلات آبی و سوءتفاهم‌ها میان دو کشور پرداخته است.
باید عوامل اصلی سازنده مشکل شناسایی شوند/ در سال‌های زیاد دو تا سه برابر حقآبه جریان داشته است
آقای نور در پاسخ به سوالی پیرامون صبحت‌های وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در مجلس شورای اسلامی و نمایندگان این مجلس در مورد عدم پرداخت حق آبه ایران گفت: "در مورد آب هیرمند، خوشبختانه معاهده‌یی بین دو کشور وجود دارد که دو کشور به آن پایبند هستند. در معاهده حقآبه ایران، 820 میلیون مترمکعب آب در سال نورمال آبی است و این حقآبه همواره از طرف افغانستان رعایت شده است".
وی در ادامه خاطرنشان کرد: "فراموش نکنیم که افغانستان در نتیجه گرفتاری در جنگ‌های تحمیلی چند دهه گذشته و در نتیجه مهاجرت‌ها و ویرانی‌هایی که به سیستم آب‌های کشاورزی وارد شده، در طول این سال‌ها ساخت و ساز و پروژه‌های راه‌اندازی نداشته و نه‌تنها حقآبه پرداخت شده، بلکه در برخی سال‌ها افغانستان حتی استفاده سنتی هم از آب‌های خود نداشته و در نتیجه تقریبا همه آب‌های افغانستان به کشورهای همسایه رفته است".
سفیر افغانستان در ایران در ایران با اشاره به این‌که "متاسفانه شاهد خشکسالیهای دوامدار و کم‌سابقه و تغییر اقلیم هستیم" تصریح کرد: "زمانی که این مسائل بحث می‌گردند، باید عوامل اصلی سازنده مشکل شناسایی شوند. اما متاسفانه برخی رسانه‌ها و مقامات محلی گاه اظهاراتی می‌کنند که گویا افغانستان آب را بسته و اجازه بهره‌برداری از آن توسط ایران را نمی‌دهد؛ در حالی که در طول این سال‌ها نه تنها حقآبه رعایت شده، بلکه در سال‌های زیادی سالانه دو تا سه برابر حقآبه، آب جریان داشته است".
افغانستان آب را قطع نکرده است/ اگر آب نیست به دلیل خشکسالی بی‌سابقه است
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر این‌که "هرچند معاهده به سال آبی نورمال اشاره دارد، اما از سنبله گذشته تا به امروز از 820 میلیون مترمکعب، تنها 3 میلیون آن تامین شده" گفت: "فکر می‌کنم بیشتر شکایت‌ها از حوت و حمل اخیر است. اما اگر آب نیست به دلیل خشکسالی بی‌سابقه‌یی است که ما شاهد آن هستیم و یقینا که افغانستان آب را قطع نکرده است. در برخی مناطق افغانستان بارندگی برف و باران کاهش کم‌سابقه داشته است؛ در همین ماه حوت که پایان زمستان است و از ماه‌های بارشی محسوب می‌شود، متاسفانه در برخی مناطق کشاورزان ما احشام خود را از دست داده‌اند؛ به این دلیل که نه برف و بارانی بوده و نه علفزاری روییده است. همین حالا به دلیل خشکسالی کم‌سابقه و نبود برف و بارش، چند میلیون نفر از مردم افغانستان در معرض قحطی قرار دارند و شاهد کوچ‌های اجباری در برخی مناطق هستیم".
با یک رویکرد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم/ معلومات غلط به خواهر و برادر ایرانی ندهیم
نماینده فوق‌العاده رییس‌جمهور افغانستان در ایران در ادامه خاطرنشان کرد: "بهتر است به جای این‌که سوء‌ظن باشد و معلومات غلط به خواهر و برادر ایرانی داده شود، با یک رویکرد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم. ما باید اول علل و عوامل مشکل را به خوبی شناسایی کنیم تا دچار اشتباه و بی‌انصافی نشویم و اذهان را علیه افغانستان تحریک نکنیم. امیدوارم دل‌های‌مان صاف باشد و دعاهای ما به درگاه خداوند مستجاب شود و پروردگار مهربان برف و باران رحمت خود را بر ما نازل کند تا همه از این مشکل رهایی یابیم. منبع اصلی تغذیه رودخانه‌ها، برف است و برفی هم که در زمستان و در چله می‌آید، ماندگار است و اگر برفی نباشد، رودخانه‌ها آبی نخواهند داشت".
وی ادامه داد: "از طرفی افزایش برداشت چند‌صد برابری از آب در طول چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، تغییر اقلیم، خشکسالیهای دوامدار، همه این‌ها عواملی هستند که در مسائل بحران آب نقش اساسی دارند و این مشکل تنها یک کشور نیست، گذشته از این‌که هرکشوری در داخل خود نیز با چنین مشکلاتی مواجه است".
افغانستان آماده است به سوءتفاهم‌ها پاسخ دهد
سفیر افغانستان در ایران در پاسخ به سوال دیگری که جواب افغانستان به دو نامه اخطار وزارت خارجه ایران چیست، تأکید کرد: "این نوع مسائل در ملاقات‌ها و مذاکرات دو طرف همواره مطرح و راه‌حل آن جست‌وجو می‌شود و افغانستان آماده است به سوء‌فهم‌ها پاسخ دهد؛ به خصوص در نشست‌های مشترک کمیته‌های آب دو کشور".
وی تصریح کرد: "روابط دو کشور باید بر پایه دوستی، همکاری، حسن همجواری، عدم دخالت در امور یکدیگر و اعتماد و احترام متقابل استوار باشد. دو کشور به یکدیگر نیاز دارند؛ افغانستان برای ایران مهم است و ایران برای افغانستان بسیار مهم است و نه تنها در دیدکوتاه‌مدت، بلکه در دید بلندمدت و استراتژیک دو کشور برای یکدیگر مهم هستند و باید به دنبال آن باشیم که ابعاد همکاری‌ها گسترده‌تر شوند. به همکاری‌های بیشتر نیاز داریم و باید فضای اعتماد را بیش از پیش تقویت کنیم. مواردی که به ما به عنوان سفارت رسیده و ابلاغ شده است، به اطلاع مراجع مربوطه در کابل رسیده و به آن‌ها پاسخ داده خواهد شد. اخیرا نیز در این زمینه یادداشتی را دریافت کردیم که به کابل انعکاس داده شده و منتظر پاسخ آن هستیم".
افغانستان حق دارد مطابق قوانین بین‌المللی منابع آبی خود را مدیریت کند
دکتر نصیراحمد نور در پاسخ به این سوال خبرنگار روزنامه اعتماد ایران که خبرهایی از بندسازی‌های افغانستان در آن طرف مرز وجود دارد و این شائبه مطرح می‌شود که افغانستان قصد دارد آب خود را مدیریت کند و آن را به ایران ندهد، گفت: "افغانستان هم مانند سایر کشورها حق و تکلیف دارد که از ظرفیت‌ها استفاده کند و منابع آبی خود را مدیریت کند و در چارچوب توافقات دوجانبه و حقوق بین‌الملل حقوق دیگران را رعایت کند".
ضرر خشکی هامون برای افغانستان کمتر از ایران نیست/ مردم نیمروز تشنه‌اند
وی در مورد وضعیت محیط زیستی هامون‌ها نیز یادآور شد: "بدون شک مسائل محیط زیستی از‌جمله مواردی نیست که منحصر به یک کشور باشد، بلکه از پدیده‌ها و چالش‌های جهانی به شمار می‌روند. اکنون برخی از کلان‌شهر‌های ایران و حتی تهران از گرد و خاکی که از عراق و همسایگان عراق برمی‌خیزد، در رنج است و اتفاقا مسیر بادها اغلب از غرب به شرق است که در نتیجه ضرر خشکی هامون برای افغانستان کمتر از ایران نیست".
بلندپایه‌ترین دیپلمات افغانستان در ایران خاطرنشان کرد: "در افغانستان هم مردم در ولایت نیمروز در همسایگی ولایت سیستان و بلوچستان ایران که هیرمند از آن می‌گذرد، تشنه هستند و آب ندارند. خوشبختانه در کمیته آب تفاهم‌هایی صورت گرفته که خشک شدن هامون و تالاب‌های مرزی دو کشور آسیب‌شناسی شود و افغانستان آماده است برای احیای هامون و تالاب‌ها همکاری کند".
وی در پاسخ به این سوال که "یعنی افغانستان استحصال آب انجام نمی‌دهد؟" گفت: "مناطقی در افغانستان هست، از جمله در ولایت نیمروز که رودخانه هیرمند از آن می‌گذرد، ولی آبی برای آشامیدن و کشاورزی ندارند؛ اگر آن محدوده را ببینید، شرایط بسیار بد است".
دکتر نصیراحمد نور در پایان تأکید کرد: "مشکل تغییر اقلیم یک مشکل منطقه‌یی و جهانی است. امیدواریم دو کشور بتوانند در فضای تفاهم و همکاری با یکدیگر، تا آنجا که مقدور باشد، برای حل مشکل راه و چاره‌یی بیندیشند".
این در حالی است که مسأله حقآبه ایران از آب‌های افغانستان در طول تاریخ یک مسأله همواره جنجال‌برانگیز بوده است، به خصوص این‌که در سال‌های اخیر و سال جاری، مسأله خشکسالی در افغانستان، ایران و منطقه، و افزایش بهره‌برداری از آب، یک موضوع جدی بوده است. اما در چنین شرایطی، مقام‌های افغانستان، مقام‌ها و رسانه‌ها در ایران به بررسی واقع‌بینانه مشکلات آبی میان دو کشور دعوت کرده، از آن‌ها تقاضا کرده‌اند که با ارائه اطلاعات نادرست، ناآگاهانه یک فضای منفی را در میان مردم دو کشور ایجاد نکنند. به گفته این مقام‌ها، افغانستان هنوز توانایی مدیریت منابع آبی خود را ندارد، بر این اساس، هر میزان آب که در منابع آبی کشور جریان داشته باشد، به سوی همسایگان نیز سرازیر شده؛ در این میان، گاه چند برابر حقآبه به ایران رسیده و گاه در سال جاری، به دلیل خشکسالی، میزان آب کاهش یافته است و در این زمینه، هیچ عمدی از سوی دولت افغانستان وجود ندارد.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، دکتر نصیراحمد نور در این گفت‌وگو با روزنامه اعتماد ایران به روشن‌سازی مسائل و مشکلات آبی و سوءتفاهم‌ها میان دو کشور پرداخته است.
باید عوامل اصلی سازنده مشکل شناسایی شوند/ در سال‌های زیاد دو تا سه برابر حقآبه جریان داشته است
آقای نور در پاسخ به سوالی پیرامون صبحت‌های وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در مجلس شورای اسلامی و نمایندگان این مجلس در مورد عدم پرداخت حق آبه ایران گفت: "در مورد آب هیرمند، خوشبختانه معاهده‌یی بین دو کشور وجود دارد که دو کشور به آن پایبند هستند. در معاهده حقآبه ایران، 820 میلیون مترمکعب آب در سال نورمال آبی است و این حقآبه همواره از طرف افغانستان رعایت شده است".
وی در ادامه خاطرنشان کرد: "فراموش نکنیم که افغانستان در نتیجه گرفتاری در جنگ‌های تحمیلی چند دهه گذشته و در نتیجه مهاجرت‌ها و ویرانی‌هایی که به سیستم آب‌های کشاورزی وارد شده، در طول این سال‌ها ساخت و ساز و پروژه‌های راه‌اندازی نداشته و نه‌تنها حقآبه پرداخت شده، بلکه در برخی سال‌ها افغانستان حتی استفاده سنتی هم از آب‌های خود نداشته و در نتیجه تقریبا همه آب‌های افغانستان به کشورهای همسایه رفته است".
سفیر افغانستان در ایران در ایران با اشاره به این‌که "متاسفانه شاهد خشکسالیهای دوامدار و کم‌سابقه و تغییر اقلیم هستیم" تصریح کرد: "زمانی که این مسائل بحث می‌گردند، باید عوامل اصلی سازنده مشکل شناسایی شوند. اما متاسفانه برخی رسانه‌ها و مقامات محلی گاه اظهاراتی می‌کنند که گویا افغانستان آب را بسته و اجازه بهره‌برداری از آن توسط ایران را نمی‌دهد؛ در حالی که در طول این سال‌ها نه تنها حقآبه رعایت شده، بلکه در سال‌های زیادی سالانه دو تا سه برابر حقآبه، آب جریان داشته است".
افغانستان آب را قطع نکرده است/ اگر آب نیست به دلیل خشکسالی بی‌سابقه است
وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر این‌که "هرچند معاهده به سال آبی نورمال اشاره دارد، اما از سنبله گذشته تا به امروز از 820 میلیون مترمکعب، تنها 3 میلیون آن تامین شده" گفت: "فکر می‌کنم بیشتر شکایت‌ها از حوت و حمل اخیر است. اما اگر آب نیست به دلیل خشکسالی بی‌سابقه‌یی است که ما شاهد آن هستیم و یقینا که افغانستان آب را قطع نکرده است. در برخی مناطق افغانستان بارندگی برف و باران کاهش کم‌سابقه داشته است؛ در همین ماه حوت که پایان زمستان است و از ماه‌های بارشی محسوب می‌شود، متاسفانه در برخی مناطق کشاورزان ما احشام خود را از دست داده‌اند؛ به این دلیل که نه برف و بارانی بوده و نه علفزاری روییده است. همین حالا به دلیل خشکسالی کم‌سابقه و نبود برف و بارش، چند میلیون نفر از مردم افغانستان در معرض قحطی قرار دارند و شاهد کوچ‌های اجباری در برخی مناطق هستیم".
با یک رویکرد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم/ معلومات غلط به خواهر و برادر ایرانی ندهیم
نماینده فوق‌العاده رییس‌جمهور افغانستان در ایران در ادامه خاطرنشان کرد: "بهتر است به جای این‌که سوء‌ظن باشد و معلومات غلط به خواهر و برادر ایرانی داده شود، با یک رویکرد واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم. ما باید اول علل و عوامل مشکل را به خوبی شناسایی کنیم تا دچار اشتباه و بی‌انصافی نشویم و اذهان را علیه افغانستان تحریک نکنیم. امیدوارم دل‌های‌مان صاف باشد و دعاهای ما به درگاه خداوند مستجاب شود و پروردگار مهربان برف و باران رحمت خود را بر ما نازل کند تا همه از این مشکل رهایی یابیم. منبع اصلی تغذیه رودخانه‌ها، برف است و برفی هم که در زمستان و در چله می‌آید، ماندگار است و اگر برفی نباشد، رودخانه‌ها آبی نخواهند داشت".
وی ادامه داد: "از طرفی افزایش برداشت چند‌صد برابری از آب در طول چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، تغییر اقلیم، خشکسالیهای دوامدار، همه این‌ها عواملی هستند که در مسائل بحران آب نقش اساسی دارند و این مشکل تنها یک کشور نیست، گذشته از این‌که هرکشوری در داخل خود نیز با چنین مشکلاتی مواجه است".
افغانستان آماده است به سوءتفاهم‌ها پاسخ دهد
سفیر افغانستان در ایران در پاسخ به سوال دیگری که جواب افغانستان به دو نامه اخطار وزارت خارجه ایران چیست، تأکید کرد: "این نوع مسائل در ملاقات‌ها و مذاکرات دو طرف همواره مطرح و راه‌حل آن جست‌وجو می‌شود و افغانستان آماده است به سوء‌فهم‌ها پاسخ دهد؛ به خصوص در نشست‌های مشترک کمیته‌های آب دو کشور".
وی تصریح کرد: "روابط دو کشور باید بر پایه دوستی، همکاری، حسن همجواری، عدم دخالت در امور یکدیگر و اعتماد و احترام متقابل استوار باشد. دو کشور به یکدیگر نیاز دارند؛ افغانستان برای ایران مهم است و ایران برای افغانستان بسیار مهم است و نه تنها در دیدکوتاه‌مدت، بلکه در دید بلندمدت و استراتژیک دو کشور برای یکدیگر مهم هستند و باید به دنبال آن باشیم که ابعاد همکاری‌ها گسترده‌تر شوند. به همکاری‌های بیشتر نیاز داریم و باید فضای اعتماد را بیش از پیش تقویت کنیم. مواردی که به ما به عنوان سفارت رسیده و ابلاغ شده است، به اطلاع مراجع مربوطه در کابل رسیده و به آن‌ها پاسخ داده خواهد شد. اخیرا نیز در این زمینه یادداشتی را دریافت کردیم که به کابل انعکاس داده شده و منتظر پاسخ آن هستیم".
افغانستان حق دارد مطابق قوانین بین‌المللی منابع آبی خود را مدیریت کند
دکتر نصیراحمد نور در پاسخ به این سوال خبرنگار روزنامه اعتماد ایران که خبرهایی از بندسازی‌های افغانستان در آن طرف مرز وجود دارد و این شائبه مطرح می‌شود که افغانستان قصد دارد آب خود را مدیریت کند و آن را به ایران ندهد، گفت: "افغانستان هم مانند سایر کشورها حق و تکلیف دارد که از ظرفیت‌ها استفاده کند و منابع آبی خود را مدیریت کند و در چارچوب توافقات دوجانبه و حقوق بین‌الملل حقوق دیگران را رعایت کند".
ضرر خشکی هامون برای افغانستان کمتر از ایران نیست/ مردم نیمروز تشنه‌اند
وی در مورد وضعیت محیط زیستی هامون‌ها نیز یادآور شد: "بدون شک مسائل محیط زیستی از‌جمله مواردی نیست که منحصر به یک کشور باشد، بلکه از پدیده‌ها و چالش‌های جهانی به شمار می‌روند. اکنون برخی از کلان‌شهر‌های ایران و حتی تهران از گرد و خاکی که از عراق و همسایگان عراق برمی‌خیزد، در رنج است و اتفاقا مسیر بادها اغلب از غرب به شرق است که در نتیجه ضرر خشکی هامون برای افغانستان کمتر از ایران نیست".
بلندپایه‌ترین دیپلمات افغانستان در ایران خاطرنشان کرد: "در افغانستان هم مردم در ولایت نیمروز در همسایگی ولایت سیستان و بلوچستان ایران که هیرمند از آن می‌گذرد، تشنه هستند و آب ندارند. خوشبختانه در کمیته آب تفاهم‌هایی صورت گرفته که خشک شدن هامون و تالاب‌های مرزی دو کشور آسیب‌شناسی شود و افغانستان آماده است برای احیای هامون و تالاب‌ها همکاری کند".
وی در پاسخ به این سوال که "یعنی افغانستان استحصال آب انجام نمی‌دهد؟" گفت: "مناطقی در افغانستان هست، از جمله در ولایت نیمروز که رودخانه هیرمند از آن می‌گذرد، ولی آبی برای آشامیدن و کشاورزی ندارند؛ اگر آن محدوده را ببینید، شرایط بسیار بد است".
دکتر نصیراحمد نور در پایان تأکید کرد: "مشکل تغییر اقلیم یک مشکل منطقه‌یی و جهانی است. امیدواریم دو کشور بتوانند در فضای تفاهم و همکاری با یکدیگر، تا آنجا که مقدور باشد، برای حل مشکل راه و چاره‌یی بیندیشند".
این در حالی است که مسأله حقآبه ایران از آب‌های افغانستان در طول تاریخ یک مسأله همواره جنجال‌برانگیز بوده است، به خصوص این‌که در سال‌های اخیر و سال جاری، مسأله خشکسالی در افغانستان، ایران و منطقه، و افزایش بهره‌برداری از آب، یک موضوع جدی بوده است. اما در چنین شرایطی، مقام‌های افغانستان، مقام‌ها و رسانه‌ها در ایران به بررسی واقع‌بینانه مشکلات آبی میان دو کشور دعوت کرده، از آن‌ها تقاضا کرده‌اند که با ارائه اطلاعات نادرست، ناآگاهانه یک فضای منفی را در میان مردم دو کشور ایجاد نکنند. به گفته این مقام‌ها، افغانستان هنوز توانایی مدیریت منابع آبی خود را ندارد، بر این اساس، هر میزان آب که در منابع آبی کشور جریان داشته باشد، به سوی همسایگان نیز سرازیر شده؛ در این میان، گاه چند برابر حقآبه به ایران رسیده و گاه در سال جاری، به دلیل خشکسالی، میزان آب کاهش یافته است و در این زمینه، هیچ عمدی از سوی دولت افغانستان وجود ندارد.